Korumada Yeni İşlev ile Yaşatma Yaklaşımı: Niğde Göncü Konağı*

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 183 - 206, 30.06.2024

Emel Efe Yavaşcan

Öz

Zamanla işlevini kaybeden günümüz ihtiyaçlarına cevap veremeyen Geleneksel Niğde Evleri tarihi ve kültürel değerlere sahip korunması gereken önemli varlıklardır. Tarihi yapılara uygun işlevin verilerek yaşatılması bir koruma yöntemidir. Göncü Konağı; geleneksel Niğde Evlerinin sıralandığı günümüze ulaşan önemli bir sokak dokusu olan Cullaz Sokak’ta yer alması, kent merkezinde işlevlendirilen ve verilen işlevin sürdürülebildiği konut olarak ilk örnek olması, işlevlendirilmesi ile bulunduğu sokağın yeniden kullanım aracılığı ile korunmasını başlatması gibi nedenlerle çalışma konusu olarak seçilmiştir. Niğde Merkezde işlevsiz kalan geleneksel konutlar çoğunlukta olup yok olma sürecindedirler. Göncü Konağı kentteki diğer geleneksel konutlara örnek olarak korunmalarını sağlayabilir. Uzun yıllar işlevsiz kalan Göncü Konağı 2007 yılında sokak sağlıklaştırılması çalışmaları ile restore edilmiştir. Restorasyon sonrası da yaklaşık sekiz yıl işlevsiz kalan konak bulunduğu sokağın kimsesiz olması sebebiyle yakılmış, zarar görmüştür. Konak 2016 yılında butik otel olarak yeniden kullanıma açılmıştır. Bu çalışmanın amacı özgünde konak olan yapının yeni işlev ile uyumunun araştırılması ve yeniden kullanımda tarihi yapılara verilecek işlevin önemini ortaya koymaktır. Araştırmada yapının özgün işlevi ile verilen yeni işlevin karşılaştırmalı olarak analiz edilmesine dayanan bir metot izlenerek, yapının yeni işlevi nitel gözlem ve mekânsal analiz yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Yeniden işlevlendirmenin sosyal kültürel sürdürülebilirliğe katkı sağladığı ancak verilecek işlevin titizlikle uyumunun araştırılması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Niğde Evleri, Tarihi Göncü Konağı, Yeniden İşlevlendirme, Kültürel Miras, Sürdürülebilir Koruma

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2009). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları.
• Aydın, D. ve Okuyucu Ş. E. (2009). Yeniden kullanıma adaptasyon ve sosyo-kültürel sürdürülebilirlik bağlamında Afyonkarahisar Millet Hamamının değerlendirilmesi, Megaron, (4)1, 1-14.
• Eraybat, F. G. (2011). Tarihi konaklama yapılarının doğuşu, gelişimi ve günümüzde çağdaş işlevle değerlendirilmesi: Edirne Rüstempaşa Kervansarayı örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Trakya Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Edirne. Ijla,
• A. ve Broström, T. (2015). The sustainable viability of adaptive reuse of historic buildings: the experiences of two world heritage old cities; Bethlehem in Palestine and Visby in Sweden. International Journal of Arts and Social Science, 2(4), 52‐66.
• Langston, C., Wong, F.K.W., Hui, E.C.M., Shen, L.-Y. (2008). Strategic assessment of building adaptive reuse opportunities in Hong Kong, Building and Environment, 43, 1709-1718.
• Mısırlısoy, D. ve Günçe, K. (2016). Adaptive reuse strategies for heritage buildings: a holistic approach, Sustainable Cities and Society, 26, 91-98.
• Oral, E.Ü ve Ahunbay, Z. (2005) Bursa’nın ipekçilikle ilgili endüstri mirasının korunması, İTÜ/a Dergisi, 4(2), 37-46. Orhan, B. ve Yaldız, E. (2021). Koruma kavramının bileşeni olarak yeniden kullanımın sürdürülebilirliğe katkıları, Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 3(4), 44‐63.