Yeni Zelanda Camii Saldırısının Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Gazeteleri Karşılaştırmalı Leksikal Analizi

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 665 - 693, 01.07.2020

Dilan Cıftcı

Öz

Şiddet ve terör olaylarının haberlerde yer bulması medyanın algı oluşturmadaki önemini vurgulamaktadır. Bütün haberlerde olduğu gibi şiddet ve terörün aktarıldığı haberlerde de medyanın olayları temsilinde çerçevelemenin (framing) önemi üzerinde durulmaktadır. Bu çalışmada 15 Mart 2019 tarihinde meydana gelen Yeni Zelanda Camii Saldırısı karşılaştırmalı leksikal analiz tekniği kullanılarak ortaya koyulmuştur. Çalışmada Kuzey Kıbrıs basınından Halkın Sesi, Kıbrıs ve Vatan gazeteleri, Türkiye basınından ise Sabah, Cumhuriyet, Yeni Şafak gazeteleri ele alınmıştır. Söz konusu gazetelerden 16 Mart 2019- 22 Mart 2019 tarihleri arasında Yeni Zelanda Camii Saldırısı anahtar sözcüğü kullanılarak 7 (yedi) gün boyunca paylaşılan haberler toplanmıştır. Haberlere yönelik içerik analizleri için Myers ve arkadaşlarının (1996) üçlü kategorisi kullanılmıştır. Üçlü kategori kapsamında haberler iç/sivil savaş, vahşilik ve etnisite kategorileri içerisinde karşılaştırmalı leksikal analizler şeklinde incelenmiştir. Elde edilen bulgular üzerinden Kuzey Kıbrıs ve Türkiye gazetelerinin saldırı olayını ortaya koymada benzer ve ayrışan odak noktaları ifade edilmiştir. Bunun yanında Türkiye gazetelerinin saldırıyı temsilinde gazetelerin ideolojileri üzerinden okumalar mevcuttur. Öte yandan, Kuzey Kıbrıs gazetelerinde bu durum gözlenmemiştir. Yeni Zelanda Camii Saldırısı, Kuzey Kıbrıs basınında münferit bir olay olarak yer bulurken, Türkiye basınında geçmiş saldırılar referans gösterilerek genelleme ve İslamofobi olarak ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Terör ve Şiddet Olaylarının Temsili, Yeni Zelanda Cami Saldırısı, İslamofobi, Karşılaştırmalı Leksikal Analiz

Comparative Lexical Analysis of the New Zealand Mosque Attack Representation in North Cyprus and Turkey Newspapers

Öz

The presence of violence and terrorist incidents in the news emphasizes the importance of the media in creating perception. As in all news, the news about violence and terror is emphasized the importance of framing in the representation of the media. In this study, the New Zealand Mosque Attack on March 15, 2019 was revealed by using comparative lexical analysis technique. Newspapers used in this study is divided into Northern Cyprus and Turkey newspapers. The newspapers in question are as follows: Halkın Sesi, Kıbrıs, Vatan, Cumhuriyet, Sabah and Yeni Şafak. Between the dates of March 16, 2019 and March 22, 2019, news from the newspapers in question were collected for 7 (seven) days using the keyword New Zealand Mosque Attack. Myers and et. al. (1996) tripartite category was used for content analysis. Within the scope of the tripartite categories, the news were analysed in the civil war, brutality and ethnicity as comparative lexical analyses. The findings out of Northern Cyprus and Turkey’s newspapers decomposition focus on the event of attack have similarities but differs from expressing ideology. Besides reading the newspaper over the ideology of Turkey's newspapers are available in the attack represented. On the other hand, this situation was not observed in the newspapers of Northern Cyprus. New Zealand Mosque Attack has been placed in North Cyprus press as an isolated incident, however in Turkey’s press it has been demonstrated by doing generalization and focusing on Islamophobia by referencing to the past attacks.

Kaynakça

• Bonanno, G. A., Galea, S., Bucciarelli, A., & Vlahov, D. (2006). Psychological resilience after disaster: New York City in the aftermath of the September 11th terrorist attack. Psychological Science, 17, 181–186. doi:10.1111/j.1467–9280.2006.01682.x
• Bogen, K. T., & Jones, E. D. (2006). Risks of mortality and morbidity from worldwide terrorism: 1968–2004. Risk Analysis, 26, 45–59. doi:10.1111/j.1539–6924.2006.00706.x.
• Can, F. (2005). Bilgi Çağının Güdümlü Silahı Medya , İstanbul: Alfa Yayınları.
• Chandler, D. ve Munday, R. (2011). Medya ve İletişim Sözlüğü. (Çev. B. Taşdemir). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çınar, M. (2012) “Nefret Söylemi mi, İfade Özgürlüğü mü?”, www.nefretsoylemi.org/detay.asp?id=605&bolum=makale.
• Çomu, T. (2010). Video paylaşım ağlarında nefret söylemi. T.Çomu (Ed.). Yeni medyada nefret söylemi içinde (ss. 141-180). İstanbul: Kalkedon.
• D’Angelo, P. (2002). News framing as a multi-paradigmatic research program: A response to Entman. Journal of Communication, 52, 870–888.
• Demircan, H. (1998). Siyasi İçerikli Terör Karşısında Medyanın Tutumu , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dougall, A. L., Hayward, M. C., & Baum, A. (2005). Media exposure to bioterrorism: Stress and the anthrax attacks. Psychiatry, 68, 28–42. doi:10.1521/psyc.68.1.28.64188
• Entman, R. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of Communication, 43, 51–58.
• Galea, S., Nandi, A., & Vlahov, D. (2005). The epidemiology of post-traumatic stress disorder after disasters. Epidemiologic Review, 27, 78–91. doi:10.1093/epirev/mxi003
• Gamson, W. A. (2001). Foreword. In S. D. Reese, O. H. Gandy, and A.E. Grant (Eds.), Framing public life: Perspectives on media and our understanding of the social world (pp. ix–xi). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Gürel, M. M. (2008). Küreselleşen Dünya ve Terörizm , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karaduman, S. ve Batu, N. M. (2011). Televizyon Haberlerinde Terörizm Olgusunun TRT’nin Haber Söylemi Bağlamında İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 359-374.
• Kazan, H. (2016). Terör-Medya İlişkisi ve Medyada Terör Haberciliği. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 12,(24), 109-146.
• Kılıç, Z. (2007). Küreselleşme İle İvme Kazanan Uluslararası Terörizm ve Buna Karşı Alınan Tedbirler , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Maguen, S., Papa, A., & Litz, B. T. (2008). Coping with the threat of terrorism: A review. Anxiety, Stress, & Coping, 21, 15–35. doi:10.1080/10615800701652777
• Nacos, B. L. (2007). Mass-mediated terrorism: The central role of the media in terrorism and counterterrorism (2nd. ed.). Lanham, MD: Rowman & Littlefield.
• Norris, F. H., Friedman, M. J., Watson, P. J., Byrne, C. M., Diaz, E., & Kaniasty, K. (2002). 60,000 disaster victims speak: Part I. An empirical review of the empirical literature, 1981–2001. Psychiatry, 65, 207–239.
• Oktay, M. (2002). Politikada Halkla İlişkiler, İstanbul: Derin Yayınları .
• Öztekin, H. (2015). Yeni medyada nefret söylemi: Ekşi sözlük örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (38), 925-936.
• Reese, S. D. (2001). Prologue—Framing public life: A bridging model for media research. In S. D. Reese, O. H. Gandy, and A. E. Grant, (Eds.), Framing public life: Perspectives on media and our understanding of the social world (pp. 7–31). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Said, E. W. (2008). Medyada İslam: Gazeteciler ve uzmanlar dünyaya bakışımızı nasıl belirliyor? (Çev: A. Babacan). Metis Yayınları.
• Stephens, M. (1988) A History of News: From the Drum to the Satellite, New York: Viking Penguin Inc.
• TDK Sözlükleri Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 17.02.2020.
• Thompson, S. C., Schlehofer, M. M., Bovin, M. J., Dougan, B. T., Montes, D., & Trifskin, S. (2006). Dispositions, control strategies, and distress in the general public after the 2001 terrorist attack. Anxiety, Stress and Coping, 19, 143–159. doi:10.1080/10615800600615891
• Uytun, A. (2009). 11 Eylül 2001 Terör Saldırısı Sonrası Değişen Terörizm Algısı , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Van Dijk, T. (1998) Ideology: A Multidisciplinary Approach, Londra: Sage Publicaitons.
• Van Dijk, T. (2000) “New(s) Racism: A Discourse Analytical Approach”, Ethnic Minorities and the Media içinde, der. Simon Cottle, s. 33-49. Milton Keynes: Open University Press.
• Van Dijk, T. (2010) “Söylem ve İktidar”, Nefret Suçları ve Nefret Söylemi içinde, der. Ayşe Çavdar, Aylin B. Yıldırım, s. 9-41. İstanbul: Uluslararası Hrant Dink Vakfı.
• Weedon, C. (1987) Feminist Practice and Post-structuralist Theory, Oxford: Basil Blackwell.
• Wilkinson, P. (2002). “Terör ve Terörizm: Kavramlar, Özellikler ve Tipoloji”, Silinen Yüzler Karşısında Terör (s. 142-163), Cemal Güzel (der.) , Ankara:Ayraç Yayınları.
• Yücedoğan, G. (2012). “Terör, Şiddet, Savaş ve Medya”, İletişim Fakültesi Dergisi ,15, s. 105-114.