Öz Liderliğin Çalışan Performansı Üzerindeki Etkisinde İş Becerikliliğinin Aracı Rolü: Azerbaycan Bankacılık Sektörü Örneği

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 21, 27.05.2023

Farah Safarova , Yasin Şehitoğlu

https://doi.org/10.53048/johass.1165850

Öz

Bu çalışmanın amacı öz liderlik davranışlarının çalışanların performansları üzerindeki etkisine ve bu etkide iş becerikliliğinin aracı rolüne odaklanmaktadır. Araştırmanın kapsamını Azerbaycan’da faaliyet gösteren bankalarda çalışan ve tesadüfi yolla seçilen 298 çalışan oluşturmaktadır. Araştırmada, farklı araştırmacılar tarafından geliştirilen ‘Öz Liderlik Ölçeği’, ‘Çalışan Performansı Ölçeği’ ve ‘İş Becerikliliği Ölçeği’ belirli izinler alınarak ve yeniden geçerlilik ve güvenirlik analizleri yapılarak kullanılmıştır. Araştırma yöntemi nitel ve tarama deseni olarak belirlenmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Alınan veriler SPSS V28 aracılığıyla belirli analizler yapılarak değerlendirilmiştir. Öz liderlik, çalışan performansı ve iş becerikliliği değişkenleri için kullanılan ölçeklere yapılan geçerlilik ve güvenirlik analiz sonucunda, öz liderliğin Cronbach Alpha katsayısının 0,787, çalışan performansı Cronbach Alpha katsayısının ise 0,762, iş becerikliliğinin ise 0,704 olduğu hesaplanmıştır. Regresyon analizinden elde edilen sonuçlara göre, öz liderliğin çalışan performansı ve iş becerikliliği üzerinde pozitif yönde anlamlı bir etkisi vardır. Ayrıca, iş becerikliliğinin çalışan performansı üzerinde de pozitif yönde anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Son olarak, yapılan çoklu regresyon analizi sonucunda, öz liderliğin çalışan performansına olan etkisinde iş becerikliliğinin ve onun alt boyutu olan görev becerikliliğin tam aracı, bilişsel ve ilişkisel ve boyutlarının ise kısmi aracılık sağladığı kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öz liderlik, çalışan performansı, iş becerikliliği, bankacılık, Azerbaycan

The Mediating Role of Job Crafting in The Effect of Self-Leadership on Employee Performance: The Case of Azerbaijan Banking Sector

Öz

The aim of this study is to focus on the effect of self-leadership behaviors on the employee performance of and the mediating role of job crafting in this effect. The scope of the research consists of 298 randomly selected employees working in banks operating in Azerbaijan. In the study, the 'Self-Leadership Scale', 'Employee Performance Scale' and 'Job Crafting Scale' developed by different researchers were used after obtaining certain permissions and re-validation and reliability analyzes were made. The research method was determined as qualitative and scanning design. Questionnaire method was used as data collection tool in the study. The data obtained were evaluated by making certain analyzes through the SPSS V28. As a result of the validity and reliability analysis of the scales used for self-leadership, employee performance and job crafting variables, it was calculated that the Cronbach Alpha coefficient of self-leadership was 0.787, the Cronbach Alpha coefficient of employee performance was 0.762, and job crafting was 0.704. According to the results obtained from the regression analysis, self-leadership has a positive and significant effect on employee performance and job crafting. In addition, it has been determined that job crafting has a positive and significant effect on employee performance. Finally, as a result of the multiple regression analysis, it was concluded that job crafting and its sub-dimension task crafting provided a full mediating, while cognitive and relational dimensions provided partial mediation in the effect of self-leadership on employee performance.

Anahtar Kelimeler

Self-leadership, employee performance, job crafting, banking, Azerbaijan

Kaynakça

• Arlı, Ö. (2011). Bazı öncül ve ardıllarıyla öz liderlik: İlköğretim öğretmenleri üzerine bir araştırma (Publication No. 347540) [Master's thesis, Kara Harp Okulu Komutanlığı]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173. https://doi.org/10.1037//0022-3514.51.6.1173
• Bartlett, M. S. (1950). Tests of significance in factor analysis. British Journal of Statistical Psychology, 3(2), 77-85. https://doi.org/10.1111/j.2044-8317.1950.tb00285.x
• Berg, J. M., Dutton, J. E., & Wrzesniewski, A. (2008). What is job crafting and why does it matter. Retrieved form the website of Positive Organizational Scholarship on April, 15, 2011.
• Blau, P. (1964). Exchange and power in social life. Wiley.
• Bruning, P. F., & Campion, M. A. (2018). A role–resource approach–avoidance model of job crafting: A multimethod integration and extension of job crafting theory. Academy of Management Journal, 61(2), 499-522. https://psycnet.apa.org/doi/10.5465/amj.2015.0604
• Carmeli, A., Meitar, R. & Weisberg, J. (2006). Self‐leadership skills and innovative behavior at work. International Journal of Manpower, 27 (1), 75-90. https://doi.org/10.1108/01437720610652853
• Corley, K. G., & Gioia, D. A. (2011). Building theory about theory building: What constitutes a theoretical contribution?. Academy of Management Review, 36(1), 12-32. https://psycnet.apa.org/doi/10.5465/AMR.2011.55662499
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin iş gören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Sage publications. Thousand Oaks.
• Griffin, R. W., Welsh, A., & Moorhead, G. (1981). Perceived task characteristics and employee performance: A literature review. Academy of Management Review, 6(4), 655–664. https://doi.org/10.2307/257645
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Hair, J. F. J., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective (th ed.). Pearson Education.
• Karataş M. T. (2019). İşe adanmışlık, iş becerikliliği ve işgören performansı etkileşimi: Havacılık sektöründeki bir firmada araştırma (Publication No. 596095) [Master's thesis, Bahçeşehir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Karataş, M. T. & Aktaş, H., (2020,). İşe adanmışlık, iş becerikliliği ve işgören performansı etkileşimi: Havacılık Sektöründe bir araştırma. M. Barca (Ed.). 28. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, (p. 458-469) içinde. Ankara.
• Kerse, G. (2017). İş becerikliliği (Job Crafting) ölçeğini Türkçe’ye uyarlama ve duygusal tükenme ile ilişkisini belirleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 283-304. http://dx.doi.org/10.20491/isarder.2017.332
• Kör B. (2015). Öz liderlik, örgütlerin girişimcilik yönelimi ve çalışanların yenilikçi iş davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bir araştırma (Publication No. 417700) [Doctoral dissertation, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Manz, C. C. (1986). Self-leadership: Toward an expanded theory of self-influence processes in organizations. The Academy of Management Review, 11(3), 585-600. https://psycnet.apa.org/doi/10.2307/258312
• Motowidlo, S. J., & Kell, H. J. (2012). Job performance. In N. Schmitt & S. Highhouse (Eds.), Handbook of psychology, vol. 12: Industrial and organizational psychology (2nd ed., pp. 82-103). Wiley.
• Niessen, C., Weseler, D., & Kostova, P. (2016). When and why do individuals craft their jobs? The role of individual motivation and work characteristics for job crafting. Human Relations, 69(6), 1287-1313. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/0018726715610642
• Pearce, C. L., & Manz, C. C. (2005). The new silver bullets of leadership: The importance of self-and shared leadership in knowledge work. Management Department Faculty Publications. 72.
• Prussia, G. E., Anderson, J. S., & Manz, C. C. (1998). Self‐leadership and performance outcomes: The mediating influence of self‐efficacy. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 19(5), 523-538. https://psycnet.apa.org/doi/10.1002/(SICI)1099-1379(199809)19:5%3C523::AID-JOB860%3E3.0.CO;2-I
• Slemp, G. R., & Vella-Brodrick, D. A. (2013). The job crafting questionnaire: A new scale to measure the extent to which employees engage in job crafting. International Journal of Wellbeing, 3(2), 126-146. http://dx.doi.org/10.5502/ijw.v3i2.1
• Seomun, G. (2005). The relationship of self-leadership, job satisfaction, and perceived outcome in nurses. Journal of Korean Academy of Nursing Administration, 11(1), 45-58.
• Sözber, H. S. (2019). Algılanan dışsal prestijin, iş becerikliliğinin ve algılanan kişi-örgüt uyumunun iş-aile çatışması üzerindeki etkileri, (Publication No. 552962) [Master's thesis, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Stewart, G. L., Fulmer, I. S., & Barrick, M. R. (2005). An exploration of member roles as a multilevel linking mechanism for individual traits and team outcomes. Personnel Psychology, 58(2), 343-365. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/j.1744-6570.2005.00480.x
• Şehitoğlu, Y. (2010). Örgütsel sessizlik örgütsel vatandaşlık davranışı ve algılanan çalışan performansı ilişkisi, (Publication No. 263113) [Doctoral dissertation, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Şengüllendi, M. F., Şehitoğlu, Y. & Kurt, E. (2020). Toksik liderlik ve üretkenlik karşıtı iş davranışları ilişkisinde kariyerizmin aracı etkisi. KAÜİİBFD, 11(22), 743-765. http://doi.org/10.36543/kauiibfd.2020.32
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics (Vol. 5, pp. 481-498). Boston, MA: pearson.
• Tabak, A., Sigri, Ü., & Türköz, T. (2013). Öz liderlik ölçeginin Türkçeye uyarlanması çalışması. Bilig, 67, 213-246.
• Tims, M., Bakker, A. B., & Derks, D. (2015). Job crafting and job performance: A longitudinal study. European Journal of Work and Organizational Psychology, 24(6), 914-928. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/1359432X.2014.969245
• Weseler, D., & Niessen, C. (2016). How job crafting relates to task performance. Journal of Managerial Psychology, 31(3), 672-685. http://dx.doi.org/10.1108/JMP-09-2014-0269
• Williams, S. (1997). Personality and self-leadership. Human Resource Management Review, 7(2), 139-155. http://dx.doi.org/10.1016/S1053-4822(97)90020-6
• Wrzesniewski, A., & Dutton, J. E. (2001). Crafting a job: Revisioning employees as active crafters of their work. Academy of management review, 26(2), 179-201. http://www.jstor.org/stable/259118?origin=JSTOR-pdf
• Yıldız, H., & Develi, A. (2018). Çalışanların yalan söyleme eğiliminin bir öncülü olarak örgütsel dışlanma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 141-148. https://doi.org/10.18506/anemon.452575
• Yu, S., & Ko, Y. (2017). Communication competency as a mediating in the self-leadership to job performance relationship. Collegian, 24(5), 421-425. https://doi.org/10.1016/j.colegn.2016.09.002
• Zhan, X. J., & Zhu, Y. H. (2020). A study on the formation mechanism of job crafting from the perspective of self-leadership theory. Contemporary Finance & Economics, 8, 78.-88.
• Zhang, F., & Parker, S. K. (2019). Reorienting job crafting research: A hierarchical structure of job crafting concepts and integrative review. Journal of Organizational Behavior, 40(2), 126-146. https://psycnet.apa.org/doi/10.1002/job.2332