İş Stresi ile Mücadele Etme Yöntemi Olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 55 - 64, 30.06.2023

Sibel Aydemir

Öz

İş yerinde iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamaları, işletmelere düzenleyici, önleyici ve mali bir yükümlülük getirirken, İSG'nin başarılı bir şekilde yönetilmesi hem çalışanların verimliliğinde hem de iş stresinin azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada İSG uygulamalarının alt boyutları bazında iş stresine olan etkisi araştırılmıştır. Ayrıca bu çalışmada İSG uygulamaları ile iş stresi algısının demografik değişkenler açısından farklılığı incelenmiştir. Araştırma sonucunda, İSG konusunda yönetimin sağladığı önlem ve tedbirlerin, çalışanların İSG kriterlerine göre çalışmasının, çalışanların farkındalık ve bilinç düzeylerinin artmasının iş stresini azalttığı bulgusuna ulaşılmıştır. İSG eğitiminin de iş stresi üzerinde etkili olduğu ancak bu etkinin nispeten daha az olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte İSG konusunda yönetim ve çalışanlar arasındaki iş birliği ve iletişimin iş stresini etkilemediği sonucu ortaya çıkmıştır. Demografik verilerle iş stresi arasındaki ilişki incelendiğinde ise 26-30 yaş aralığındaki çalışanlar ile lise mezunu ve yönetici pozisyonunda olan çalışanların iş stresi düzeyinin daha yüksek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, İş stresi, Güvenlik Yönetimi

Occupational Health and Safety Practices as a Way of Combating Work Stress

Öz

While occupational health and safety (OHS) practices in the workplace bring a regulatory, preventive and financial obligation to businesses, successful management of OHS contributes both to the productivity of employees and to the reduction of job stress. In this respect, the effect of OHS practices on job stress on the basis of its sub-dimensions was investigated. In addition to this relationship, the differences between OHS practices and job stress perception in terms of demographic variables were examined. As a result of the research, it was determined that job stress decreased as the measures and precautions provided by the management on OHS, employees working according to OHS criteria, awareness and consciousness levels increased. OHS training was also found to be effective on job stress, but this effect was relatively less. In addition, it was found that the cooperation and communication between management and employees on OHS did not affect job stress. When the relationship between demographic data and job stress was analyzed, it was observed that employees between the ages of 26-30, high school graduates and employees in managerial positions had higher levels of job stress.

Anahtar Kelimeler

Occupational Health and Safety, Occupational stress, Safety Management

Kaynakça

• Alli, B.O. (2008). Fundamental Principles of Occupational Health and Safety. Geneva: ILO publication.
• Arocena, P., & Nunez, I. (2010). An empirical analysis of the effectiveness of occupational health and safety management systems in SMEs. International small business journal, 28(4), 398-419.
• Ayoub, M. A. (1990). Ergonomic deficiencies. I. Pain at work. Journal of Occupational Medicine, 32(1), 52-57.
• Beşer A. (2012). Sağlık Çalışanlarının Sağlık Riskleri ve Yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5(1), 39-44.
• Biggs, S.E., Banks, T.D., Davey, J.D., & Freeman, J.E. (2013). Safety Leaders’ Perceptions of Safety Culture in A Large Australasian Construction Organisation. Saf. Sci., 52, 3-12.
• Çağan, Ö., & Günay, O. (2012). Malatya’da Aile Sağlığı ve Toplum Sağlığı Merkezlerinde Görevli Sağlık Çalışanlarının İş Doyumu, Tükenmişlik ve Anksiyete Düzeyleri. 16.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 27-31 Ekim, Antalya.
• Duijm, N.J., Fiévez, C., Gerbec, M., Hauptmanns, U., & Konstandinidou, M. (2008). Management of Health, Safety and Environment in Process Industry. Saf. Sci., 46, 908-920.
• Emiroğlu, O. (2002). İş Sağlığı Hemşireliği ve Sorunları. Toplum ve Hekim, 15(39), 178-181.
• Erdoğan, T., Ünsar, Y. S., & Süt, D. (2009). Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 447-461.
• Faragher, E. B., Cass, M., & Cooper, C. L. (2005). The Relationship Between Job Satisfaction and Health: A Meta-Analysis. Occupational And Environmental Medicine, 62(2), 105-112.
• Glendon, A.I., Clarke, S., & McKenna, E. (2006). Human Safety and Risk Management. 2nd edn. Boca Raton, FL: CRC Press.
• Hale, A.R. (1995). Occupational Health and Safety Professionals and Management: Identity, Marriage, Servitude or Supervision. Safety Science, 29, 233-245.
• Heim, E. (1992). Stressors in Health Occupations: Do Females Have a Greater Health Risk. Zeitschrift fur Psychosomatische Medizin und Psychoanalyse, 38(3), 207-226.
• Holte, K.A., & Kjestveit, K. (2012). Young Workers in The Construction Industry and Initial OSH-Training When Entering Work Life. Work A J. Prev. Assess. Rehabil., 41 (Suppl 1), 4137-4141.
• House, R., & Rızzo, J. (1972). Role Conflict and Ambiguity as Critical Variables in Model of Organizational Behavior. Organizational Behavior and Human Performance, 467-505.
• ILO (2014). Improving Health in the Workplace: ILO’s Framework for Action, Retrieved from https://www.ilo.org/safework/info/publications/WCMS_329350/lang--en/index.htm
• Isikhan, V., Comez, T., & Danis Z. (2004). Job Stres and Coping Strategies in Health Care Professionals Working With Cancer Patients. Europen Journal Oncology Nursing, 8, 234-244.
• Jick, T. D., & Payne, R. (1980). Stress at Work. Journal of Management Education, 5(3), 50-56.
• Kaplan, M., & Eren, M. E. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliği Algısının İş Stresi Üzerindeki Etkisi: Kamu Hastanesinde Bir Araştırma, Mukaddime, 9(2), 181-194.
• Karadağ, E. (2010). Eğitim Bilimleri Doktora Tezlerinde Kullanılan Araştırma Modelleri: Nitelik Düzeyleri ve Analitik Hata Tipleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 49-71.
• Kaya, M. D., & Keskin, G. (2010). Yöneticilerin Yönetsel Stres Kaynakları ve Strese Yatkınlık Düzeyleri: Erzurum’da Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 371-388.
• Knight, D. K., Kim, H. J., & Crutsinger, C. (2007). Examining the Effects of Role Stress on Customer Orientation and Job Performance of Retail Salespeople. International Journal of Retail & Distribution Management, 35(5), 381-392.
• Korkmaz, İ. H., Özceylan, A., Özceylan, E. & Kırımoğlu, S. (2018). Sağlık Çalışanlarının İş Güvenliği Algılarının İş Stresi Düzeylerine Etkisi: Gaziantep’te Bir Özel Hastane Örneği. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(1), 38-52.
• Larsson, T.J., Mather, E., & Dell, G. (2007). To Influence Corporate OH&S Performance Through The Financial Market. Int. J. Risk Assess. Manage., 7, 263-271.
• Levinson, M. H. (2008). General Semantics and Emotional Intelligence. A Review of General Semantics, 65(3), 243-251.
• Michie, S. (2002). Causes And Management of Stress at Work, Occup Environ Med, 59, 67-72.
• Newell, S. (2002). Creating the Healthy Organization: Well-Being, Diversity & Ethics at Work. London: Thomson Learning.
• Nordlöf, H., Wiitavaara, B., Högberg, H., & Westerling, R. (2017). A Cross-Sectional Study of Factors Influencing Occupational Health and Safety Management Practices in Companies. Safety Science, 95, 92-103.
• O’Toole, M. (2002). The Relationship Between Employees’ Perceptions of Safety and Organizational Culture. Journal of Safety Research, 33, 231-243.
• Oflaz, M. (2018). İş Stresinin Çalışan Motivasyonu Üzerine Etkisi ve Buna Yönelik Bir Uygulama. MasterTezi. Istanbul Aydın Universitesi.
• Olukayode, L. (2017). Work Stress Factors and Employee Job Performance in a Nigerian Manufacturing Firm: An Empirical Assessment. Ife PsychologIA, 25(2), 218-233.
• Panigrahi, A. (2016). Managing Stress at Workplace. Journal of Management Research and Analysis, 3(4), 154-60.
• Quick, J. C., Murphy, L. R., Hurrell, J. J., & Orman, D. (1992). The Value of Work, The Risk of Distress and The Power of Prevention (chapter 1). In J. C. Quick, L. R. Murphy, & J. J. Hurrell (Eds.), Stress and Wellbeing: Assessment and Interventions for Occupational Mental Health. Washington, DC: APA.
• Quinlan, M., Bohle, P., & Lamm, F. (2010). Managing Occupational Health and Safety: A Multidisciplinary Approach, 3rd edn. South Yarra: Palgrave Macmillan.
• Salminen, S. (1998). Why Do Small Company Owners Think Larger Companies Have Fewer Accidents? J. Occup. Heal. Saf. – Aust. New Zeal., 14, 607-614.
• Satija, S., & Khan, W. (2013). Emotional Intelligence as a Predictor of Occupational Stress Among Working Professionals. Aweshkar Research Journal, 15(1), 79-97.
• Seaward, B. L. (2005). Managing Stress: Principals & Strategies for Health & Well-Being. Sudbury: Jones & Bartlett.
• Shikdar, A. A., & Sawaqed, N. M. (2003). Worker Productivity and Occupational Health and Safety İssues in Selected Industries. Computers & Industrial Engineering, 45, 563-572.
• Tappura, S., Sievänen, M., Heikkilä, J., Jussila, A., & Nenonen, N. (2015). A Management Accounting Perspective on Safety. Safety Science, 71, 151-159.
• Torun, N., & Şenel Tekin, P. (2014). Ankara İlinde Çalışan Sağlık Kurumları Yöneticilerinin İş Stresi ve Kişilik Özellikleri Açısından Değerlendirilmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(1), 45-56.
• Ullrich, A., & Fitzgerald, P. (1990). Stress Experienced by Physicians Asnd Nurses in The Cancer Ward. Social Science & Medicine, 31(9), 1013-1022.
• Üngüren, E., & Koç, S. T. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları Performans Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(2), 124-144.
• Zanko, M., & Dawson, P. (2011). Occupational Health and Safety Management in Organizations: A Review. International Journal of Management Reviews. USA: British Academy of Management and Blackwell Publishing.