Avrupa’da Sosyal Güvenlik Sisteminin Finansmanı: Farklı Refah Devletleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 600 - 620, 07.09.2017

Zeynep Özmen

Öz

Avrupa’da sosyal güvenlik sisteminin finansmanı ülkeden ülkeye farklılıklar göstermekte ve bu farklılıklar ülkelerin refah modelleri ile de bağlantılandırılmaktadır. Sosyal güvenliğin finansmanında iki temel sistem bulunmaktadır: Vergiye (Beveridge modeli) ve prime dayalı (Bismarck modeli) sistemler. Avrupa’da sosyal geleneklere bağlı olarak farklı modeller varlığını sürdürmekle birlikte, son yıllarda iki sistemin birbirine yaklaştığı, karma bir sistem oluştuğu gözlenmektedir. Çalışmada, öncelikle Bismarck, Beveridge ve Karma modelden bahsedilmiş, daha sonra da refah modelleri sağlık sistemleri açısından açıklanmıştır. Gelişmiş ülkeler, sosyal refah hizmetleri açısından, belirli nitelik ve kriterlere göre sınıflandırılmış ve farklı refah devleti kategorilerine ayrılmıştır. Bu konuda literatürde yer alan önemli çalışmalardan biri, Esping Andersen’in refah modeli ayrımıdır. Esping-Andersen, refah modellerini; liberal refah modeli, muhafazakar refah modeli ve sosyal-demokrat refah modeli olarak sınıflandırmıştır. Leibried ise, refah kapitalizminin üç dünyası adını verdiği çerçeveye, bir dördüncü dünya olarak Güney Avrupa Modelini eklemiştir. Çalışmanın amacı farklı refah devletlerinde uygulanan sosyal güvenlik sistemlerinin finansmanına ilişkin politikalara değinilerek, refah modelleri içinde Türkiye’nin yerinin belirlenmesi ve belirlenen model çerçevesinde elde edilen deneyimlerle Türkiye’deki sosyal güvenlik sisteminin geleceğine ışık tutulmak istenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Güvenlik, Refah Devleti, Sosyal Güvenliğin Finansmanı

Kaynakça

• Alper Y. (1999). “Sosyal Sigortaların Finansmanında Değişiklikler”, Çimento İşverenleri Sendikası SSK.'da Yeniden Yapılanma Semineri, Antalya. Alper, Y. (2011). “Sosyal Güvenlik Reformu ve Finansmanla İlgili Beklentiler”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Sayı: 1.
• Arıcı Kadir, Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Gazi Yayınları, Ankara, 2015. Binhan, E.Y. (2006). “Türk Sosyal Güvenlik Sistemi: Krizler ve Arayışlar” (Proje Koordinatör, Esfender Korkmaz), Sosyal Güvenlikte Yeni Yaklaşım: Bireysel Emeklilik, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları, Yayın No: 2006-21.
• Bonoli, G. (1997). “Classifying Welfare States: a Two-dimension approach”, Journal of Social Policy, Vol. 26, 1351-372. Briggs, A. (2000). “The Welfare State in Historical Perspective”, C. Pierson ve F. G. Castles (Ed.). The Welfare State: A Reader içinde. USA: Blackwell Publishing, 16-29.
• Budd, A. ve Campbell, N. (1998).;" The Role Of The Public And Private Sectors In The United Kingdom The Pension System"; Privatizing Social Security, 99-134.
• Buğra, A. ve Keyder Ç.. (2006). “The Turkish Welfare Regime in Transition”, Journal of European Social Policy, Vol. 16, No. 3, 211-228.
• Buğra, A. (2008). Kapitalizm, Yoksulluk ve Sosyal Politika, İstanbul: İletişim Yayınları. Carrera, L., M. Angelaki ve D. Carolo. (2009). “Structures, Political Competition And Societal Veto Players: The Politics”, The 7th Annual Espanet Conference, The Future Of The Welfare State. Paths Of Policy Innovation Between Constaints And Opportunities, Urbino, Italy.
• Çiçek, S. (2015). “Ücret Üzerindeki Mali Yükümlülüklerin İncelenmesi: İngiltere, Almanya, İspanya, Romanya”, Hak-İş Uluslararası Emek Ve Toplum Dergisi, Cilt: 4, Yıl: 4, Sayı: 10.
• D´iaz-Gim´enez, J. - D´iaz-Saavedra, J. (2016). The Future of Spanish Pensions. http://www.ugr.es/~julianalbertodiaz/research/PEN33-F12.pdf (Erişim Tarihi: 12/04/2014) Esping-Andersen, G. (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism, UK: Polity Press.
• Featherstone, K.(2005). “Soft Co-Ordination Meets Hard Politics: The European Union And Pension Reform İn Greece”, Journal Of European Public Policy, Vol. 12 No: 4. Ferrera, M. (1996). The “southern” model of welfare in social Europe. Journal of European Social Policy, 6(1), 17-37. Flora, P. ve Heidenheimer, A. J.. (1981). “The Historical Core and Changing Boundariesof the Welfare State”, Flora, P. ve Heidenheimer, A. J. (Ed.). The Development of Welfare States in Europe and America içinde. New Jersey: The State University. Fultz, E. ve Ruck, M. (2011). “Pension Reform in Central and Eastern Europe: Emerging Issues and Patterns”, International Labour Review, Vol. 140, No. 1.
• Garrett, G. ve Mitchell, D. (2001). “Globalization, Government Spending And Taxation İn The Oecd”, European Journal Of Political Research, Vol. 39.
• Glennerster, H. (2000). British Social Policy Since 1945, Washington: Blackwell Publishers. Gough, I. (2006).”Güney Avrupa’da Sosyal Yardım”, Ayşe Buğra ve Çağlar Keyder (Ed.). Sosyal Politika Yazıları. İstanbul: İletişim Yayınları, 231-260.
• Gökbayrak, Ş. (2010). Refah Devletinin Dönüşümü ve Özel Emeklilik Programları, Ankara:Siyasal Kitabevi. Gümüş, İ. ve Tatlıyer, M. (2013). “Güney Avrupa Refah Rejiminin Borç Krizi”, İş Ahlakı Dergisi, Sayı:6, 1-37.
• Günay Cevdet İlhan, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.
• Güzel, A., Okur A. Ve Caniklioğlu N. (2016). Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul, Beta Yayınevi.
• Hayek, F. (2000)., “The Meaning Of The Welfare State”, C. Pierson Ve F. G. Castles (Ed.). The Welfare State: A Reader İçinde., Cambridge: Blackwell Publishing.
• Hedva, S. ve Ghellab, Y. (2012). The political economy of pension reforms in times of global crisis: State unilateralism or social dialogue?, ILO Working Paper No:37, Genava. IBFD. European Tax Handbook 2009, (2009). Ed. Juhani KESTI, IBFD Global Tax Series.
• Kol, E. (2014). “Refah Rejimleri Açısından Sağlık Sistemlerinin Değerlendirilmesi: Güney Avrupa Refah Modeli Ve Türkiye”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sayı:10.
• Koray, M. (2005). Avrupa Toplum Modeli, İkinci Baskı, Ankara: İmge Kitapevi Yayınları. Korkusuz Refik ve Suat UĞUR, Sosyal Güvenlik Hukukuna Giriş, Ekin Yayınevi, Bursa, 2010.
• Leibfried, S. (1993). “Towards a European Welfare State”, New Perspectives on the Welfare State in Europe, (Ed.: C. Jones), London: Routledge Press, 133-143. Luhmann, N. (2002). Refah Devletinin Siyaset Teorisi. (Medeni Beyaztaş Çev.), İstanbul: Bakış Yayınları. Metin, O. (2011). “Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 28, 179-200.
• MISSOC Database, (2015). Comparative Tables on Social Protection, European Commission's Directorate-General for Employment, Social Affairs & Inclusion.
• OECD. (2010). “Tax Revenue Trends, 1965-2009”, OECD Revenue Statistics 2010, OECD Publishing. Önder, M. (2012). Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomi ve Uluslararası Uygulamalar Işığında Çözüm Önerileri, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Maliye Bakanlığı, Ankara. Özdemir, S. (2004), “Refah Devleti ve Üstlendiği Temel Görevler Üzerine Bir İnceleme”, AB–Türkiye & Endüstri İlişkileri, (Editör: A. Hekimler), İstanbul, Beta Yayınları, 589–639. Özdemir, S. (2005), “Sosyal Gelişim Düzeyleri Farklı Refah Devletlerinin Sınıflandırılması Üzerine Bir İnceleme”, Sosyal Siyaset Konferansları, (Prof. Dr. Turan Yazgan’a Armağan Özel Sayısı), Sayı: 49, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, 231–266.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti, İstanbul: İTO, Yayın No: 2007-57.
• Özmen, Z. (2015). Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Mali Krizi ve Çözüm Önerileri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. Parlak, N. (2016). “Güney Avrupa Rejiminde Emeklilik Sistemleri: Mukayeseli Bir Analiz”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Issn: 2146-3417) Cilt: 5 – Sayı: 1.
• Pierson, C. (1998). Beyond the Welfare State: The New Political Economy of Welfare, 2nd ed., Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.
• Saltman R., Busse R. ve Figueras J., (2004). Social Health Insurance Systems in Western Europe, Open University Press. Seyidoğlu, H. (1999). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük. İstanbul: Güzem Can Yayınları. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanliği, (2012). Avrupa Birliği’nde Sosyal Güvenlik. Ankara.
• Sözer, A. N. (1994). Türkiye’de Sosyal Hukuk, Ankara: Kamu–İş Yayınları. Ssa,“Historical Background And Development Of Social Security” http://www.ssa.gov/history/briefhistory3.html (Erişim Tarihi: 10/12/2012) Şakar, M. (2017). Sosyal Sigortalar Uygulaması, İstanbul, Beta Yayınevi. Taşçı, F. (2013). “Refah Devleti Modelleri İçinde Türkiye’nin Pozisyonu: “Yaşlı Algısı” Üzerinden Değerlendirmeler”, İnsan ve Toplum Dergisi, 3(5), 5-35. Toprak, D. (2015). “Uygulamada Ortaya Çıkan Farklı Refah Devletleri Üzerine Bir İnceleme”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:21, 151-175. Titmuss, R. (1958). Essays on the Welfare State, London: Allen and Unwin Publications. Tiyek, R. ve Yertüm, U. (2016). “Güney Avrupa Refah Rejimi Bağlamında Türkiye: Bir Değerlendirme”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:1, 26-51. Tuncay, A. C. (2000). Genel Çizgileriyle 4447 sayılı Kanun, Çimento İşveren, Cilt: 14, sayı: 1, 5. Tuncay, A.C. ve Ekmekçi, Ö. (2012). Sosyal Güvenlik Hukuku’nun Esasları, İstanbul: Beta Yayınevi, 15. Bası. Wendt C., FrisinaL., ve Rothgang H., (2009). “Healthcare System Types: A Conceptual Framework for Comparison”, Social Policy & Administration, 43(1), 70-90. Yılmaz, V. (2012). Türkiye’de sağlık sisteminin dönüşümü: Fırsatlar ve tehditler. spmk.ku.edu.tr/sunumlar/yilmaz.ppt (Erişim Tarihi:10 Aralık 2016).