Türkiye’de İslamcı Kadının İdeolojik Nesnellikten Siyasal Aktörlüğe Serüveni: İslamcı Düşüncede Kadın Algısı

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 542 - 559, 26.05.2020

Mehmet Ali Mert

Öz

Bu çalışmanın konusu, İslamcı yayınların
kadın kimliğine yönelik söylemi ve bu konuda yaşanan dönüşümdür. Bu çerçevede
“Kadın ve Aile”, “Bizim Aile”, “Kadın Kimliği” ve “Yörünge” dergisi ile “Milli
Gazete” içerisinde bu alanla ilgili yayınlar ve İslamcı hareket içerisinde
özellikle üst düzey temsilcilerin açıklamalarını içeren materyaller analize
tabi tutulmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde, Türkiye’de kadın hareketinin
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e tevarus eden gelişim süreci açıklanmış; kadın konusunun
ideolojilerin nesnesi haline gelişine vurgu yapılmıştır. Sonraki bölümde, kadın
konusunda yayın yapan İslamcı dergiler analize tabi tutulmuştur. Burada biri
geleneksel diğeri ise mücadeleci olmak üzere iki farklı yaklaşımın olduğu
ortaya konulmuştur. Son bölümde ise, kadının siyasal alana çıkışı merkeze
alınarak İslamcıların bu alanda kadına biçtikleri rol ve kadınların bu yaklaşım
karşısındaki tutumu yaşanan dönüşüm çerçevesinde ele alınmıştır. Sonuç olarak,
1980 sonrası Türkiye’yi çevreleyen feminist dalga kadına yönelik tutumda
İslamcıların siyasal dilini değiştirmiştir. Bu dönemde İslamcı hareket
içerisinde bağımsız kadın anlayışının gelişmeye başladığı tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İslamcı kadın, Kamusal alan, İslamcı hareketler, İslamcı dergi

Kaynakça

• Arat, Z. (1994). Turkish women and the Republican construction of tradition. In F. M. Göçek, S. Balaghi (Eds.), Reconstructing Gender in the Middle East, Tradition, Identity and Power. New York: Columbia University Press.
• Aksay, H. (15 Şubat 1973). Nüfus Planlaması. Millî Gazete. 1.
• Aktaş, C. (2004). Cemaatten Kamusal Alana İslâmcı Kadınlar. T. Bora, M. Gültekingil, (Eds.), Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, İslâmcılık içinde (Cilt 6). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Asiltürk, O. (10 Haziran 2019). Kişisel Görüşme. Ankara.
• Barbarosoğlu, F. (1996). Kopan Filmler Arasında Başörtülülerin Kısa Tarihi. İzlenim Dergisi, 37.
• Barbarosoğlu, F., (9 Şubat 2001). Başörtülülerin Tarihine küçük Bir Katkı. Yenişafak.
• Berberoğlu, E. (10 Mayıs 199). Türbanın 30 Yıllık Yükselişi. Hürriyet.
• Bizim Aile. (1988). Bizim Aile. Bizim Aile, 1.
• Çaha, Ö. (2004). Ana Temalarıyla 1980 Sonrası İslâmî Uyanış: Demokrasi, Çoğulculuk ve Sivil Toplum. T. Bora, M. Gültekingil, (Eds.), Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, İslâmcılık içinde (Cilt 6). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çaha, Ö. (2010). Sivil Kadın: Türkiye'de Kadın ve Sivil Toplum. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Çakır, R. (2000). Direniş ve İtaat: İki İktidar Arasında İslamcı Kadın. İstanbul: Metis Yayınları.
• Demirdirek, A. (1998). In Pursiut of the Ottoman Women’s movement. In Z. Arat, (Ed.), Deconstruction Images of The Turkish Women. New York: St. Martin’s Press.
• Eraslan, S. (2002). Uğultular... Silüetler. A. Bora ve A. Güldal, (Ed.), 90'larda Türkiye'de Feminizm içinde. İstanbul: İletişim.
• Eraslan, S. (2004). İslâmcı Kadının Siyasette Zaman Algısı Üzerine. T. Bora, M. Gültekingil, (Eds.), Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, İslâmcılık içinde (Cilt 6). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erbakan, N. (1993). İslâm ve İlim. Ankara: Furkan Yayınları.
• Bizim Aile. (1988). Bizim Aile. Bizim Aile, 1.
• Feminizm Hareketi. (1995). Feminizm Hareketi Tartışıldı. Kadın Kimliği, 2.
• Göle, N. (1994). Toward an Autonomization of Politics and Civil Society in Turkey. In M. Heper, A. Evin, (Eds.). Politics in the Third Turkish Republic, Oxford: Westview Press.
• Göle, N. (2004). Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle, N. (2002). Islam in public: New visibilities and New Imaginaries. Public Culture, 14, 1.
• Gürdoğan, A. (1985). Kazandığımız Kaybettiğimizi Karşılıyor mu?. Kadın ve Aile, 3.
• Kadınların Ezilmişliği. (1987). Kadının ezilmişliği ve siyasal katılımı. Kadın ve Aile, 32.
• Kadınlar ve siyasi. (1996). Kadınlar ve Siyasi Hayat. Kadın ve Aile, 131.
• Kafadar, C. (2009). Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken: Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kandiyoti, D. (1991). Kadın, İslam ve Devlet: Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. Toplum ve Bilim, 5.
• Kandiyoti, D. (2002). Fragments of Culture: The Everyday of Modern Turkey. London: I.B. Tauris.
• Karam, A. (1998). Women, Islamisms and the State: contemporary feminisms in Egypt. London: Macmillan Press.
• Kebapçıoğlu, S. (1991). Cihadın Kadını Erkeği Yoktur!. Yörünge, 1/40.
• Kim Kaybederse. (1994). Kim Kaybederse Kaybetsin Seçimleri Kadınlar Kazanacak. Sena, 2.
• Kürtaj Koymuşlar. (1985). Kürtaj Koymuşlar Çocuk Öldürmenin Adını. Kadın ve Aile, 8.
• Pappe, I. (2011). Ortadoğu’yu Anlamak. İstanbul: NTV Yayınları.
• Ramaz, İ. (1996). Kadınlar Siyasal Katılımın Neresinde?. Kadın ve Aile, 131.
• Ravven, Heidi. (1988). Has Hegel Anything to Say to Feminists?. The Owl of Minerva, 19, 2.
• Sever, M. (2004). Türban ve Kariyer. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Sevindi, N. (1998). “Refahlı Kadınlar”. Z. Göğüş, (Ed.), Kadınlar Olmadan Asla içinde. İstanbul: Sabah Yayınları.
• Sözen, E. (2010). AK Parti’nin Kadın Siyaseti ve AK Partili Kadın Kimlikleri. H. Yavuz, (Ed.), Ak Parti: Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri içinde. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Şişman, N. (2004). Başörtüsü Mağdurlarından Anlatılmamış Öyküler. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Şişman, N. (2005). Küreselleşmenin Pençesi, İslam'ın Peçesi. İstanbul: Küre Yayınları.
• Takdim. (1995). Takdim, Kadın Kimliği, 2.
• Tekeli, Ş. (1989). 80'lerde Türkiye'de Kadınların Kurtuluşu Hareketinin Gelişimi. Birikim, 3.
• Üçok, B. (1984). İslam'da Kadın. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Wedud, A. (1997). Kur'an ve Kadın. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Wollstonecraft, M. (1975). A Vindication of the Rights of Women. New York: Norton.
• Yazır, A. H. (2008). Kur'ani Kerimin Yüce Meali. İstanbul: Seda Yayınları.
• Zengin, B. (1991). Ülkede Kemalist Felsefe Egemendir. Yörünge, 2/52.