SÜRÜCÜLERİN TRAFİKTE SALDIRGAN DAVRANIŞ SERGİLEMELERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: ÇANAKKALE İL ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 4, 501 - 514, 03.11.2020

Bahattin Hamarat , Erol Duran

https://doi.org/10.26809/joa.5.035

Öz

Trafik kazaları genellikle sürücü ve araç, hava şartları, yol ve çevre özelliklerine bağlı nedenlerle meydana gelmektedir. Trafik kazaları üzerinden yapılan analizler kazaların büyük oranının sürücülerin davranışlarından kaynaklandığı belirtilmektedir. Araştırmada sürücülerin trafikteki davranışlarının, saldırgan davranış sergilemesinde önemli bir faktör olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmada veriler anket tekniği ile elde edilmiştir. Bu kapsamda 214 sürücüye yönelik veri elde edilmiş ve analiz edilmiştir. Anket formunda heyecan arama, risk alma, bilgilenme, zorlama ve saldırganlık boyutlarına yönelik ölçekler yer almıştır. Gizil değişkenler arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modeli ile araştırılmıştır. Modelde sürücülerde trafiğe yönelik bilgilenme artarken trafikte heyecan arama ve riskli davranışlarda azalma belirlenmiştir. Sürücülerde heyecan arama ve risk alma davranışları artarken diğer sürücülere ve paydaşlara saldırgan davranışların arttığı belirlenmiştir. Bir diğer bulgu ise sürücülerde trafikte heyecan arama artarken zorunlu hallerde trafik kurallarına uyum azalırken riskli davranışlarda artış olduğu belirlenmiştir. Trafikte, sürücülerin trafik noktalarına yönelik davranışlarının, saldırgan davranışa olan etkisine yönelik önemli bir kanıt elde edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Trafik, sürücü davranışı, heyecan arama, risk alma, saldırganlık, yapısal eşitlik modeli

THE FACTORS AFFECTING THE DRIVERS OFFENSIVE BEHAVIOR IN THE TRAFFIC: CASE OF ÇANAKKALE

Öz

Traffic accidents are usually happens with reasons connected driver and vehicle, weather conditions, road and environment features. Analyses made on traffic accidents indicates that, main proportion of the accidents derive from drivers’ behaviors. In this study the weight of drivers’ behaviors in traffic on displaying aggressive behavior was examined. The questionnaire technique employed to obtain the data. In this context, the data from 214 drivers obtained and analyzed. Taking risk, enlightenment, straining, and aggression dimensions are the scale of the questionnaire form. The relationship between latent variables examined by employing Structural Equation Modelling (SEM). The model specified that increase on drivers' knowledge about traffic rules cause decrease on seeking excitement and risky behaviours. Increases ön drivers seeking excitement on traffic and behaviours of taking risk cause increase on aggressive behaviours to the other drivers and stakeholders. The another finding is that when the seeking excitement on traffic ıncreases, adapting to the trafic rules on compulsory cases decreases and risky behaviours ıncreases. It investigated that, when the behaviors of taking risk and searching excitement increases, the behavior of aggression increasing too.

Anahtar Kelimeler

Traffic, searching, driver behavior, searching excitement, taking risk, aggression, structural equation modelling

Kaynakça

• BEKTAŞ, S., HINIS, M. A. (2008). Şehir İçi Trafik Kazalarına Etki Eden Faktörlerin Lojistik Regresyon Modeli İle İncelenmesi: Aksaray Örneği. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, c.23, s.3.
• CEYLAN, Y. (2015). Trafik Suçlarının Sosyolojik Nedenleri, 6. Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyumu Seçilmiş Bildiriler – 2, Acar Matbaacılık. Ss:118-126
• DEMİRKOL, İ. C., TOSUN, H., YÜKSEL, Y. (2016). Tehlikeli Araç Kullanma: Kamuda Çalışan Şoförlerin Emniyet Kemeri Kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Vol. 15, No. 2, ss. 139-152.
• EYGÜ, H. (2018). Trafik Kazalarını Etkileyen Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar-2018, Cilt:17 Sayı: 66, Ss:837-850
• HAMARAT, B., GÜLER, O., DURAN, E., GÜMÜŞ, M. ve TUFAN, E. (2014). Çevresel tehdit, çevresel bilinç ve çevresel tutum, çevre odaklı davranışı etkiler mi? Çanakkale sivil toplum kuruluşları örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 26-56.
• JONAH, B. A. (1986). Accident Risk and risk-taking behavior among young drivers. Accident Analysis & Prevention, 18(4),255-271.
• MOHAMED, M., BROMFIELD, N. F. (2017). Attitudes, driving behavior, and accident involvement among young male drivers in Saudi Arabia. Transportation Research part F. Vol. 47, pp. 59-71.
• OKTAY, E., ALKAN, Ö. (2010). Temel Bileşenler Analizi Yöntemiyle Toplu Taşıma Araçlarından Memnuniyeti Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Erzurum İli Örneği, 11. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 2010-05-30, Sakarya.
• ÖZEN, E., GENÇ, E., KAYA, Z. (2014). Trafik Kazalarının Nedenlerine İlişkin Düşünceler ve Trafikte Farkındalık: Uşak İli Örneği Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Vol.1.1, No.1. ss.1-19
• SÜMER, N., ÖZKAN, T. (2002). “Sürücü Davranışları, Becerileri, Bazı Kişilik Özellikleri ve Psikolojik Belirtilerin Trafik Kazalarındaki Rolleri”. Türk Psikoloji Dergisi, 17(50), 1-22.
• SÜMER, N. (2002). Trafik Kazalarında Sosyal Psikolojik Etmenler: Sürücü Davranışları, Becerileri ve Sosyal Politik Çevre, Türk Psikoloji Yazıları, 5 (9-10)1-36
• ŞENDAĞ, E. Z. (2010). Yaş, Eğitim Düzeyi, Heyecan Arayışı, İç-Dış Denetim Odağı Ve Saldırganlık İle Trafik Kuralı İhlali Yapma ve Trafik Kazasına Karışma Arasındaki İlişkiler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Sosyal Psikoloji Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• YÜKSEL, İ. (2002). Sürücü Davranışlarının Stres Oluşturucu Değişkenlere Bağlı Olarak Öngörülmesi, Erciyes Üni. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 19, Temmuz-Aralık, Ss:173-182
• http://www.nufus.mobi/dunya/nufus/kentlesme, (Erişim, Ağustos 2018)
• DELİCE, M. (2013). Sürücüyü Öfkelendiren Davranışların ve Sürücülerin Bu Davranışlara Verdiği Tepkilerin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2013 17 (2): 251-273