PSİKOLOJİK SAĞLAMLIĞIN İŞ STRESİNE ETKİSİ: HASTANE ÇALIŞANLARINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 351 - 370, 27.08.2020

Serkan Deniz , Mesut Çimen Onur Yüksel

https://doi.org/10.22139/jobs.741576

Cited By: 13

Öz

Amaç: Bireyler yaşamları boyunca birçok olumsuzlukla karşı karşıya kalabilmektedirler. Bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin yüksek olması bu olumsuzluklarla daha kolay mücadele edebilmesini sağlamaktadır. Bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin yüksek olması çalışma hayatı için de önemli bir avantajdır ve çalışanlara birçok konuda fayda sağlamaktadır. Psikolojik sağlamlığın sağladığı faydalardan biri de çalışanların iş stresini azaltmasıdır. Bu çalışma ile hastane çalışanlarının psikolojik sağlamlıkları ve iş stresi düzeylerinin demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğinin; ayrıca psikolojik sağlamlık ile iş stresi düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırma Ocak 2020 – Mayıs 2020 aylarında İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri İstanbul’da faaliyet gösteren özel hastanelerde çalışan bireylerden toplanmıştır. Araştırma verileri anket yöntemi ile toplanmıştır. Araştırma kapsamında 391 anket formu toplanmıştır.
Bulgular: Araştırma ile katılımcıların psikolojik sağlamlık ve iş stresi düzeylerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların yaşına, eğitim durumuna ve hastanedeki çalışma süresine göre psikolojik sağlamlık ve iş stresi düzeylerinin istatistiksel olarak farklılık göstermediği belirlenmiştir. Ancak katılımcıların cinsiyetine ve hastanedeki görevine psikolojik sağlamlık ve iş stresi düzeylerinin istatistiksel olarak farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre psikolojik sağlamlık ile iş stresi arasında istatistiksel olarak anlamlı, negatif yönlü ve orta düzeyde bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca psikolojik sağlamlığın iş stresini negatif yönde etkilediği belirlenmiştir.
Sonuç: Bu araştırmanın sonuçları psikolojik sağlamlığın iş stresinin bir belirleyicisi olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları çerçevesinde çalışanların psikolojik sağlamlıklarının arttırılması ve iş streslerinin azaltılması için hastane yönetimlerinin bazı çalışmalar yapması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sağlamlık, İş Stresi, Hastane

THE EFFECT OF RESILIENCE ON THE JOB STRESS: A STUDY ON HOSPITAL EMPLOYEES

Öz

In this study, it is aimed to determine whether the resilience and job stress levels of hospital employees differ in line with the demographic characteristics; and to determine the relationship between resilience and job stress levels.
Method: This research was performed in Istanbul between January 2020 and May 2020. The data of this research was collected from individuals who work in private hospitals in Istanbul through survey method. The survey form of this research consists of three parts. In the first part of the survey form, there are questions for determining the demographic characteristics of the participants. In the second part, there are some questions for determining the resilience level of the participants through the Brief Resilience Scale which was developed by Smith et al. (2008). This is a single dimension scale with 6 items. The validity and reliability of the scale for Turkish language was proved by Doğan (2015). In the third part, there are questions for determining the level of job stress of the participants; in this section, the "Job Stress Scale" was used which is a study of House and Rizzo (1972) as adapted into Turkish by Ergün and Çelik's (2015). This is a single dimension scale with 7 items. The Turkish form of the scale is used which was adopted in the study of Ergün and Yüksel (2019). Questions in the scales were measured with 5 point Likert type scale options (1 = Strongly Disagree, 5 = Strongly Agree). 391 survey forms were filled within the scope of research. SPSS 22.0 statistics software was used for the analysis of the data. The descriptive statistics were calculated in order to determine the resilience and job stress levels of the participants. In order to compare resilience and job stress levels by considering the demographic characteristics; independent samples t-test was used to compare two independent groups, and one-way analysis of variance (one-way ANOVA) analyzes were applied in order to compare more than two independent groups. The correlation and regression analysis were also applied in order to determine the determinant between participants' resilience and job stress levels.
Findings: In the research, it is determined that resilience (3.40 ± 0.65) and job stress levels (2.61 ± 0.82) of the participants were at a moderate level. It was found that the resilience and job stress levels of the participants do not differ statistically in terms of their age, education level, and working time in the current hospital (p>0.05). However, it was found that the resilience and job stress levels of the participants differ statistically in terms of their gender and the task of the hospital (p<0.05). Depending on the research results, a statistically significant, negative, and moderate relationship was found between resilience and job stress (r= -0.39, p <0.05). Furthermore, it was found that resilience affects job stress negatively (β= -0.50, p <0.05). It was also found that 15.5% of the change in job stress can be explained by resilience (R2 = 0.155).
Results: As a result of the research, the resilience and job stress levels of the participants were found at a moderate level. This situation does not satisfy the hospitals. Both resilience and job stress, directly and indirectly, affect the attitudes and behaviors, productivity, the performance of hospital employees in their working life, and also the productivity and performance of hospitals and the quality of services in relation to this situation. Another finding of this research shows that resilience is a determinant of job stress. Within the framework of all these research results, it is recommended that hospital management should perform some studies in order to increase the resilience of employees and reduce job stress. In this context, it is recommended to measure the resilience and job stress levels of the employees with regular intervals and to provide psychological support and organizational support to the employees if required, to find solutions for the problems of the employees in the institution, to provide training for the employees, to improve the working conditions, to develop the team spirit, to arrange various events and activities that would reduce the stress of the employees. Although it is a limitation that the population of the research was not high, it provides significant results that reveal the effect of resilience on job stress in private hospitals. It is suggested that it would be beneficial to perform similar researches with a bigger population

Anahtar Kelimeler

Resilience, Job Stress, Hospital

Kaynakça

• Akduman, G., Karahan, G. ve Solmaz, M.S. (2018). İletişim Becerileri Üstünde Empati ve Psikolojik Sağlamlığın Etkisi: Sivil Havacılık Kabin Hizmetleri ve Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Öğrencileriyle Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA), 3(4): 765-775. DOI : 10.29106/fesa.494713
• Akgemci, T. (2001). Örgütlerde Stres ve Yönetimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2): 301-309.
• Al-Omar, H.A., Arafah, A.M., Barakat, J.M., Almutairi, R.D., Khurshid, F. ve Alsultan, M.S. (2019). The Impact of Perceived Organizational Support and Resilience on Pharmacists’ Engagement in their Stressful and Competitive Workplaces in Saudi Arabia. Saudi Pharmaceutical Journal, 27(7): 1044-1052. https://doi.org/10.1016/j.jsps.2019.08.007
• Aslan, Ş. & Uyar, S. (2018). Sağlık Çalışanlarında Mükemmeliyetçilik, Özgüven, Kendini Sabotaj ve Psikolojik Dayanıklığının Sosyo Demografik Açıdan Farklılıkları. Selçuk Üniversitesi Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(9): 11-24.
• Atan, M. ve Tekingündüz, S. (2014). Ambulans Çalışanlarının (112) Tükenmişlik, Algılanan İş Stresi ve İş Tatminlerinin Kişisel Özelliklere Göre İncelenmesi. NWSA-Social Sciences, 9(3): 54-69. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2014.9.3.3C0121
• Bayarçelik, E.B., Durmaz, B.V. ve Gürler, E.N. (2019). İş Stresi ve Pozitif Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. İnsan & İnsan, 6(21): 493-523. DOI: https://doi.org/10.29224/insanveinsan.513475
• Buz, S. ve Genç, B. (2019). Sosyal Hizmet Uzmanları İçin Psikolojik Dayanıklılığın Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2): 623-642.
• Cevizci, O. ve Müezzin, E.E. (2019). Sağlık Çalışanlarında Psikolojik Belirtilerin ve Psikolojik Dayanıklılığın İncelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(3): 166-172. doi:10.35365/ctjpp.19.1.21
• Chou, L.P., Li, C.Y. ve Hu, S.C. (2014). Job Stress and Burnout in Hospital Employees: Comparisons of Different Medical Professions in a Regional Hospital in Taiwan. BMJ Open, 4(2): 1-7. doi:10.1136/bmjopen-2013-004185
• Chuang, N.K. ve Lei, S.A. (2011). Job Stress Among Casino Hotel Chefs in a Top-Tier Tourism City. Journal of Hospitality Marketing & Management, 20(5): 551-574. DOI: 10.1080/19368623.2011.570642
• Cooke, F.L., Wang, J. ve Bartram, T. (2019). Can a Supportive Workplace Impact Employee Resilience in a High Pressure Performance Environment? An Investigation of the Chinese Banking Industry. Applied Psychology: An International Review, 68(4): 695-718. doi: 10.1111/apps.12184
• Çetin, F., Yeloğlu, H.O. ve Basım, H.N. (2015). Psikolojik Dayanıklılığın Açıklanmasında Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Rolü: Bir Kanonik İlişki Analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75): 81-92.
• Çınar, O. (2010). Eğitim ve Sağlık Alanı Çalışanlarının İş Stresi Düzeyleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33): 101-121.
• Çögenli, M.Z. ve Erdal, Y. (2018). Hemşirelerde İş Stresi ve İş Stresinin Çalışma Performansına Etkileri: Sinop Atatürk Devlet Hastanesi Örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 6(3): 497-515. http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v6i3.361
• Deveci, B. (2019). İş Stresi ve Turizm İşletmelerinde Yapılan Araştırmalara İlişkin Bir Değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20): 39-53. DOI: 10.20875/makusobed.306671
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1): 93-102.
• Ekşi, H., Boyalı, C. ve Ümmet, D. (2019). Öğretmen Adaylarının Spiritüel İyi Oluş İle Yaşamda Anlam Değişkenlerinin Psikolojik Dayanıklılığı Yordaması: Bir Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Denemesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4): 1695-1704. DOI: 10.24106/kefdergi.3256
• Erdilek Karabay, M. (2015). Sağlık Personelinin İş Stresi, İş- Aile Çatışması ve İş-Aile-Hayat Tatminlerine Yönelik Algılarının İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 26: 113-134.
• Erdogan, T.K., Sener, A., Masat, S., Kaya, G., Palazoglu, C.A. ve Koc, Z. (2018). The Factors affecting the Resilience Levels of the Nurses Working in a Public Hospital. New Trends and Issues Proceedings on Advances in Pure and Applied Sciences, 10: 1-11.
• Ergün, E. ve Çelik, S. (2015). Yöneticilerin Görev ve Çalışan Odaklı Liderlik Davranışları ve Hemşirelerin İş Tatmini, Örgütsel Bağlılığı ve İş Stresi Arasındaki İlişki. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 23(3): 203-214.
• Ergün, E. ve Yüksel, A. (2019). İş-Yaşam Çatışmasının Çalışanın Davranışsal Sonuçlarına Etkisi ve İş Stresinin Aracılık Rolü. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi (İAÜD), 11(1): 67-90. DOI NO: 10.17932/IAU.IAUD.m.13091352.2019.1/41.67-90
• Ersarı, G., Turan Torun, B. ve Naktiyok, A. (2017). Duygusal Emeğin İş Stresi Üzerine Etkisinde Öz Yeterliliğin Aracılık Rolü: Hemşireler Üzerine Bir Uygulama. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38: 229-250.
• Erşan, E.E., Yıldırım, G., Doğan, O. ve Doğan, S. (2013). Sağlık Çalışanlarının İş Doyumu ve Algılanan İş Stresi ile Aralarındaki İlişkinin İncelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2): 115-121. doi: 10.5455/apd.34482
• Ghandi, P., Hejazi, E. ve Ghandi, N. (2017). A Study on the Relationship between Resilience and Turnover Intention: With an Emphasis on the Mediating Roles of Job Satisfaction and Job Stress. Bull. Soc. R. Sci. Liege, 86: 189-200.
• Gül, H. (2007). İş Stresi, Örgütsel Sağlık ve Performans Arasındaki İlişkiler: Bir Alan Araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2: 318-332.
• Hao, S., Hong, W., Xu, H., Zhou, L. ve Xie, Z. (2015). Relationship between Resilience, Stress and Burnout among Civil Servants in Beijing, China: Mediating and Moderating Effect Analysis. Personality and Individual Differences, 83: 65-71. http://dx.doi.org/10.1016/j.paid.2015.03.048
• House, R.J. ve Rizzo, J.R. (1972). Role Conflict and Ambiguity as Critical Variables in a Model of Organizational Behavior. Organizational Behavior and Human Performance, 7(3): 467-505.
• Jahromi, F.D. ve Chinaveh, M. (2018). Prediction Job Stress based on Resilience and Coping Strategies in Driving School Instructors. Indian Journal of Positive Psychology, 9(2): 279-281.
• Jamal, M. (2005). Short Communication: Personal and Organizational Outcomes related to Job Stress and Type-A Behavior: A Study of Canadian and Chinese Employees. Stress and Health, 21(2): 129-137. DOI: 10.1002/smi.1047
• Kanbur, E., Kanbur, A. ve Özdemir, B. (2017). Psikolojik Dayanıklılık ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkide İş Doyumunun Aracılık Rolü: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 4(2): 127-141. doi: 10.18394/iid.321941
• Karakuş, Ç. (2019). Çalışma Hayatında İş Tatmini ve İş Stresi: Özel Bir Hastanede Çalışan Hemşireler Üzerine Bir Araştırma. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1): 92-104.
• Kavi, E. ve Karakale, B. (2018). Çalışan Psikolojisi Açısından Psikolojik Dayanıklılık. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(17): 55-77. DOI: 10.31199/hakisderg.391826
• McCann, C.M., Beddoe, E., McCormick, K., Huggard, P., Kedge, S., Adamson, C. ve Huggard, J. (2013). Resilience in the Health Professions: A Review of Recent Literature. International Journal of Wellbeing, 3(1): 60-81. doi:10.5502/ijw.v3i1.4
• Mojoyinola, J.K. (2008). Effects of Job Stress on Health, Personal and Work Behaviour of Nurses in Public Hospitals in Ibadan Metropolis, Nigeria. Studies on Ethno-Medicine, 2(2): 143-148.
• Örücü, E., Kılıç, R. ve Ergül, A. (2011). Çalışma Yaşamında Stresin Bireysel Performans Üzerindeki Etkileri: Eğitim ve Sağlık Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Akademik Bakış Dergisi, 26: 1-21.
• Öz, F. ve Bahadır Yılmaz, E. (2009). Ruh Sağlığının Korunmasında Önemli Bir Kavram: Psikolojik Sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 16(3): 82-89.
• Özer, E. ve Deniz, M.E. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Duygusal Zeka Açısından İncelenmesi. İlköğretim Online, 13(4): 1240-1248. DOI: 10.17051/io.2014.74855
• Polat, D.D. ve İskender, M. (2018). Exploring Teachers' Resilience in Relation to Job Satisfaction, Burnout, Organizational Commitment and Perception of Organizational Climate. International Journal of Psychology and Educational Studies, 5(3): 1-13.
• Polatcı, S., Irk, E., Gültekin, Z. ve Sobacı, F. (2017). Psikolojik Dayanıklılık ve Kişilik Özellikleri Tatmin Düzeyini Etkiler mi?. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017/4, 29: 553-578.
• Puteri, L.A. ve Syaebani, M.I. (2018). Employees Work Stress Level in the Hospital. International Research Journal of Business Studies, 11(3): 231-243. https://doi.org/10.21632/irjbs
• Ren, Y., Zhou, Y., Wang, S., Luo, T., Huang, M. ve Zeng, Y. (2018). Exploratory Study on Resilience and Its Influencing Factors among Hospital Nurses in Guangzhou, China. International Journal of Nursing Sciences, 5(1): 57-62. https://doi.org/10.1016/j.ijnss.2017.11.001
• Smith, B.W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P. ve Bernard, J. (2008). The Brief Resilience Scale: Assessing the Ability to Bounce Back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3): 194-200. DOI: 10.1080/10705500802222972
• Stewart, M., Reid, G. ve Mangham, C. (1997). Fostering Children's Resilience. Journal of Pediatric Nursing, 12(1): 21-31.
• Tekingündüz, S., Kurtuldu, A. ve Öksüz, S. (2015). İş-Aile Yaşam Çatışması, İş Tatmini ve İş Stresi Arasındaki İlişkiler. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi: 3(4): 27-42.
• Tel, H., Karadağ, M., Tel, H. ve Aydın, Ş. (2003). Sağlık Çalışanlarının Çalışma Ortamındaki Stres Yaşantıları ile Başetme Durumlarının Belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 5(2): 13-23.
• Türk, K., Eroğlu, C. ve Türk, D. (2008). T.C. Devlet Hastanelerindeki Çalışma Koşullarının Stres Üzerine Etkilerini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma: Geyve Devlet Hastanesi Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1): 1-17.
• Uğan, Ç., Karakaya, F. ve Nayır, Y. (2018). Psikolojik Sermayenin İşgören Performansı ve İş Stresine Etkisi. Ömer Gider, Tuncay Köse ve Tezcan Şahin (Ed.), Uluslararası 12. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, ss.1468-1475. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayını.
• Uludağ, G. (2019). İş Stresi ve Motivasyon İlişkisine Yönelik Bir Alan Araştırması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(33): 411-439. https://doi.org/10.14520/adyusbd.605567
• Ülker, N. (2016). Hastanede Çalışanların Stres ve Yönetimi. Balkan ve Yakındoğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2): 28-37.
• Yıldırım, İ. (1991). Stres ve Stresle Başaçıkmada Gevşeme Teknikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6: 175-189.