A Research On Using Multi Criteria Decision Making Techniqeus In Banking Ratio Analysis

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 65 - 93, 13.07.2021

Salih Parmaksız , Ozan Özdemir

Öz

The reasons such as the economic activities of banks, the structure of the sector they are in, the legal regulations they are subject to, their asset and liability status, their unique accounting and financial reporting practices have made banks an important research subject. All relevant stakeholders such as investors, bank owners, supervisors and regulators, customers and management staff need special analysis to monitor banks' financial status, efficiency and performance. Many ratios specific to banks can be used in financial statement analysis for different purposes. In this context, 10 financial ratios were determined among the frequently used ratios to determine the capital adequacy, balance sheet structure, asset quality, profitability and liquidity status of the banking sector. 2019 financial ratios of 19 banks in three categories of public, private and foreign were included in the study. Analysis results were obtained as separate panels for three different capital structures. COPRAS, TOPSIS, MOORA and ELECTREE, multi criteria decision making techniques, were used in the research and the results obtained were compared. As a result of the research, it was determined that the ranking diversity obtained by the techniques used varies depending on the capital structure of the banks.

Anahtar Kelimeler

Banking, Financial Analysis, COPRAS, TOPSIS, MOORA, ELECTREE

Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerinin Bankacılık Oran Analizinde Kullanılması Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bankaların ekonomik faaliyetleri, bulundukları sektörün yapısı, tabi oldukları yasal düzenlemeler, varlık ve yükümlülük durumları, kendilerine özgü muhasebe ve finansal raporlama uygulamaları gibi nedenler bankaların önemli bir araştırma konusu haline gelmesini sağlamıştır. Yatırımcılar, banka sahipleri, denetleyici ve düzenleyiciler, müşteriler ve yönetim kadrosu gibi ilgili tüm paydaşlar bankaların mali durumunu, verimliliğini ve performanslarını izlemek amacıyla özel analizlere ihtiyaç duymaktadırlar. Bankalara özgü çok sayıda oran farklı amaçlara göre mali tablo analizlerinde kullanılabilmektedir. Bu kapsamda bankacılık sektörüne ait sermaye yeterliliğini, bilanço yapısını, aktif kalitesini, karlılık ve likidite durumunu tespit etmeye yönelik sıklıkla kullanılan oranlardan 10 mali oran belirlenmiştir. Kamu, özel ve yabancı sermayeli 3 banka kategorisindeki 19 bankaya ait 2019 yılı mali oranları araştırmaya dahil edilmiştir. Üç farklı sermaye yapısı için ayrı paneller şeklinde analiz sonuçları elde edilmiştir. Araştırmada çok kriterli karar verme tekniklerinden COPRAS, TOPSIS, MOORA ve ELECTREE teknikleri kullanılmış ve elde edilen sonuçların karşılaştırılması sağlanmıştır. Araştırma sonucunda kullanılan teknikler ile elde edilen sıralama çeşitliliğinin bankaların sermaye yapısına bağlı olarak farklılık gösterdiği sonucu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık, Mali Analiz, COPRAS, TOPSIS, MOORA, ELECTREE

Kaynakça

• Akgül, Y. (2019). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Türk Bankacılık Sisteminin 2010-2018 Yılları Arasındaki Performansının Analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 567-582.
• Aksoy, E., Ömürbek, N., & Karaatlı, M. (2015). AHP Temelli MULTIMOORA ve COPRAS Yöntemi ile Türkiye Kömür İşletmeleri'nin Performans Değerlendirmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 1-28.
• Argun, D., Cemal, İ., & Volkan, D. (2004). Mali Tablolar Analizi Uygulamaları. İstanbul: İSMMMO. Bağcı, H., & Esmer, Y. (2016). PROMETHEE Yöntemi ile Faktoring Şirketi Seçimi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 116-129.
• Bağcı, H., & Rençber, Ö. F. (2014). Kamu Bankaları ve Halka Açık Özel Bankaların Promethee Yöntemi İle Kârlılıklarının Analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39-47.
• Bedir, N., & Eren, T. (2015). AHP-PROMETHEE Yöntemleri Entegrasyonu ile Personel Seçim Problemi: Perakende Sektöründe Bir Uygulama. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 46-58.
• Brauers, W., & Ginevičius, R. (2009). Robustness in regional development studies. The case of Lithuania. Journal of Business Economics and Management, 121-140.
• Brauers, W., & Zavadskas, E. (2006). The MOORA Method and Its Application to Privatization in a Transition Economy. Control ve Cybernetics, 446-469.
• Bülbül, E., & Köse, A. (2016). Türk sigorta sektörünün promethee yöntemi ile finansal performans analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 187-210.
• Çakın, E., & Ayçin, E. (2020). Ülkelerin Çevresel Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme YÖntemleri ve Bulanık Mantık Tabanlı Bir Yaklaşım ile Bütünleşik Olarak Değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 631-656.
• Çakır, E., & Karabıyık, B. K. (2017). Bütünleşik Swara - Copras Yöntemi Kullanarak Bulut Depolama Hizmet Sağlayıcılarının Değerlendirilmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 417-434.
• Dağdeviren, M., & Eraslan, E. (2008). Promethee Sıralama Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakülte Dergisi, 69-75.
• de Haan, J., Shehzad, C. T., & Scholtens, B. (2010). The Impact of Bank Ownership Concentration on Impaired Loans and Capital Adequacy. Journal of Banking & Finance, 399-408.
• Demirci, F. (2017). ENTROPİ Tabanlı TOPSIS Yöntemiyle Borsa İstanbul’da İşlem Gören Futbol. Yüksek Lisans Tezi. Bartın: Bartın Üniversitesi.
• Demireli, E. (2010). TOPSIS çok kriterli karar verme sistemi: Türkiye’deki kamu bankaları üzerine bir uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi.
• Demireli, E., & Tükenmez, N. M. (2012). İşletme performansının ölçümü: topsıs çok kriterli karar verme yöntemi üzerine bir uygulama. Verimlilik Dergisi, 25-43.
• Erdemir, N. K., & Fehmi, K. (2019). Mali Tablolar Analizi. Konya: Eğitim Yayınevi. Genç, T., & Masca, M. (2013). TOPSIS ve PROMETHEE Yöntemleri İle Elde Edilen Üstünlük Sıralamalarının Bir Uygulama Üzerinden Karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 539-566.
• Görener, A., Dinçer, H., & Hacıoğlu, Ü. (2013). Application of Multi-Objective Optimizationon the Basisof Ratio Analysis (MOORA) Method for Bank Branch Location Selection. International Journal of Finance & Banking Studies, 41-52.
• Gülençer, S. (2020). Türkiye’deki Mevduat Bankalarının TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle Analizi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1-22.
• Gümüş, U. T., Öziç, H. C., & Çıbık, E. (2020). BİST'de İşlem Gören Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı İşletmelerinin Finansal Performanslarının ÇKKV Yöntemleri ile Karşılaştırılması. MANAS sosyal Araştırmalar Dergisi, 91-100.
• Hsu, L.-C. (2013). Investment decision making using a combined factor analysis and entropy-based topsis model. Journal of Business Economics and Management.
• Kaklauskas, A., Zavadskas, E., Naimaviciene, J., Krutinis , M., Plakys, V., & Venskus, D. (2010). Model for a complex analysis of intelligent built environment. Automation in Construction (s. 326-340).
• Kaplanoğlu, E. (2018). ARAS ve COPRAS Yöntemleriyle Nakit Akışına Dayalı Performans Ölçümü: BIST Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe Bir Uygulama. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 153-184.
• Karaca, C., Ulutaş, A., & Eşgünoğlu, M. (2017). Türkiye'de Optimal Yenilenebilir Enerji Kaynağının COPRAS Yöntemiyle Tespiti ve Yenilebilir Enerji Yatırımlarının İstihdam Artırıcı Etkisi. Maliye Dergisi.
• Karaca, F. B. , & Kılıçarslan, Ş., (2019). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinde Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Tahmini. Turkish Studies - Economics, Finance, Politics , vol.14, 1359-1381. Karavardar, A., & Çilek, A. (2020). Türkiye'de Katılım Bankalarının Finansal Performansının Analizi. Maliye ve Finansal Yazıları, 99-118.
• Metin, S., Yaman, S., & Korkmaz, T. (2017). Finansal Performansın TOPSIS ve MOORA Yöntemleri ile Belirlenmesi: BİST Enerji Firmaları Üzeirne Karşılaştırmalı Bir Uygulama. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi , 371-394.
• Murthy, S. (2007, Sep 18). Financial Ratios of Major Commercial Banks. Sultan Qaboos University - College of Economic & Political Science.
• Okuyan, H., & Karataş, Y. (2017). Türk Bankacılık Sektörünün Kârlılık Analizi. EGE AKADEMİK BAKIŞ, 395-406.
• Ömürbek, N., & Eren, H. (2016). Promethee, Moora Ve Copras Yöntemleri İle Oran Analizi Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 174-187.
• Ömürbek, V., Aksoy, E., & Akçakanat, Ö. (2017). Bankaların Sürdürülebilirlik Performanslarının ARAS, MOOSRA ve COPRAS Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14-32.
• Önay, O. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Bursa: Dora Yayınları. Önay, O., & Çetin, E. (2012). Turistik Yerlerin Popülaritesinin Belirlenmesi: İstanbul Örneği. İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 90-109.
• Özbek, A. (2015). Akademik Birim Yöneticilerinin MOORA Yöntemiyle Seçilmesi: Kırıkkale Üzerine Bir Uygulama. Erciyes ÜNiversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Özbek, A. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü. Kırıkkale: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Özbek, A., & Erol, E. (2016). COPRAS ve MOORA Yöntemlerinin Depo Yerimi Seçim Problemine Uygulanması. Ekonomi İşletme Siyasat ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 23-42.
• Özdağoğlu, A. (2013). İmalat İşletmeleri için Eksantrik Pres Alternatiflerinin COPRAS Yöntemi ile Karşılaştırlması . Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bİlimler Elektronik Dergisi.
• Özdağoğlu, A. (2014). Normalizasyon Yöntemlerinin Çok Ölçütlü Karar Verme Sürecine Etkisi-MOORA Yöntemi İncelemesi. Ege Akademik Bakış, 283-294.
• Özkan, T. (2020). Türk Bankacılık Sektöründe Finansal Performans Ölçmede TOPSIS Yönteminin Kullanımı: Katılım Bankaları Üzerine Bir Uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, 47-64.
• Pekkaya, M., & Aktogan, M. (2016). Dizüstü Bilgisayar Seçimi: Dea, Topsıs Ve Vıkor İle Karşılaştırmalı Bir Analiz. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi. Perçin, S. (2012). Bulanık Ahs Ve Topsıs Yaklaşımının Makine teçhizat Seçimine Uygulanması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 169-184.
• Sarı, T. (2020). Banka Performans Ölçümünde Topsis ve Promethee Yöntemlerinin Karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 99-117.
• Sarıçalı, G., & Kundakçı, N. (2016). AHP ve COPRAS Yöntemleri İle Otel Alternatiflerinin Değerlendirilmesi. International Review of Economics and Management, 45-66.
• Sevgin, H., & Kundakçı, N. (2017). TOPSIS ve MOORA Yöntemleri ile Avrupa Birliği’ne Üye Olan Ülkelerin ve Türkiye’nin Ekonomik Göstergelere Göre Sıralanması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 87-108.
• Soba, M. (2012). PROMETHEE Yöntemi Kullanarak En Uygun Panelvan Otomobil Seçimi Ve Bir Uygulama. Journal of Yaşar University, 4708-4721.
• Şimşek, A., Çatır, O., & Ömürbek, N. (2015). TOPSIS ve MOORA Yöntemleri ile Tedarikçi Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 133-161.
• Tetik, N., & Şahin, A. (2020). Katılım Bankalarının Finansal Performans Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 293-314.
• Türkiye Bankalar Birliği. (2019). https://www.tbb.org.tr adresinden alınmıştır.
• Ustasüleyman, T. (2009). Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: AHS-TOPSIS Yöntemi. Bankacılar Dergisi, 33-43.
• Uygurtürk, H. (2015). Bankaların İnternet Şubelerinin Bulanık MOORA Yöntemi ile Değerlendirilmesi . Bülent Ecevit Üniversitesi Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi.
• Uygurtürk, H., & Soylu, N. (2016). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Likidite ve Karlılık Performanslarının Copras Yöntemi ile Analizi . Hitit Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü Dergisi, 637-650.
• Vatansever, K., & Uluköy, M. (2013). Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerinin Bulanık AHP ve BUlanık MOORA Yöntemleriyle Seçimi: Üretim Sektöründe Bir Uygulama. Celal Bayar Sosyal Bilimler Dergisi.
• Yacan, İ. (2016, Şubat). Eğitim Kalitesinin Belirlenmesinde Etkili Olan Faktörlerin Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Yalkın, Y. K. (1981). İşletmelerde Mali Analiz Teknikleri. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Yudistira, D. (2014). Effıcıency In Islamıc Bankıng:. Islamic Economic Studies . Yurdakul, M., & İç, Y. (2003). Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1-18.
• Zavadskas, E., & Kaklauskas, A. (1996). Pastatlj Sistemotechninis. Technika.