LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİNİN ÖĞRETMEN BEKLENTİSİ ÜZERİNE ETKİLERİ İZMİR İLİ ÇİĞLİ İLÇESİ İLK VE ORTA DERECELİ OKULLAR BAĞLAMINDA BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 65 - 75, 16.08.2022

Murat Esen , Cüneyt Buharalıoğlu , Mahmut Boyraz , Ali Türköz

Öz

Organizasyonel yaşam içerisinde örgüt iklimi birçok farklı değişkenin etkisi altında kalmaktadır. Bunlardan biri de çalışanlar ile yöneticileri arasındaki etkileşimdir. Bu çalışmanın amacı ilk ve orta dereceli okullarda görev yapan öğretmenler ile onların yöneticileri olan müdür ve müdür yardımcıları arasındaki etkileşimin öğretmenlerin öğrencilerinden beklentilerini hangi yönde ve nasıl etkilediğini anlamaya çalışmaktır. İzmir’in Çiğli İlçesi sınırları içinde faaliyet gösteren okullarda görev yapan 410 öğretmenin katılımıyla gerçekleştirilen çalışmada öğretmenlerin liderleriyle olan Duygu, Katkı, Sadakat ve Mesleki Saygı boyutlarındaki etkileşiminin öğretmenlerin öğrencilerinden gerek Akademik Beklentilerini gerekse de Akademik Olmayan Beklentilerini olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Böylelikle okul ortamında öğretmenler ile yöneticiler arasında tesis edilecek olumlu yöndeki lider-üye etkileşimi, öğretmenlerin öğrencilerine yönelik gelecek hayattaki akademik ve akademik olmayan başarım düzeylerine yönelik beklentilerini de olumlu yönde etkileyerek daha tatminkar bir mesleki hayatın gerçekleşmesini sağlayacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Lider-Üye Etkileşimi, Öğretmen Beklentisi, Öğretmenler

Kaynakça

• Alev, S. ve Taş, D. (2020). Lider-Üye Etkileşimi, Tükenmişlik ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma . Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 8 (5) , 1611-1620
• Atwater, L., & Carmeli, A. (2009). Leader–memberexchange, feelings of energy, andinvolvement in creativework. The Leadership Quarterly, 20(3), 264-275.
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. EnglewoodCliffs, NJ: PrenticeHall.
• Brophy, J. E. (1983). Research on the self-fulfilling prophecy and teacher expectations. Journal of Educational Psychology, 75(5), 631-661. http://dx.doi.org/10.1037/0022-0663.75.5.631.
• Brophy, J. E. (1985). Teacher-student interaction. In J. B. Dusek (Ed.), Teacher expectancies (pp. 303-328). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Bolat, O. İ. (2011). Öz yeterlik ve tükenmişlik ilişkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık etkisi. Ege Akademik Bakış, 11(2), 255-266.
• Bulut, M. Ş. (2012). Lider üye etkileşiminin yöneticiye güven ve iş tatmini üzerine etkisinin araştırılması: öğretmenler üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi) Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cerit, Y. (2012). Lider üye etkileşimi ile öğretmenlerin performansları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(28), 33-46.
• Çekmecelioğlu, H. G. & Ülker, F. (2014). Lider - Üye Etkileşimi ve Çalışan Tutumları Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma . Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28) , 35-58.
• Demir, S. (2019). Lider-Üye etkileşiminin öğretmen stres, tükenmişlik ve depresyonu üzerindeki rolü. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 291-304.
• Doğanay, E. (2022). Lider-üye etkileşimi ve örgütsel sessizlik ile örgütsağlığı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Good, T. L., Sterzinger, N., &Lavigne, A. (2018). Expectation effects: Pygmalion and the initial 20 years of research. Educational Researchand Evaluation, 24(3-5), 99-123.
• Gökdere, E. (2013). Öğretmen Beklentilerinin Yönetimi. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 179-183.
• Girgin, K. (2005). Etkili Okul Oluşturmada Eğitim Yöneticilerinin Yönetim Süreçleri Bakımından Öğretmen Beklentilerini Karşılama Düzeyinin Rolü (Balıkesir İli Ayvalık İlçesi Özelinde, İlköğretim Okulu Düzeyinde Bir Uygulama. Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Hardianto, H., &Sari, V. P. (2021). Leader-Member Exchange in Educational Institutions. AL-ISHLAH: Jurnal Pendidikan, 13(2), 1088-1096. Hasan, İğde(2021). Öğretmen Beklentisi Fenomeni Üzerine Bir Derleme Çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(2), 1366-1390.
• Liden, R. C., &Maslyn , J. M. (1998). Multidimensionality of leader-member exchange: An empirical assessment through scale development. Journal of Management(24), 43-72.
• Lunenburg, F. C. &Ornstein, A. C. (2012). Educational administration: Concepts and practices (Sixth Edition). Belmont, C.A.: Wadsworth Cengage Learning Publishing.
• METLIFE, 2009. “The Met life Survey of the American Teacher: Collaborating For Student Success; Part 2: Student Achievement” Erişim Adresi: Https://www.metlife.com/about-us/newsroom/2010/march/do-teachers- xpectenough- of-students-/ Metropolitan Life Insurance Company. (2010).
• The Met Life survey of the American teacher: Collaborating for student success. ERIC Clearing house.
• Mistry, R. S., White, E. S., Benner, A. D., &Huynh, V. W. (2009). A longitudinal study of the simultaneous influence of mothers’ and teachers’ educational expectations on low-income youth’s academic achievement. Journal of Youth and Adolescence, 38(6), 826-838. https://doi.org/10.1007/s10964-008-9300-0
• Muller, C. (1997). The minimum competency exam requirement, teachers' and students' expectations and academic performance. Social Psychology of Education, 2(2), 199-216. https://doi.org/10.1023/A:1009658725797
• Muller, C., Katz, S. R., & Dance, L. J. (1999). Investing in teaching and learning: Dynamics of theteacher–student relationship from each actor’s perspective. Urban Education, 34(3), 292-337. https://doi.org/10.1177/0042085999343003.
• Northouse, P. G. (2021). Leadership: Theory and practice. Sage publications Timmermans.
• C., Kuyper, H. Ve Van Der Werf, G., 2015. “Accurate, Inaccurate, or Biased Teacher Expectations: Do Dutch Teachers Differ in Their Expectations at the end of Primary Education?”, British Journal of Educational Psychology, 85(4), ss.459-478. Doi: 10.1111/bjep.12087.
• Tyler, K. M., &Boelter, C. M. (2008). Linking black middle school students’ perceptions of teachers’ expectations to academic engagement and efficacy. Negro Educational Review, 59(1/2), 27-44.
• Öztürk, N., & Şahin, S. (2017). Eğitim Örgütlerinde Örgüt Kültürü ve Öğretmen Liderliği: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Rolü. İlkogretim Online, 16(4).
• Park, J., Lee, I., &Cooc, N. (2019). The role of school-level mechanisms: How principal support, Professional communities, collective responsibility, and group-level teacher expectations affect student achievement. Educational Administration Quarterly, 55(5), 742-780.
• Park, J. H., &Byun, S. Y. (2021). Principal support, Professional learning community, and group-level teacher expectations. School Effectiveness and School Improvement, 32(1), 1-23.
• Rosenthal, R., &Jacobson, L. (1968). Pygmalion in the classroom. The Urban Review, 3(1), 16-20.
• Rubie-Davies, C. M. (2010). Teacher expectations and perceptions of student attributes: Is there a relationship? British Journal of Educational Psychology, 80(1), 121-135. https://doi.org/10.1348/000709909X46633436.
• Saruhan, Ş. C. ve Yıldız, M. L. (2014). İnsan kaynakları yönetimi: Teori ve uygulama. İstanbul: Beta.
• Sebastian, J., Allensworth, E., &Huang, H. (2016). The role of teacher leadership in how principals influence classroom instruction and student learning. AmericanJournal of Education, 123(1), 69-108.
• Seday, Mehmet Şefik. (2021). Öğretmen Algılarına Göre Okul İklimi İle Lider Üye Etkileşimi Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Siirt.
• Şişman, M. (2014). Öğretim Liderliği, (5. Baskı). Ankara: Pagem Akademi.
• Tercan, S. S. (2005). Bir Sistem Olarak Okul. E. Ö.-Z. Kaya içinde, Öğretmenlik Mesleği Giriş (s. 196). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Woolley, M. E., Strutchens, M. E., Gilbert, M. C., &Martin, W. G. (2010). Mathematics success of black middle school students: Direct and indirect effects of teacher expectations and reform practices. Negro Educational Review,61(1-4), 41-59.
• Wang, S., Meissel, K., &Rubie-Davies, C. M. (2021). Teacher expectation effects in Chinese junior high schools: Exploring links between teacher expectations and student achievement using a hierarchical linear modelling approach. Social Psychology of Education, 24(5), 1305-1333.
• Wang, S., Rubie-Davies, C. M., &Meissel, K. (2020). The stability and trajectories of teacher expectations: Student achievement level as amoderator. Learning and Individual Differences, 78, 101819.
• Yıldız, V. A. (2020). İlkokulda Çalışan Öğretmenlerin Eğitime Dair Beklentileri. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 10-21.
• Yüksel, S. (2017). Öğretmen Beklentisini Geliştirme Stratejilerinin Öğrencilerin İngilizce Dersindeki Tutum Ve Başarısına Etkisi (Yüksek Lisans Tezi),Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce Üniversitesi, Düzce.