The Effect of Learned Resourcefulness and Empowerment on Work Related Stress: A Research at Public Sector

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 411 - 419, 30.06.2022

Deniz Palalar Alkan , Bilal Çankır

Öz

This study aims to measure the effects of empowerment and learned resourcefulness on work-related stress in organizations. The sample of the study is composed of 125 employees working in the public sector in Eskişehir. Within the scope of the study, related scales were utilized to measure the level of learned resourcefulness, empowerment, and stress-related pressure of the participants. With that, the required correlation and regression analyses were performed. The results of the analysis indicated a significant relationship exists between the “help-seeking” subscale of the learned resourcefulness. Also, the result of the correlation analysis revealed an important relationship exists between work-related stress and “autonomy” dimension of the empowerment variable. This result emphasizes the importance of employees' perceptions of taking the initiative to effectively manage work-related stress /pressure sources. However, the “help-seeking” related behaviors from others negatively correlated with the organizational stressors. The research reveals the relationship between the learned strengths and work stress of employees working for a public institution in Eskişehir.

Anahtar Kelimeler

Learned Resourcefulness, Empowerment, Work Related Stress, Public Sector

Öğrenilmiş Güçlük ile Güçlendirmenin İş Stresi Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma

Öz

Bu çalışmanın amacı, organizasyonlarda öğrenilmiş güçlülük ile güçlendirmenin iş stresi üzerine olan etkilerinin ölçülmesidir. Çalışmanın örneklemini Eskişehir ilinde faaliyet gösteren bir kamu kurumundaki 125 çalışan oluşturmaktadır. Katılımcıların öğrenilmiş güçlülük, güçlendirme ve iş stresi seviyelerinin ölçülmesi için uygun ölçekler kullanılarak; korelasyon ve regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan analiz sonuçlarında öğrenilmiş güçlülüğün “yardım isteme” alt boyutu ile güçlendirme değişkeninin “özerklik/otonom” boyutu arasında anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Bu sonuç çalışanların iş stresini olumlu bir biçimde yönetebilmesinde inisiyatif almaya yönelik algılarının önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, diğerlerinden yardım isteme davranışlarının örgütsel kaynaklı stresörler üzerinde pozitif yönde bir etkisi tespit edilmiştir. Araştırma Eskişehir’deki bir kamu kurumu özelinde çalışanların öğrenilmiş güçlülüklerinin ve iş stresinin ilişkisini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğrenilmiş Güçlülük, Güçlendirme, İş stresi, Kamu Sektörü

Kaynakça

• Aksoy, B. (2008). The Relationship Between Paternalistic Leadership, Empowerment and Turnover Intention: An Empirical Study. Master Thesis. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Alkan, D. P. (2015). Etik liderlik ölçeğinin Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(38), 109-121.
• Argun, Y. (2005). Anne baba ve öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülüğü ile okluöncesi çocukların davranışsal-duygusal güçlülüğü ve kendilik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi).
• Aslan, H. (2006). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri ve Cinsiyetlerine Göre Mizah Tarzlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Bahadir-Yilmaz, E., & Öz, F. (2018). “The effectiveness of empowerment program on increasing self-esteem, learned resourcefulness, and coping ways in women exposed to domestic violence”. Issues in mental health nursing, 39(2), 135-141.
• Bardavit, M. (2007). Kişilik Yapılarının Stresi Değerlendirme, Stresle Başa Çıkma Yaklaşımları, Algılanan Stres ve İş Doyumu Üzerinde Olan Etkisinin Karşılaştırmalı Olarak incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Þ. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliþtirmede kullanyımyı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483. ,
• Bilgili, H. & Tekin, E. (2019). “Örgütsel stres, örgütsel bağlılık ve öğrenilmiş güçlülük ilişkisi üzerine bir araştırma”. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2165-2200.
• Choi, G. Y. (2017). Secondary traumatic stress and empowerment among social workers working with family violence or sexual assault survivors. Journal of Social Work, 17(3), 358-378.
• Coşkun, S., Şarlak, K. & Taştan, H. (2015). Psikiyatri Hemşirelerinde öğrenilmiş güçlülük düzeyi ve iş yaşam kalitesi: karşılaştırmalı bir çalışma, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 84- 101.
• Çakır, A. (2014). Kamu sağlık sektöründe öğrenilmiş güçlülük ile stresle başa çıkma arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Çakır, Ö. (2009). Öğrenilmiş Güçlülük ve Çalışma Yaşamı, Çalışma Yaşamında Davranış. (Eds): A. Keser, G. Yılmaz, S. Yürür, Umuttepe Yayınları.
• Çankır, B. (2017). Diğerkâm Davranışların Algılanan Güçlendirme ve Öğrenilmiş Güçlülüğün Baskı Üzerindeki Etkisi ve Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(1), 64-79.
• Çankır, B., Arslan, A., Yener, S., & Demirtaş, Ö. (2018). İş Stresi Aracı Rolde İken Algılanan Aşırı Niteliklilik ve Üretkenlik İlişkisinde Psikolojik Güçlendirmenin Düzenleyici Rolü. 6. Örgütsel Davranış Kongresi, Isparta.
• Cumhurbaşkanlık Strateji ve Bütçe Daire Başkanlığı, (2022). Erişim: 09.08.2022, https://www.sbb.gov.tr/kamu-istihdami/.
• Çetin, B. (2018). Otel işletmelerinde öğrenilmiş güçlülük ve iş stresi ilişkisinde algılanan sosyal desteğin düzenleyicilik rolü: Kapadokya örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Nevşehir: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Dağ, İ. (1991). Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği’nin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği ve Geçerliği, Türk Psikiyatri Dergisi, 2(4), ss. 269-274.
• Eskişehir Valiliği. (2022). (Erişim: 09.06.2022), http://www.eskisehir.gov.tr/ yatirim-izleme-ve-koordinasyon-baskanligi/data
• Guo, J., Chen, J., Fu, J., Ge, X., Chen, M., & Liu, Y. (2016). Structural empowerment, job stress and burnout of nurses in China. Applied Nursing Research, 31, 41-45.
• Güloğlu, G & Aydın, G. (2007). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencı̇lerı̇nı̇n Öğrenilmiş Güçlülük ve Otomatik Düşünce Bıçkımı̇ Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 157-168.
• Günüşen, N. P. (2017). Hemşirelerin ruh sağlığının korunması ve güçlendirilmesi. Turkiye Klinikleri Psychiatric Nursing-Special Topics, 3(1), 12-18.
• Kanter, R. M. (1993). Men and Women of the Corporation, 2nd ed., Basic Books.
• Keskin, G. & Yıldırım G.Ö. (2006). Hemşirelerin Kişisel Değerlerinin ve İş Doyumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 22(1), 119-206.
• Khowaja, M. (2017). Associations Between Stress and Resourcefulness Among Parents of Children at Risk for Autism Spectrum Disorder and Developmental Delays. Dissertation: Georgia State University.
• Kobiske, K. R., Bekhet, A. K., Garnier-Villarreal, M., & Frenn, M. (2019). Predeath Grief, Resourcefulness, and Perceived Stress Among Caregivers of Partners With Young-Onset Dementia. Western journal of nursing research, 41(7), 973-989.
• Lai, C. Y. (2005). Learned resourcefulness, cognitive processes, and adaptive functioning in depressed adults. Case Western Reserve University (Health Sciences).
• Leung, S.K., Spurgeon, P.C. & Cheung H.K. (2007). Job Satisfaction and Stress Among Ward Based and Community-Based Psychiatric Nurses. Hong Kong Journal Psychiatry, 17, 45-54.
• Magnuson, J. J. & Bowser, C. J. (1990). A network for long-term ecological research in the United States. Freshwater Biology, 23 (1), 137-143.
• Mavilli Aktaş., A. (2001). Bir Kamu Kuruluşunun Üst Düzey Yöneticilerinin İş Stresi ve Kişilik Özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(4), 25-42.
• McGrath, J. E. (1970), Social and Psychological Factors in Stress, Holt Rinehart and Winston Inc.
• Menon S.T. (2001). Employee Empowerment: An Integrative Psychological Approach. Applied Psychology: An International Review, 50(l), 153-180.
• O'Brien, J. L. (2010). Structural Empowerment, Psychological Empowerment and Burnout in Registered Staff Nurses Working in Outpatient Dialysis Centers. Degree of Doctor of Philosophy, The State University of New Jersey.
• Orgambidez-Ramos, A., Moura, D., & de Almeida, H. (2017). Role stress and psychological empowerment as antecedents of job satisfaction/Estrés de rol y empowerment psicológico como antecedentes de la satisfacción laboral/Stresse de papel e empowerment psicologico como antecedentes da satisfacao no trabalho. Psicología, 35(1), 257-279.
• Rosenbaum M & Jaffe Y. (1989). Learned Helplessness: The Role of Individual Differences in Learned Resourcefulness, British Journal of Social Psychology, 22(3), 215-225.
• Rosenbaum, M. (1981). Learned resourcefulness as a behavioral repertoire for the self- regulation of internal events: Issues and speculations of internal events. pp. 54-73, In M. Rosenbaum, C. M. Franks, & Y. Jaffe (Ed), (1983). Perspectives On Behavior Therapy In The Eighties. New York: Springer.
• Rosenbaum, M. (1990). The role of learned resourcefulness in the self-control of health behavior, (ss. 3-30), In M. Rosenbaum (Ed), Learned Resourcefulness: On Coping Skills, Self-Control, And Adaptive Behavior, New York: Springer.
• Schermerborn Jr., J.R., Hunt, J.G. and Osborn, R.N. (1988). Managing Organizational Behavior, 3.Ed., John Wiley&Sons, Inc., NewYork, p.532.
• Seibert, S.E., Wang, G. & Courtright, S.H. (2011) Antecedents and Consequences of Psychological and Team Empowerment in Organizations: A Meta-Analytic Review. Journal of Applied Psychology, 96, 981-1003.
• Selye H. (1976). Stress without Distress, In: Serban G. (eds) Psychopathology of Human Adaptation, Springer.
• Shipper, F. & Manz, C. C. (1992). Employee Self-management without Formally Designated Teams: An Alternative Road to Empowerment, Organizational Dynamics, 20(3), 48-61.
• Sığrı, Ü. (2007). Geçici ve Daimi Personelin Stres Faktörlerinin, Belirtilerinin, Yatkınlıklarının ve Stresle Baş Etme Tarzlarının Mukayeseli Analizi. Öneri Dergisi, 7(28), 177-188.
• Spreitzer, G. M. (1995) Psychological Empowerment in the Workplace: Dimensions, Measurement, and Validation, Academy of Management Journal, 38, 1442–1465.
• Tolay, E., Sürgevil, O., & Topoyan, M. (2012). Akademik çalışma ortamında yapısal ve psikolojik güçlendirmenin duygusal bağlılık ve iş doyumu üzerindeki etkileri. Ege Akademik Bakış, 12(4), 449-465.
• Vacharakiat, M. (2008). The Relationships of Empowerment, Job Satisfaction and organization Commitment Between Filipino and American Registered Nurses Working in the USA. Degree of Doctor of Philosophy Nursing: George Mason University.
• Yıldırım, M. H., Gülpınar, Ş. & Uğuz, Ş. (2012). İş Yaşamında Öğrenilmiş Güçlülük ile İş Stresi Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 133-144.
• Yürür, S., & Keser, A. (2010). Öğrenilmiş güçlülük: Öğretmenler üzerinde bir uygulama. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(1), 59-70.
• Rigó, M., Dragano, N., Wahrendorf, M., Siegrist, J., & Lunau, T. (2021). Work stress on rise? Comparative analysis of trends in work stressors using the European working conditions survey. International Archives of Occupational and Environmental Health, 94(3), 459-474.
• Yildirim, G. O., Keskin, G., Aktekin, E., & Gumussoy, S. (2017). Determination Of Workplace Stressors Of The Healthcare Services Staff. PressAcademia Procedia, 3(1), 752-754.
• Güler, B., & Taşlıyan, M. (2021). Psikolojik İklimin Öğrenilmiş Güçlülük Üzerine Etkisi: Bir Alan Araştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45), 33-51.
• Yin, Y. (2020). What determines the adoption of employee empowerment practices by MNE subsidiaries in China? An institutional perspective. Chinese Management Studies, 14(4), 871-894.