COVID-19 SALGIN DÖNEMİ ŞARTLARINDA İŞLETMELER İÇİN AHP TEMELLİ TOPSIS YÖNTEMİ İLE PERSONEL SEÇİMİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 73 - 89, 30.06.2022

Aygülen Kayahan Karakul , Huriye Akpınar

Öz

Aralık 2019 tarihinde Çin’de başlayıp tüm dünyayı saran ve Mart 2020 tarihi itibari ile Türkiye’de de görülmeye başlayan COVID-19 salgını ile birlikte işletmeler için çalışma biçimleri, değerleri, hedefleri ve bunları gerçekleştirecek olan personelin seçimine ilişkin süreçler de değişmiştir. Personel seçimi hem gündelik hayatta hem de iş yaşamında sıklıkla karşılaşılan problemlerdendir. İşletmelerde karar vericiler veya yöneticiler tarafından çözülmesi beklenen personel seçim problemleri işletmenin hedeflerini gerçekleştirmek için kritik öneme sahiptir. COVID-19 salgını ile personel seçim sürecinde meydana gelen değişikliklerden birisi de personel seçimiyle ilişkili kriterler üzerinden olmuştur. Bu çalışmada personel seçiminde kullanılan kriterler COVID-19 salgın dönemine uyarlanmış ve bir Çok Kriterli Karar Verme probleminin çözümüne uygulanmıştır. Personel seçiminde kullanılan en önemli kriterler literatür taraması ile belirlenmiş, bunlara salgın döneminde işverenler açısından önemli hale gelmiş olan kriterler eklenmiştir. Çalışmada AHP yöntemi ile kriterler ağırlıklandırılmış, TOPSIS yöntemi ile alternatifler sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Personel seçimi, Çok Kriterli Karar Verme, AHP, TOPSIS

PERSONNEL SELECTION FOR COMPANIES IN THE COVID-19 PANDEMIC CONDITIONS BY USING AHP BASED TOPSIS

Öz

With the COVID-19 epidemic, which started in China in December 2019 and spread throughout the world and started to be seen in Turkey as of March 2020, the ways of working for companies, their values, goals, and the processes related to the selection of the personnel who will realize them have also changed. Personnel selection is one of the problems frequently encountered in both daily life and business life. Personnel selection problems that are expected to be solved by decision-makers or managers in companies are of critical importance to achieving the objectives of the companies. One of the changes that took place in the personnel selection process during the COVID-19 epidemic was the criteria related to personnel selection. In this study, the criteria used in personnel selection were adapted to the COVID-19 epidemic period and applied to the solution of a Multi-Criteria Decision-Making problem. The most important criteria used in the selection of personnel were determined by the literature review, and criteria that became important for employers during the epidemic period were added. In the study, the criteria were weighted with the AHP method, and the alternatives were listed with the TOPSIS method.

Anahtar Kelimeler

Personnel selection, Multi-Criteria Decision-Making, AHP, TOPSIS.

Kaynakça

• Adalı, E. A., (2016). EVAMIX ve TODIM Yöntemleri ile Sağlık Sektöründe Personel Seçimi. Alphanumeric Journal, 4(2), 69-83.
• AksakaL, E., & Dağdeviren, M. (2015). Yetenek Yönetimi Temelli Personel Atama Modeli ve Çözüm Önerisi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(2).
• Aynur, A., & Hacer, İ. (2020). Personel Seçimi Sürecinin AHP Tabanlı MOORA Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Liman Saha Operasyon Elemanı Seçimi Üzerine Bir Uygulama. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29 Ekim Özel Sayısı), 3689-3713.
• Bhutia, P. W. & Phipon, R. (2012). Application of AHP and TOPSIS Method for Supplier Selection Problem. IOSR Journal of Engineering, 2(10), 43-50.
• Calp, M. H. (2016). İşletmelerde Uygulanan İnsan Kaynakları Yönetiminde Veri Tabanı Kullanımının Önemi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 539-557.
• Değermenci, A. & Ayvaz, B. (2016). Bulanık ortamda TOPSIS Yöntemi ile Personel Seçimi: Katılım Bankacılığı Sektöründe Bir Uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 15(30), 77-93.
• Esen, H., Yiğit, V. & Güldan, S. (2020). Hastanelerde AHP ve TOPSIS Yöntemi İle Personel Seçimi: Acil Bakım Hemşireliği Sertifikalı Eğitim Programı Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (12), 112-128.
• Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981). Methods for Multiple Attribute Decision Making. In Multiple Attribute Decision Making, 58-191.
• Ji, P., Zhang, H. Y., & Wang, J. Q. (2018). A Projection-Based TODIM Method Under Multi-valued Neutrosophic Environments and its Application in Personnel Selection. Neural Computing and Applications, 29(1), 221-234.
• Kalem, R. N. & Akpınar, M. E. (2022). Personnel Performance Assessment using Entropy based MABAC Method: An Application in the Food Sector. Equinox Journal of Economics Business and Political Studies, 9 (1), 89-106.
• Karabašević, D., Stanujkić, D., Đorđević, B., & Stanujkić, A. (2018). The Weighted Sum Preferred Levels of Performances Approach to Solving Problems in Human Resources Management. Serbian Journal of Management, 13(1), 145-156.
• Karim, R., & Karmaker, C. L. (2016). Machine Selection by AHP and TOPSIS Methods. American Journal of Industrial Engineering, 4(1), 7-13.
• Kelemenis, A., & Askounis, D. (2010). A new TOPSIS-based Multi-criteria Approach to Personnel Selection. Expert Systems with Applications, 37(7), 4999-5008.
• Kenger, M. D. (2017). Banka Personel Seçiminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Entropi temelli Maut, Aras ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri ile Değerlendirilmesi (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Kuşakcı, A. O., Ayvaz, B., Öztürk, F., & Feyza, S. O. F. U. (2019). Bulanık Multimoora ile Personel Seçimi: Havacılık Sektöründe Bir Uygulama. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(1), 96-110.
• Nişancı, Z. N., & Akpınar, H. (2019). Beş Faktör Kişilik Modeli Kapsamında Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Aracılığıyla Personel Sınıflandırma. International Journal of Management and Administration, 3(6), 185-204.
• Nyimbili, P.H., Erden, T. & Karaman H. (2018). Integration of GIS, AHP and TOPSIS for Earthquake Hazard Analysis. Nat Hazards, 92:1523–1546
• Öztürk, F., & Kaya, G. K. (2020). Bulanık VIKOR ile Personel Seçimi: Otomotiv Yan Sanayinde Uygulama. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part C: Tasarım ve Teknoloji, 8(1), 94-108.
• Öztürk, D., & Keleş, M. K. (2020). AHP ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Motorlu Kurye Seçimi: İlaç Sektöründe Bir Uygulama. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 275-291.
• Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process, McGrawHill, New York, 1980.
• Saaty T.L. (2003). Decision Aiding: Decision-making with the AHP: Why is the Principal Eigenvector Necessary, European Journal of Operational Research, 145, 85-91.
• Saaty, T. (2000). Fundamentals of Decision Making and Priority Theory with the Analytical Hierarchy Process, RWS publications.
• Saaty, T.L., & Vargas, L.G., (2001). Models, Methods, Concepts & Applications of the Analytic Hierarchy Process, Kluwer Academic Publishers, 2001, USA.
• Sert, Y., Şeyda, G., & Tamer, E. (2020). Dördünce Sanayi Devriminin Personel Seçimi Süreçlerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 55, 191-202.
• Solunoğlu, A. (2022). Kapadokya Bölgesi Sıcak Hava Balon Pilotu Seçim Sürecinde CRITIC ve MAIRCA Yöntemlerinin Kullanılması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 19(1), 41-58.
• Supçiller, A.A. & Çapraz, O. (2011). AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi Uygulaması. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13, 1–22.
• Timor, M. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosess. İstanbul: Türkmen Kitapevi.
• Ulutaş, A., Özkan, A. M., & Tağraf, H. (2018). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ve bulanık Gri İlişkisel Analizi yöntemleri kullanılarak personel seçimi yapılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 223-232.
• Ustasüleyman, T. (2009). Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: AHS-TOPSIS Yöntemi. Bankacılar Dergisi, Sayı 69, 33-43.
• Utama, D. M. (2020). AHP and TOPSIS Integration for Green Supplier Selection: A Case Study in Indonesia. Journal of Physics: Conference Series, 1845, 1-7.
• Vural, D., Erkan, K., & BAYAM, B. (2020). AHP ve VIKOR Yöntemleri İle Personel Seçimi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(21), 70-89.
• Yazgan, A. E., & Agamyradova, H. (2021). SWARA ve MAIRCA Yöntemleri İle Bankacılık Sektöründe Personel Seçimi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 16(2), 281-290.
• Yildirim, B. I., Uysal, F., & Ilgaz, A. (2019). Havayolu işletmelerinde personel seçimi: ARAS yöntemi ile bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(33), 219-231.
• Zahedi, F. (1986). The Analytic Hierarchy Process-A Survey Of The Method and its Applications. Interfaces, 16(4), 96-108.