Ortaokul Beslenme Bilgi Testinin Geliştirilmesi: Ortaokul 6. Sınıf Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 68 - 81, 30.12.2022

Nehir Yalçınkaya , A. Dilşad Mirzeoğlu , Mazhar Aydemir

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı, beden eğitimi ve spor dersini alan ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin beslenme bilgi düzeylerini ölçmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir beslenme bilgi testi geliştirmektir.
Gereç ve yöntemler: Araştırmada 6. sınıf beden eğitimi ve spor dersi öğretim programında yer alan beslenme ile ilgili kazanıma uygun olarak oluşturulan belirtke tablosu doğrultusunda beslenme bilgi düzeyini ölçen 31 maddelik denemelik bir test formu hazırlanmıştır. Hazırlanan denemelik form Türkiye genelinde öğrenim gören 237 (% 54,85 kız ve %45,14 erkek) ortaokul yedinci sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Çalışmaya katılımda gönüllülük esas alınmıştır. Çalışma öncesi katılımcılara çalışmanın amacı hakkında detaylı bilgi verilmiştir. Denemelik beslenme bilgi testinin indeksleri, madde analizleri (standart sapma, madde varyans, madde ayırt edicilik ve madde güçlük) test geliştirme tekniklerine uygun olarak hesaplanmıştır.
Bulgular: Yapılan madde analizleri sonucu madde güçlük indeksi 0,40’ dan yüksek ve madde güçlük indeksi 0,28-0,73 arasında olan maddeler seçilerek 10 soruluk beslenme ile ilgili nihai bir test oluşturulmuştur. Nihai testin aritmetik ortalaması 6,15 standart sapması 2,54, testin ortalama güçlüğü 0.61 ve KR-20 güvenirlik katsayısı 0.85 olarak bulunmuştur.
Sonuç: ‘’6. Sınıf Beslenme Bilgi Testi’ test geliştirme tekniklerine uygun olarak hazırlanmış, altıncı sınıf öğrencilerin beslenme bilgi düzeylerini ölçmeye yönelik bir testtir. Bu test 4 seçenekli çoktan seçmeli bir test olup ve testin orta güçlükte, bilenle bilmeyeni yeterince ayırt edebilen özellikte, geçerli ve güvenilir bir test olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, Bilgi Testi, Madde Analizi, Geçerlik, Güvenirlik.

Kaynakça

• Altan, S. ve Bektaş, M. (2021). Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Öz Yeterlilik ve Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Hatırlatma Ölçeklerinin Türkçe Psikometrik Özellikleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 139-145.
• Atılgan, H., Kan, A. ve Doğan, N. (2006). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. 1. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık; p.355-75. Baykul, Y. (2015). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klâsik Test Teorisi ve Uygulaması. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; p.269-337.
• Baysal, A. (2013). Yüz soruya yüz yanıtla sağlıklı beslenme. Ankara: Hatiboğlu.
• Baysal, A., Hatiboğlu, Z, ve Demirel, B. (2012). Hacettepe Üniversitesi Beslenme Ve Diyetetik Bölümü: 50 yıllık tarihçe. Beslenme ve Diyet Dergisi, 40(3), 203-210.
• Contento, I., Balch, GI., Bronner, YL., Lytle, LA., Maloney, S., Olson, CM. ve Swadener, S. (1995). Beslenme Eğitiminin Etkinliği Ve Beslenme Eğitimi Politikası, Programları Ve Araştırması Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırmanın Gözden Geçirilmesi. Beslenme Eğitimi Dergisi (ABD) 208-215
• Demirci, D. ve Dilek, K. (2016). Proje Temelli Ekolojik Beslenme Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerinin Besin Seçimine Etkisi. İlköğretim Eğitimi Ana Bilim Dalı Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı. Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(7), 132-136
• Demirezen, E. ve Coşansu, G. (2005). Adölesan Çağı Öğrencilerde Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8), 174-178.
• Demirözü, B. (2011). Spor Okullarına Devam Eden 8-12 Yaş Grubu Çocuklara Verilen Beslenme Eğitiminin Çocukların Beslenme Bilgi Ve Alışkanlıklarına Etkisi, Doktora Tezi, Marmara Universitesi, İstanbul.
• Ercan, İ. ve İsmet, K. (2004). Ölçeklerde Güvenirlik Ve Geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30 (3), 211-216. Lele, U., & Goswami, S. (2021). The food and agriculture organization of the United Nations. In Food for All (pp. 630-706). Oxford University Press.
• Kasap, H., Kemertaş, İ. ve Nalbant, S. (2018). Eğitimde Ve Spor Eğitiminde Ölçme Ve Değerlendirme. Nobel Yayıncılık. Keskin, M. (2009). Yatılı İlköğretim Bölge Okullarında öğrencilere verilen beslenme eğitiminin besin tüketimlerine etkisinin araştırılması (Doctoral dissertation, Yüksek Lisans Tezi (basılmamıĢ). Gazi Üniversitesi, 93 s., Ankara).
• Keyou, G., Jianbin, J. ve Hong, L. (2007). Food- Based Dietary Guidelines İn China- Practices And Problems. Annals Of Nutrition and Metabolism, 51(2), 26-31.
• Koçoğlu, D. (2018). İlçede Öğrenim Gören Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(3), 393-405.
• Köksal, E., Karaçil, M. ve Şeyda, N. (2014). Okul Çağı Çocuklarında Şeker Tüketiminin Beden Kütle İndeksine Etkisinin Değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi, 151-155.
• Kuder G. F. ve Richardson M. W. (1937). The Theory Of The Estimation Of Test Reliability. Psychometrika. Psychometrıka, 2(3), 151-160. http://dx.doi.org/10.1007/BF02288391
• Kürklü, N. ve Özel, H. (2015). Farklı Sosyoekonomik Düzeydeki Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Durumu Ve Obezite Sıklığının Belirlenmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 43(2), 100-110.
• Kutluay, M., Türkan, Z., Başoğlu, S. ve Örer, N. (2011). Beslenme ve Diyetetik Açıklamalı Sözlük. Ankara: Hatiboğlu. MEB (T.C. Milli Eğitim Bakanlığı). (2018). Beden Eğitimi Ve Spor Dersi Öğretim Programı ( Ortaokul 5,6,7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• Özbey, T. ve Çetin, T. (2008). Çocuk Eğitiminde Yapılan Yanlışlar. İstanbul: İnkılap.
• Özgenel, M. ve Özden, F. (2019). Deneysel Ölçüme Dayalı Beslenme Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Davranışlarına Ve Beslenme Öz-Yeterliklerine Etkisinin Incelenmesi; Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 181-189.
• Sabbağ, Ç. ve Sürücüoğlu, M. (2011). İlköğretim Öğrencilerine Verilen Beslenme Eğitiminin Beslenme Tutum ve Davranışlarına Etkisinin Değerlendirilmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Degisi, 1-13.
• SHI (School Health Index) Elementary School A Self- Assessment And Planning Guide. (2017). CDC
• Soytürk, A. (2010). Beslenme Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Okul Kantinlerinde Beslenmeye Yönelik Tutum Ve Davranışları Üzerine Etkisi. Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Anabilim Dalı.Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Suk, A., Murray, K. ve Avakian, D. (2003, November). Environmental Hazards To Children's Health In The Modern World. Elsevier, 544(2-3), 235- 242.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (2013) Okul Öncesi Ve Okul Çağı Çocuklara Yönelik Beslenme Önerileri ve Menü Programları. Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı.Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015. (2016). Ankara.
• Tan, Ş. ve Erdoğan, A. [Development of knowledge test]. Öğretimi Planlama ve Değerlendirme. 5. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2004. p.212-31.
• Tan, Ş. ve Erdoğan, A. [Validity of measurements]. Öğretimi Planlama ve Değerlendirme. 5. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2004. p.198210.
• Tekindal, S. (2016). Okullarda Ölçme Ve Değerlendirme Yöntemleri (5. basım). Nobel Yayıncılık.
• Taşçene, K., ve Koçoğlu, D. (2021). İlçede Öğrenim Gören Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(3), 393-405.
• Tezbaşaran, A. (2008). [Data analysis and item selection from the trial application]. Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu. 3. Baskı. Mersin: Türk Psikologlar Derneği; p.31-5.
• Tolluoğlu, H. (2009). Başkent Üniversitesi Kolej Ayşe Abla Okullarında İlköğretim Üçüncü Sınıf Öğrencilerine Verilen Beslenme Eğitiminin Etkinliğinin Saptanması. Ankara: Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Turgut, M. (1997).[Test development with item analysis]. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları. 10. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; p.261-76.
• Turgut, F. ve Baykul, Y. (2015). Eğitimde Ölçme Ve Değerlendirme (7. basım). Pagem Akademi. World/Health/Organization/(11.10.2015).http://www.who.int/maternal_child_adolascent/epidemiology/adolescence/en/, Erişim Tarihi: 08.05.2020
• Yeşilyurt, D. ve Arzu, Ö. (2017). Yaşam Temelli Öğrenme Modeli Ile Ortaokul 5. Sınıf Öğrencilerine Sağlıklı Beslenme Farkındalığının Kazandırılması. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-23.