Beklenti̇leri̇n Kri̇z Yaratıcı Etkisi: NARDL Modeli̇ ve Maki̇ Eşbütünleşme Testi̇nden Kanıtlarla Uzun Dönem Anali̇z

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 358 - 370, 30.12.2023

Ömer Uğur Bulut , Erkan Tokucu , Murat Aykırı

Öz

Çalışma, beklentiler ile ekonomik kriz arasındaki uzun dönemli asimetrik etkiyi ve yapısal kırılmalar altında eşbütünleşik ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, Türkiye ekonomisi 2012-2021 dönemi için Maki Eşbütünleşme ve doğrusal olmayan ARDL yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Ampirik bulgulara göre, kriz göstergesi olarak kullanılan spekülatif baskı endeksi ile beklentilerin potansiyel nicel karşılığı olan güven endeksleri arasında uzun dönemde yapısal kırılmalar altında eşbütünleşik bir ilişki bulunmuştur. Tüketici güven endeksi, finansal hizmetler güven endeksi ve reel sektör güven endeksi olmak üzere üç güven endeksi kullanılmıştır. Güven endekslerindeki pozitif değişimlerin spekülatif baskı endeksini azalttığı, negatif değişimlerin ise spekülatif baskı endeksinde artışa neden olduğu görülmüştür. Ayrıca, güven endekslerindeki negatif değişimlerin spekülatif baskı endeksi üzerinde pozitif değişimlerden daha büyük bir etkiye sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmanın sonuçları, ekonomik krizler ve beklentiler arasındaki ilişkinin doğasında var olan asimetrik etkileşimi ampirik olarak ortaya koymaktadır. Ayrıca, piyasalardaki kötümser beklentilerin kriz yaratıcı etkisine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik kriz, Beklentiler, Zaman Serisi Modelleri

The Crisis-Creating Effect of Expectations: Long Term Analysis with the Evidence from NARDL Model and Maki Cointegration Test

Öz

The study aims to reveal the long term asymmetric effect and the cointegrated relationship under structural breaks between the expectations and the economic crisis. For this purpose, Turkish economy has been analysed by using Maki Cointegration and non-linear ARDL methods for the 2012-2021 period. According to the empirical findings, a cointegrated relationship has been found between the speculative pressure index, which is used as a crisis indicator, and the trust indices, which is a potential quantitative counterpart of expectations, under structural breaks in the long term. Three trust indices have been used: consumer trust index, financial services trust index and real sector trust index. It has been observed that positive changes in trust indices decrease speculative pressure index, while negative changes cause an increase in speculative pressure index. In addition, it has been concluded that negative changes in trust indices have a greater effect on the speculative pressure index than positive changes. The findings of the research provide empirical evidence for the inherent asymmetric interaction between economic crises and expectations. Furthermore, it highlights the role of pessimistic expectations in triggering crises within the markets.

Anahtar Kelimeler

Economic crisis, Expectations, Time Series Models

Kaynakça

• Acemoglu, D. & Scott, A. (1994). Consumer Confidence and Rational Expectations: Are Agents' Beliefs Consistent with the Theory?. The Economic Journal, 104(422), 1-19.
• Adebayo, T. S., Awosusi, A. A., Bekun, F. V. & Altuntaş, M. (2021). Coal Energy Consumption Beat Renewable Energy Consumption in South Africa: Developing Policy Framework for Sustainable Development. Renewable Energy, 175, 1012-1024.
• Akkaya, M. (2021). Döviz Piyasası Baskı Endeksi ve Kriz Göstergelerinin Tahmini: Türkiye Uygulaması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 67-92.
• Ardor, H. N. & Sertkaya, B. (2018). G-7 ve E-7 Ülkelerinde Hisse Senedi Fiyat Endeksleri ile Makro İktisadi Değişkenler Arasındaki İlişki. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 974-995.
• Arısoy, İ. (2012). Türkiye Ekonomisinde İktisadi Güven Endeksleri ve Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki Ilişkilerin VAR Analizi. Maliye Dergisi, 162, 304-315.
• Azazi, H. & Kılıç, C. (2019). Ekonomik Finansal ve Politik Risklerin Reel Kesim Güveni Üzerindeki Etkisi: Türkiye için ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. International Social Sciences Studies Journal, 5(30), 467-475.
• Balakrishnan, R., Danninger, S., Elekdag, S. & Tytell, I. (2011). The Transmission of Financial Stress from Advanced to Emerging Economies. Emerging Markets, Finance and Trade, 47(sup2), 40-68.
• Bayrak, S. (2019). Türkiye’de İşsizlik ve Boşanma Ilişkisi: 1980-2017 Dönemi için Nedensellik Analizi. Çalışma İlişkileri Dergisi, 10(1), 39-54.
• Bouzid, A. (2012). The Relationship of Oil Prices and Economic Growth in Tunisia: A Vector Error Correction Model Analysis. The Romanian Economic Journal, 15(43), 3-22.
• Brown, R. L., Durbin, J. & Evans, J. M. (1975). Techniques for Testing the Constancy of Regression Relationships Over Time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149–163.
• Canöz, İ. (2017). An Analysis of Macroeconomic Variable Affecting Real Sector Confidence Index: The Case Of Turkey. International Journal of Commerce and Finance, 3(2), 37-47.
• Contuk, F. Y. (2021). Konut Fiyatları Tüketici Güvenini Etkiler mi?. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(4), 3016-3025.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. & Meçik, O. (2018). Türkiye’de Uzun Dönemde Eğitim ve Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 75-96.
• Çepni, E. (2014). Ekonomik Göstergeler ve Istatistikler Rehberi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Çilingir, C. (2021). Hisse Senedi Endeksi ile Tüketici Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin Granger Nedensellik Testi ile İncelenmesi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 3(1), 131-138.
• Eichengreen, B., Rose, A. & Wyplosz, C. (1995). Exchange Market Mayhem: The Antecedents and Aftermath of Speculative Attacks. Economic Policy, 10(21), 249- 312.
• Fisher, K. L. & Statman, M. (2003). Consumer Confidence and Stock Returns. Journal of Portfolio Management, 30(1), 115-127.
• Golinelli, R. & Parigi, G. (2003). What Is This Thing Called Confidence? A Comparative Analysis of Consumer Confidence Indices in Eight Major Countries. (Accessed on: 10.09.2022). https://ideas.repec.org/p/bdi/wptemi/td_484_03.html.
• Granger, C. W. & Newbold, P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics, 2(2), 111-120.
• Hamurcu, Ç. (2021). How Consumer Confidence Index Affects Foreign Investors' Portfolio and Equity Security Investments: A Research on Turkey. Manisa Celal Bayar University Journal of Social Sciences, 19(2), 191-204.
• Hepaktan, C. E. (2016). Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye’de J Eğrisinin Analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(04), 75-102.
• İbicioğlu, M., Kapusuzoğlu, A. & Karan, M. B. (2013). Türkiye’deki Tüketici Güven Endeksi Ile Döviz Kuru Arasındaki Ilişkinin Ampirik Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(1), 5-16.
• İskenderoğlu, Ö. & Akdağ S. (2017). Finansal Hizmetler Güven Endeksinin Geçerliliğinin Incelenmesi: Türkiye Örneği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(4), 625-633.
• Jansen, W. J. & Nahuis, N. J. (2003). The Stock Market and Consumer Confidence: European Evidence. Economics Letters, 79(1), 89-98.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231–254.
• Kaminsky, G. & Reinhart, C. M. (1999). The Twin Crises: The Causes of Banking and Balance of Payments Problems. American Economic Review, 349, 473‐500.
• Kaminsky, G., Lizondo, S. & Reinhart, C. M. (1998). Leading Indicators of Currency Crises. Staff Papers, 45(1), 1-48.
• Kapetanios, G. (2005). Unit‐Root Testing Against the Alternative Hypothesis of up to m Structural Breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133.
• Kaufmann, D. & Scheufele, R. (2017). Business Tendency Surveys and Macroeconomic Fluctuations. International Journal of Forecasting, 33, 878-893.
• Kaya, E. & Kılınç, A. (2016). Türkiye için Finansal Sıkıntı Endeksinin Ölçümü ve Finansal Sıkıntı Endeksinin Reel Ekonomik Faaliyetler ile Ilişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı, 12(12), 402-413.
• Kılcı, E. (2021). A study on Confidence Indexes in Turkey Under Structural Breaks for the Period Covering The Covid-19 Pandemic. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 948-960.
• Krkoska, L. (2001). Assessing macroeconomic Vulnerability in Central Europe. Post-Communist Economies, 13(1), 41-55.
• Ludvigson, S. C. (2004). Consumer Confidence and Consumer Spending. Journal of Economic Perspectives, 18(2), 29-50.
• Maki, D. (2012). Tests for Cointegration Allowing for an Unknown Number of Breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
• McKinnon, R. I. (1973). Money and Capital in Economic Development. Washington: The Brookings Institution.
• Mishkin, F. S., Hall, R., Shoven, J., Juster, T., & Lovell, M. (1978). Consumer Sentiment and Spending on Durable Goods. Brookings Papers on Economic Activity, 1978(1), 217-232.
• Oktar, S., Tokucu E. & Kaya Z. (2013). Finansal Küreselleşme Sürecinde Merkez Bankacılığı ve Para Politikaları. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Otoo, M. W. (1999). Consumer Sentiment and the Stock Market. (Accessed on: 11.09.2022), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=205028.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R.J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.
• Reinhart, C. M., Kirkegaard J. F. & Sbrancia, M. B. (2011). Financial Repression Redux. Finance and Development, 48(1), 22-26.
• Sergeant K. A., Lugay B. & Dookie M. (2011). Consumer Confidence and Economic Growth: Case Studies of Jamaica and Trinidad and Tobago. (Accessed on: 17.04.2022), https://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/4086/S2012545_en.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
• Shaw, E. S. (1973). Financial Deepening in Economic Development. New York: Oxford University Press.
• Shin, Y., Yu, B. & Greenwood-Nimmo, M. (2014). Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework. In: W.C. Horrace and R.C. Sickles (Ed.), Festschrift in Honor of Peter Schmidt: Econometric Methods and Applications (p. 281–314). New York: Springer.
• Topuz, Y. V. (2010). Tüketici Güveni Ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 53-65.
• Uslu, H. (2019). Ticari Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme Ilişkisi: Türkiye İçin Çoklu Yapısal Kırılmalı Bir Analiz. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 3(1), 39-64.
• Westerlund, J. & Edgerton, D. L. (2008). A Simple Test for Cointegration in Dependent Panels with Structural Breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 70(5), 665-704.