Sürdürülebilirlik Sinyali Olarak Faaliyet ve Sürdürülebilirlik Raporlarının İncelenmesi: BIST Sürdürülebilirlik Endeksinde Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 23 - 38, 30.06.2023

Kemal Heybet , Cengiz Duran

Öz

Bu araştırmada, işletmelerin sürdürülebilirlik çalışmalarının faaliyet gösterdikleri sektörlerle ve akademik çalışmalarla ne kadar uyumlu olduğu incelenmiştir. Araştırmanın teorik altyapısı Sinyal kuramına dayandırılmaktadır. Bu amaçla BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alan 70 işletmenin 2008-2018 yılları arasında Kamuyu Aydınlatma Platformunda (KAP) yayınladıkları faaliyet ve sürdürülebilirlik raporlarından veriler elde edilerek Türkiye’deki sürdürülebilirlik çalışmalarının yıllara göre gelişim süreci araştırılmıştır. Akademik çalışmalarda yer alan kurumsal sürdürülebilirliğin ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları, Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları endeksine göre gruplandırılmıştır. Faaliyet ve sürdürülebilirlik raporlarından içerik analizi yöntemi ile elde edilen verilerle sektörel ortalamalar hesaplanarak sürdürülebilirlik çalışmalarında kurumsal sürdürülebilirliğin hangi boyutlarına daha çok yer verildiği araştırılmıştır. Sonuç olarak, işletmelerin sürdürülebilirlik çalışmalarının, akademik çalışmalarla uyumlu olmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, devlet destekli işletmelerin sürdürülebilirlik çalışmalarının diğer işletmeler tarafından model alınması ile bu çalışmaların yıllara göre artış gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinyal Kuramı, Kurumsal Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilirlik Endeksi, BIST

Analysis Of The Activity And Sustainability Reports As A Sustainability Signal: A Study In The BIST Sustainability Index

Öz

In the study, which examines how the sustainability studies of businesses are compatible with the sectors and academic studies they operate in, and that these studies are sent to stakeholders with a critical perspective, the 70 enterprises in the BIST Sustainability Index published in the Public Disclosure Platform (KAP) between 2008-2018. Data were obtained by observing the development process by years of work in Turkey sustainability. The economic, social and environmental dimensions of institutional sustainability in academic studies are grouped according to the United Nations 2030 Sustainable Development Goals index. Sectoral averages were calculated with the data obtained from the activity and sustainability reports using the content analysis method and it was investigated which dimensions of corporate sustainability were used more in the sustainability studies.

Anahtar Kelimeler

Signal Theory, Corporate Sustainability, Sustainability Index, BIST

Kaynakça

• Aksoy, Ç. (2013). Sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesine yönelik ölçek önerisi ve Türkiye’deki işletmelerde uygulaması (Yayınlanmış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Alhabeeb, M. J. (2007). Consumers’ Cues For Product Qualıty: An Applıcatıon of The Sıgnalıng Theory. Allied Academies International Conference, Proceedings of the Academy of Marketing Studies, 12(1), 1-6.
• Aslanbay, T. (2008). Kurumsallaşmanın işletmenin sürekliliği üzerine etkisi ve bir araştırma (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Bıçakçı, B. (2012). Sürdürülebilirlik Yönetimlerinde Halka İlişkilerin Rolü. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4 (1), 47-56.
• Bilgili, M. Y. (2017). Ekonomik, Ekolojik ve Sosyal Boyutlarıyla Sürdürülebilir Kalkınma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 559-569.
• Clarke T. & Clegg, S. (2003), Management Paradigms for The New Millennium. International Journal of Management Reviews, 2(1), 60-61.
• Çelik, Y. (2018). Sürdürülebilirlik muhasebesi, sürdürülebilirlik raporlama ilkeleri (GRI), Bist sürdürülebilirlik endeksinde işlem gören bankaların sürdürülebilirlik raporlarının karşılaştırılması (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Başkent Üniversitesi.
• Elkington, J. (1997). Cannibals With Forks: The Triple Bottom Line of 21st Century Business. Oxford: Capstone.
• Harris, J. M. (2000). Basic Principles of Sustainable Development. Global Development and Environment Institute, 1-25.
• İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği. (2011). Türk İş Dünyasında Sürdürülebilirlik Uygulamaları Değerlendirme Raporu. (Erişim Tarihi: 25.05.2020), https://www.pwc.com.tr/tr/publications/arastirmalar/pdf/pwc_surdurulebilirlik_raporu-2012.pdf
• DPT (1963). Kalkınma Planı (Birinci Beş Yıl, 1963-1967). Ankara: Başbakanlık Matbaası. (Erişim Tarihi: 25.05.2020), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Kalkinma_Plani_Birinci_Bes_Yillik_1963-1967.pdf
• Kılıç, S. (2006). Yeni Toplumsal ve Ekonomik Arayışlar Sürecinde Sürdürülebilir Kalkınma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 81-101.
• Kılınç, C. L. (2019). BİST sürdürülebilirlik endeksinde yer alan imalat sektöründeki işletmelerin kurumsal sürdürülebilirlik seviyelerinin karşılaştırılması (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• Kiremitçi, G. (2019). Sürdürülebilirlik ve marka ilişkisi bağlamında sürdürülebilir marka kavramı: pınar markasının sürdürülebilirlik çalışmaları üzerine nitel bir araştırma (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Linnenluecke, M. K., Russell, S. V., & Griffiths, A. (2009). Subcultures and sustainability practices: The impact on understanding corporate sustainability. Business Strategy and the environment, 18(7), 432-452.
• Mevzuat (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Kanun No: 2709, Kabul Tarihi: 18/10/1982, Resmî Gazete Tarih: 9/11/1982, Sayı: 17863 (Mükerrer), Tertip: 5, (Cilt: 22, S.3). (Erişim Tarihi: 25.05.2020), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf
• Mirze, S.K. (2010), İşletme. (1. Baskı). İstanbul: Literatür Basım Yayın Dağıtım.
• Nemli, E. (2004), Sürdürülebilir Kalkınma: Şirketlerin Çevresel ve Sosyal Yaklaşımları. (1. Baskı). Ankara: Filiz Kitabevi.
• Nikolaou, I., Evangelinos, K., & Allan, S. (2013). A Reverse Logistics Social Responsibility Evaluation Framework Based on the Triple Bottom Line Approach. Journal of Cleaner Production, (56), 173- 184.
• Özgül, B., & Mengi, B. (2016), Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Güvencesi, İç Denetim. İstanbul: Beta Yayınları.
• Özkan, O. (2022). Hak Temelli Sürdürülebilir Gelişme Politikaları: Bir İnsan Hakkı Olarak Güvenli, Temiz, Sağlıklı ve Sürdürülebilir Çevre Hakkı. İdealkent, 13 (35), 197-220.
• Özkol, E., Çelik, M., & Gönen, S. (2005). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramı ve Muhasebenin Sosyal Sorumluluğu. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 27: 134-145.
• Suchman, M. C. (1995). Managing Legitimacy: Strategic and Institutional Approaches. Academy of Management Review, 20(3), 571–610.
• Terzi, S. (2017). Sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde Türkiye’de uygulanan çevre politikası araçlarının değerlendirilmesi (Uzmanlık Tezi). Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Topal, G. (2019). Sürdürülebilirlik çalışmalarının işletmelerin finansal performanslarına etkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Toprak, D. (2006). Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Çevre Politikaları ve Mali Araçlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 146-169.
• Tutulmaz, O. (2012). Sürdürülebilir Kalkınma: Sürdürülebilirlik İçin Bir Çözüm Vizyonu. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(3), 601-626.
• Tüm, K. (2014). Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Muhasebe Yansımaları: Sürdürülebilirlik Muhasebesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 58-65.
• Yıkmaz, R. F. (2011). Sürdürülebilir kalkınmanın ölçülmesi ve Türkiye için yöntem geliştirilmesi (Uzmanlık Tezi). Ankara: Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.