Cizvit Misyonerin Gözünden Tokat’ta Kuzey Kafkas Göçmen Köyleri: Bey Düğünü ve Vatan Marşı

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 6, 205 - 232, 19.06.2018

Antoine Poidebard Georgy Chochiev

Öz

Osmanlı
İmparatorluğu’nda bir Cizvit misyoneri olan Antoine Poidebard’ın orijinali
1907’de yayınlanan makalesi, Tokat bölgesindeki Kuzey Kafkasya göçmenleriyle
ilgili değerli gözlemler ve tanıklıklar sunmaktadır. Yazar, göçmen şair
Temirbolat Mamsurov’un “Sağeste” (“Acı Düşünceler”) şiiriyle açıkça çağrışım
yapan bir Oset şarkı metnini aktarmaktadır. İki eserin birbiriyle
karşılaştırılması, aralarında hem çok sayıda örtüşmenin hem de gözle görülür
ayrılıkların bulunduğunu, ancak bütün olarak yayınlanan yeni versiyonun görece
eksik olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bunun dışında, geleneksel Kafkas düğününün
birçok özgün unsurunu içeren, soylu bir ailenin temsilcisinin evlenme töreni
başta olmak üzere, makalede tasvir edilen bir dizi sosyo-kültürel ayrıntı da
dikkate değerdir. Hatıra türündeki söz konusu eser, Osmanlı topraklarındaki
Kafkas diasporasının geçmişine ışık tutan önemli Batılı kaynaklardan biri
olarak görünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Anadolusu, Tokat, Cizvit misyonerleri, Kuzey Kafkasyalı göçmenler, Temirbolat Mamsurov

North Caucasian Immigrant Villages as Seen by a Jesuit Missionary in Tokat: The Princely Wedding and the Motherland Anthem

Öz

The
article by a Jesuit missionary in the Ottoman Empire Antoine Poidebard, which
was published originally in 1907, contains valuable observations and evidence
concerning the North Caucasian community of the Tokat region of Central
Anatolia. The author presents the text of Ossetian song that is obviously
reminiscent of the well-known poem Saghæstæ (“Bitter Thoughts”) by emigrant poet
Temirbolat Mamsurov. Comparison of the two texts reveals both multiple
coincidences and indisputable discrepancies between them along with the
distinctly lesser completeness of the plot of the newly published version in
whole. Besides this, noteworthy is the marriage ceremony of a member of
princely family comprising a lot of elements characteristic of the model
traditional wedding, as well as a number of other socio-cultural details. The
material in question appears one of the most informative Western
autobiographical sources to shed light on the past of the Caucasian diaspora in
the Ottoman Middle East.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Anatolia, Tokat, Jesuit missionaries, North Caucasian immigrants, Temirbolat Mamsurov

Kaynakça

• Alborov, Barısbi. “Pervıy osetinskiy poet Temirbolat Osmanoviç Mamsurov (1843-1899).” İzvestiya Gorskogo pedagogiçeskogo instituta. 3 (1926): 262-325.
• Andrews, Peter A. Ethnic Groups in the Republic of Turkey. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1989.
• “Batmantaş Köyü.” Batmantaş Köyü, http://batmantas.tr.gg. 6 Eylül 2016.
• Chochiev, Georgy. “General Musa Kunduhov’un Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Hayatı ve Faaliyetlerine İlişkin Bazı Olgular ve Düşünceler.” Kafkasya Calışmaları. 3 (2016): 1-21.
• Çirikba, Vyaçeslav. “Rasseleniye abhazov i abazin v Turtsii.” Cigetskiy sbornik. I. Ed. D.K. Çaçhalia. Moskova: AKVA-Abaza, 2012. 21-95.
• Denise, Fabrice ve Lévon Nordiguian. Une aventure archéologique: Antoine Poidebard, photographe et aviateur. Marseille: Éditions Parenthèses, 2004.
• Girard, [D.-M.]. “Le Yeldez Dagh: excursion de Sivas à Tokat.” Les missions catholiques. 34 (1902): 70-72, 83-84.
• “Kaledes Hakkında.” Sivas Yıldızeli Kaledes Köyü, http://kaledeskoyu.tr.gg/kaledes-hakk%26%23305%3Bnda.htm. 6 Eylül 2016.
• Kantemir, A. “Musa Paşa Kunduhov.” Kavkaz (Le Caucase). 4 (1936): 13-19.
• Karpat, Kemal H. Ottoman Population (1830-1914): Demographic and Social Characteristics. Madison: University of Wisconsin Press, 1985.
• Luisier, Philippe. “Présence des Jésuites en Turquie au XIXe et au XXe siècle.” Mélanges de l’Ecole française de Rome. Moyen-Age. 2 (1998): 783-794.
• Piolet, J.-B. Les missions catholiques françaises au XIXe siècle. I. Paris: Librairie Armand Colin, 1900.
• Poidebard, Antoine. “En Asie-Mineure.” Les missions catholiques. 38 (1906): 401-404, 413-415.
• _____ . “Une noce tcherkesse: souvenirs d’un missionnaire d’Arménie.” Études. 113 (1907): 571-586.
• Rambert, Louis. Notes et impressions de Turquie: l’Empire ottoman sous Abdul-Hamid II (1895-1905). Cenevre: Édition Atar, 1926.
• Ruggieri, Vincenzo. “Guillaume de Jerphanion (1877-1948) as Jesuit and Scholar in Turkey.” Perceptions of the Past in the Turkish Republic: Classical and Byzantine Periods. Ed. Scott Redford ve Nina Ergin. Leuven: Peeters, 2010. 101-126.
• “Sülalelerimiz.” Sivas Yıldızeli Kaledes Köyü, http://kaledeskoyu.tr.gg/s.ue.lalelerimiz.htm. 6 Eylül 2016.
• “Ünlü Yemeklerimiz.” Sivas Yıldızeli Kaledes Köyü, http://kaledeskoyu.tr.gg/.ue.nl.ue.-yemeklerimiz.htm. 6 Eylül 2016.
• Yüksel, Ahmet. “Türkiye’de Tütüncülerin Kaçakçılaşma Sürecinde Kolculuğun Baskısını İki Kolcunun Tercüme-i Hâlinden Anlama Denemesi.” Kebikeç. 34 (2012): 185-200.