Türkiye’de 1992-2020 Tarihleri Arasında “Mutluluk” Başlıklı Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 185 - 206, 29.07.2021

Zümral Gültekin , Melike Turhan

Öz

Bu çalışmanın amacını kökeni Antik çağ’a kadar dayanan “Mutluluk” kavramının, Türkiye’de 1992-2020 yılları arasında hazırlanan tezlere nasıl yansıdığını tespit etmek oluşturmaktadır. Araştırma verilerini, YÖK Tez Veri tabanı üzerinden “Mutluluk” kavramı taraması sonucunda elde edilen lisansüstü tezler oluşturmaktadır. Bu tarama sonucunda 251 tez incelenmiştir. Veriler Maxqda 2020 nitel yazılım programı kullanımıyla içerik analizine tabi tutulmuştur. Veri seti üzerinde yapılan detaylı okumalar sonucunda kodlamaların; tezlerin yılı, türü, üniversite, enstitü ve anabilim dalı dağılımı, örneklem büyüklüğü, örneklem grubu özellikleri ve tezlerdeki mutluluk kavramı olarak 9 ana tema altında yoğunlaştığı görülmüştür. Analiz sonuçlarının dikkat çeken bulgularında, tezlerin en fazla 2019 yılında yazıldığı ilk 10 yılda ise sadece 5 tezin yazılmış olduğudur. Tezlerin çok büyük bir kısmı Yüksek Lisans tezidir (n=218). Mutluluk kavramının ağırlıklı sosyal bilimler enstitüsünde (n=167) yazılan tezlerde ön plana çıktığı, ana bilim dalı noktasında ise Felsefe ve Din Bilimleri (n=48) dalının yoğunlukta olduğu görülmüştür. İşletme bölümünde ise sadece 13 tezin yazıldığı tespit edilmiştir. Konu ile ilgili hemen hemen her üniversitede tez yazıldığı belirlenmiştir. Sonuçlar mutluluk kavramının birçok farklı bakış açılarıyla ele alındığını; özellikle felsefi ve pozitif psikoloji boyutunun ön plana çıktığını göstermektedir. Yerli literatür taraması sonucunda mutluluk kavramının ağırlıklı nicel araştırma yöntemleri ve teorik olarak ele alındığı görülmüştür. Bu noktada bu çalışmada mutluluk kavramı nitel analiz bakış açısıyla ele alınarak; lisansüstü tezlerdeki gelişim seyrinin ortaya koyulması aracılığıyla bu alanda çalışma yapmayı düşünen araştırmacılara yol göstereceği olacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mutluluk, Lisansüstü, Tezler, İçerik Analizi

Kaynakça

• Aknin, L. B., Dunn, E. W., Proulx, J., Lok, I., ve Norton, M. I. (2020). Does spending money on others promote happiness?: A registered replication report. Journal of Personality and Social Psychology, 119(2), 15–26.
• Akyar, D. ve Sarıkaya, R. (2020). Türkiye’deki Girişimcilik Kavramına Yönelik Eğitim Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(3), 979-1018.
• Ayan, A. (2020). Mutluluk Düzeyinin Atılganlık ve Genel Erteleme Davranışı Üzerine Etkisi, Journal of Humanities and Tourism Research, 10(4), 788-805.
• Aytaç, S., Engin, T. ve İmanlı, E. (2020). İş Güvenliği Uzmanlarının İşe İlişkin Duygusal İyi Oluş Hali, Mutluluk ve Yaşam Tatmini İlişkisi. Journal of Yaşar University, 15/60, 746-758.
• Burger, M.,J., Morrison,P.S. Hendriks ,M. ve Hoogerbrugge, M.M.(2020). Rural Happiness Differentials across the World. World Happiness Report (2020) içinden.
• Çevi̇k, Ö . (2020). Kültürel Bir Öğreti: Mutluluk Korkusu . Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 17(1) , 855-869 .
• Diener, E. (2000). Subjective Well-Being: TheScience of Happinessand Proposalfor a National Index. American Psychologist, 55, 34-43.
• Dilek, A., Baysan, S. ve Öztürk, A.A (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: Bir içerik analizi çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
• Erdem Aydın İ., Kaya S., İşkol S., ve İşcan A., (2019). Anadolu Üniversitesi uzaktan eğitim bölümünde yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin içerik analizi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 9(3), 430-441.
• Eryilmaz, A. ve Dogan, T. (2012). İş Yaşamında Öznel iyi Oluş: Utrecht İşe Bağlılık Ölçeğinin Psikometrik Niteliklerinin İncelenmesi. Klinik Psikiyatri. 15, 49-55.
• Fidan, M. (2020). Öz liderlik ve mutluluk arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi, İZÜ Eğitim Dergisi, 2(4) 222-235.
• Griffin, J. (2007). What do happiness studies study?. Journal of Happiness Studies, 8(1), 139- 148.
• Gürbüz, E., Nas, Ş ve Aktaş, E. (2020). Mutluluk ve Tüketim Arasındaki İlişki: Mersin Üniversitesi İ.İ.B.F. Öğrencileri Örneği. Dünya İnsan Bilimleri Dergisi, 2020(1), 44-65.
• Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
• Karakuş, S. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde kavramlar konusunda yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 61-76.
• Keleş, Ş. (2020). “Mutluluk Üzerine Ampirik Bir Analiz”, Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 7, S. 20, s.156-174.
• Kervankıran, İ. ve Şardağ, A. (2019). Türkiye’de turizm coğrafyası araştırmaları: Lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi, International Journal of Geography and Geography Education, 39, 151-170.
• Kınık, A. M., & Sevda, K. (2018). Z Kuşağı Konusunda Yapılmış Tezlerin İçerik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1497- 1518.
• Koşar, D.(2018). Türkiye’deki örgütsel vatandaşlık davranışı konulu tezlerin incelenmesi: bir içerik analizi çalışması, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 777 – 800.
• Lyubomirsky, S.,Sheldon, K. M. ve Schkade, D. (2005). “PursuingHappiness: The Architecture of Sustainable Change”, Review of General Psychology, 9(2), 111-131.
• Pérez-Álvarez, M. (2015). Reflexividad, escritura y génesis del sujetomoderno [Reflexivity, writingandgenesis of the modern subject]. Revista de Historia de La Psicología, 36(1), 53–90.
• Russell,B (2020). Mutlu Olma Sanatı. (Çev.Yunus Sağlamtürk). Say Yayınları. İstanbul.
• Sapmaz, F. , Doğan, T. , (2012). Mutluluk ve Yaşam Doyumunun Yordayıcısı Olarak İyimserlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 3, ss.63-69.
• Seneca, L.A. (2020). Mutlu Yaşam Üzerine, (Çev. Cengiz Çevik), Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Şeker, M. (2011). Mutluluk Ekonomisi. Sosyoloji Konferansları, 39, 115-140.
• Topuz, C. (2014), “Pozitif Psikoloji’ye Giriş”, İçinde: Pozi¬tif Psikoloji, Hefferson, K. & Boniwell, I., Çev. Ed.:¬Doğan, T., Ankara:Nobel Yayıncılık.
• TUİK (2020, Mart 5). Yaşam Memnuniyeti Araştırması. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yasam-Memnuniyeti-Arastirmasi-2020-37209.
• Veenhoven, R. (2006). “How Do We Assess How Happy We Are?, New Directions in Study of Happiness: United States and International Perspectives, University of Notre Dame, October 22-24.
• Veenhoven, R. (2012).Happiness, also Known as "Life Satisfaction" and "Subjective Well-Being". In K. C. Land, A. C. Michalos, & M. J. Sirgy (Eds.), Handbook of social indicators and quality of life research (pp. 63–77). Dordrecht, the Netherlands: Springer-Verlag.
• Veenhoven, R. ve Dumludağ, D. (2015). İktisat ve Mutluluk, İktisat ve Toplum Dergisi, 58, 46-51.
• Yang, H. & Ma, J. (2020). How an epidemic outbreak impacts happiness: Factors that worsen (vs. protect) emotional well-being during the coronavirus pandemic. Psychiatry Res.289, g/10.1109/vr.2006.148.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Ankara.