Sınır Ötesi Ticarette E-İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 63 - 81, 20.06.2023

Gökhan Baral , Yasin Tekdemir

Öz

E-ihracat muhasebesi ile klasik ihracat muhasebesi tek düzen hesap planı üzerinden yapılmakta ve aracı kurumların dahil olması durumunda muhasebeleştirme açısından bir takım farklılıklar söz konusu olmaktadır. Fakat e-ihracat işlemlerinin muhasebeleştirme süreçlerinde bu farklılıkların çoğunlukla bilinmediği veya meslek mensupları tarafından dikkate alınmadığı görülmektedir. Her geçen gün artmakta olan e-ihracat işlemleri ülkeler açısından önemli bir konuma gelmekte ve buna bağlı olarak e-ihracat muhasebe işlemlerinin de doğru şekilde yapılması önem arz etmektedir.
Bu çalışmanın amacı; sınır ötesi e-ihracat süreçlerini tanımlamak ve sınır ötesi e-ihracat işlemlerinin muhasebe işleyişinde yaşanan problemleri tespit etmek ve çözüm yollarını sunmaktır. Bu kapsamda çalışmada, e-ticaretin bir kolu olan e-ihracat işlemlerinin muhasebeleştirilmesi konusunda muhasebe kaydı uygulamaları örnek olay yöntemi kullanılarak ortaya konulmaktadır. Yapılan araştırma sonucunda muhasebe işlemlerinin uygulamasında, e-ihracat muhasebe işlemlerinin klasik ihracat muhasebe işlemlerinden farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır. Bu farklılıklar şu şekildedir; e-ticaret faaliyetinde bulunan işletmeler yapmış olduğu e-ticaret faaliyetini, e-pazar yerleri üzerinden gerçekleştirirse burada e-pazaryerleri satış yapan firmaya komisyon ve hizmet bedeli faturası kesmesi gerekmektedir. Diğer bir farklılık ise e-ihracat faaliyetleri kapsamında mikro ihracat kurallarına göre yapılan işlemlerde gümrük işlemlerine tabii olmadan satışların yapılabildiğidir. Ayrıca çalışmanın e-ticaret işlemleri ile uğraşan muhasebe meslek mensuplarına ve bu konuda çalışma yapacak araştırmacılara katkı sağlayacağı, güncel muhasebe prosedürlerini takip edebilecekleri bir kaynak olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sınır ötesi ticaret, e-ihracat, e-ticaret muhasebesi, e-ihracat muhasebesi

Kaynakça

• Ağsakal, A.(2015). Dış ticaret işlemlerinin UFRS ye göre Muhasebeleştirilmesi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Akpınar, E. N. (2017). Türkiye'de Elektronik Dış Ticaretin Gelişimi ve İstihdam İlişkisi. Harran Educatıon Journal, 18-31.
• Aydemir, İ. (2004). Elektronik Ticaret Alanındaki Rekabet Sorunları. Ankara: Rekabet Kurumu.
• Ayhan, E. (2014). Dış Ticaret İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi ve Serbest Bölge Uygulaması, Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Bağdat, A. ve Koç, İ. (2020). Dijital Ekonominin Vergilendirilmesi ve E-Muhasebenin Etkisi. Endüstri 4.0’dan Toplum 5.0’a Güncel Yaklaşımlar, Ed:Çiğdem, S. ve Boztaş, A., Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Bahçeci, İ. (2022). Covid- 19 Pandemisinin E-Ticaret Üzerinde Etkisi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 135-146.
• Canbaz,S.(2006). Türkiye'de Elektronik Ticaret Uygulamasında Karşılaşılan Muhasebe Sorunları(Yüksek Lisans Tezi),Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Çamur, T. (2022). Dış Ticaret İşlemlerinin Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Muhasebeleştirilmesi ve Bir Uygulama, Tarsus Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tarsus.
• Delibal, Ö.(2019), Türk girişimcilerin e-ihracat faaliyetlerinde global elektronik pazaryerlerinde karşılaştıkları sorunlar ve mikro ihracat uygulaması, Anadolu Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Deliçay, M. (2021, Ocak). Perakende E-Ticaretin Yükselişi (Fırsatlar,Sorunlar,Öneriler). Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji Ve Bütçe Başkanlığı.
• Ebru İnce, C. S. (2021). E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu. Ankara: Rekabet Kurumu.
• Gugu, E. (2020). Elektronik Ticaret Ve Uluslararası Ticarette Kullanılan Pazarlama Yöntemleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürsoy, Y. (2020). E-Ticaret E-İhracat E-İthalat İşlemleri Muhasebe Uygulamaları. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Hepyaşar, H.(2019), E-ihracatın gümrük sorunları ve çözüm önerileri, Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,İstanbul.
• İzol, S. (2018).Dış Ticarette İhracat ve İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi ve Bir Uygulama,İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kalalı, G. (2021). Kalalı, G. (2021). Türkiye'de E-Ticaret Ve İşletmelerin Uluslararası Rekabetçiliğini Geliştirmek İçin Kullandıkları İhracat Odaklı E-Ticaret Uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, İ. ve Bağdat, A. (2020). Sosyal Medya Platformlarının Kayıt Dışılık Bağlamında Vergisel Açıdan Değerlendirilmesi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 29-42.
• Marangoz, M. (2011). Girişimciler İçin Sınırsız Ticaret: E-Ticaret. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 181-201.
• Mehmet Utku, Ş. D. (2022). E-Ticarette Devlet Teşvikleri Ve Muhasebeleştirilmesi. Ankara: Paradigma Akademi.
• Müderrisoğlu, K. (2013). Muhasebe Kuramı ve Mevzuat Açısından Dış Ticaret İşlemlerinin İncelemesi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Otuzoğlu, C. (2017). E-Ticaret Ve E-Ticarete İlişkin Yasal Düzenlemeler, Muhasebeleştirilmesi Ve Tfrs 15 Kapsamında İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pehlivan Ç.Y. (2021). Dış Ticaret İşlemlerinin Türkiye Muhasebe Standartları Çerçevesinde Değerlendirilmesi ve Muhasebeleştirilmesi, Sakarya Üniversitesi, İşletme Enstitüsü, Sakarya.
• Uzun, M. (2021). Türkiye'nin e-ihracatta mevcut durumu ve potansiyeli,İstanbul Ticaret Üniversitesi / Dış Ticaret Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi,İstanbul.
• Satıcı, N. (2019). E-ihracatta lojistik uygulama ve modelleri, Bahçeşehir Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,İstanbul.
• Saydam, S. G. (2022). Mikro İhracatta Karşılaşılan Sorunlar Ve Mikro İhracat Performans Ölçeğinin Geliştirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü.
• Suzan Duygu Bedir Erişti, A. K. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Aöf.
• Şanlı, B. (2005). Küreselleşmenin İtici Gücü Yeni Ekonomi, Elektronik Ticaret Ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 201-218.
• Şeker, A. (2017). Uluslararası Ticarette İnternet Kullanımının Rolü: Türkiye Örneği. Ege Akademik Bakış , 75-88.
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2021). Sınır Ötesi Elektronik Ticaret (E-Ticaret) Rehberi. Ankara: Ticaret Araştırmaları Ve Risk Değerlendirme Genel Müdürlüğü.
• T.C. Ticaret Bakanlığı . (2021). Dünyada E-Ticaretin Gelişimi Ve Çin’de E-Ticaretin İncelenmesi. Ankara: .C. Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü.
• Tuğrul Kandemir, Z. K. (2016). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Muhasebe Eğitimine Bakış Açıları: Afyon Kocatepe Üniversitesi Meslek Yüksekokulları Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 133-151.
• Turna, İ.(2015). Türkiye Muhasebe Standartları Çerçevesinde Dış Ticaret İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2019). E-İhracat Ortak Akıl Çalıştayı Nisan 2019. İstanbul: Tim (Türkiye İhracatçılar Meclisi). Uludağ İhracatçı Birlikleri. (2021). E-Ticaret Ve E-İhracat. Bursa: Arge Şubesi.
• Ulutaş, H.A. (2020). Türkiye’de Dış Ticaret Sektöründe Kur Değişiminde Uygulanan muhasebe Standartlarının İşletme Finansal Tablolarına Etkisi, İstanbul Okan Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Worldef. (2022). Sınır Ötesi E-Ticaret (E-İhracat) Fırsatlar Ve Problemler. Worldef Yayınları.
• Yalçın, Ö.(2016), Uluslararası pazarlara açılma yöntemleri ve e-ihracat uygulamaları, Gedik Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, İstanbul.
• Yıldırım, E. (2011). Türkiye’de Perakende Ticaret Yapan Firmalarda Eticaretin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü.
• Yılmaz, E. (2020). Dış Ticaret İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi TMS 2 ve TMS 21 Kur Değişimin Etkileri standartlarının VUK ile Karşılaştırılması, Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Url-1 < https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6563.pdf > Erişim Tarihi, 9.10.2022.
• Url-2 < https://ihracatdestek.org.tr/uploads/e-ticaret-e-ihracat-rehber_1625752409.pdf > Erişim Tarihi, 10.10.2022.
• Url-3 <https://www.eticaret.gov.tr/istatistikler> Erişim Tarihi, 27.10.2022.
• Url-4 < https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/07/20110720-16.htm> Erişim Tarihi, 15.10.2022.
• Url-5 <Https://Worldef.Net/E-İhracat/Sinirotesi-Odeme-Yontemleri/ > Erişim Tarihi, 5.02.2023
• Url-6 < https://gumruk.dhl.com.tr/mikro-ihracat> Erişim Tarihi, 11.04.2023