Judith Butler ya da Lacancı Psikanaliz: Medya Etkileri ve Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 1025 - 1054, 01.07.2020

Güven Özdoyran

Öz

“Cinsiyet” ve “Toplumsal Cinsiyet” ikili karşıtlığı, medya ve kültür çalışmalarında varsayılan başat temalardan birisidir. Judith Butler kaleme aldığı metinlerde, post-yapısalcı stratejileri yeniden yorumlayarak, cinsiyeti toplumsal cinsiyet lehine yerinden etmeye çalışırken, aynı zamanda bu kategorinin boşalttığı alana kendi ‘toplumsal cinsiyet’ kuramını ikame etmeyi önerir. Bu stratejilere ve bu tarz yerinden etmelere en yüksek perdeden itiraz ise Lacancı psikanalizin temsilcilerinden olan Zizek tarafından dile getirilir. Öte yandan, Zizek ve Butler arasında yaşanan bu ‘mücadele’, bir yönüyle, “özcülük” ve “toplumsal inşacılık” arasındaki gerilime tekabül eder. Bu makalenin temel iddialarından birisi, Zizek ve Butler cephesinin belirlediği ana hattın “medya etkileri” tartışmalarına sirayet ederek, söz konusu tartışmaların hem istikâmetini hem de içeriğini tayin edici bir konuma yerleşebileceğine yöneliktir. Bu amaç doğrultusunda makalede, özcülük ve toplumsal inşacılık perspektifleri bağlamına oturtularak, Butler ve Lacancı psikanalizin “toplumsal cinsiyet” tartışmaları sistematize edilecek ve “medya etkileri” yaklaşımı merkeze alınarak eleştirel bir sorgulamaya tâbi tutulacaktır. Makalenin bir diğer iddiası, inşacılık perspektifinin “medyanın güçlü etkileri”ni onaylayan ve ona imkân sağlayan temel paradigma olduğuna yöneliktir. Bu iddia doğrultusunda, farklı eleştirel perspektifler, örneğin Althusser, Adorno ve Stuart Hall, tartışmaya dâhil edilecektir. Bu minvalde makale, her ne kadar Butler ve Lacancı psikanaliz farklı konumlardan konuşsa da, özneye temellük eden iktidar düzenekleri konusundaki mutabakatları ve Lacancı sistemde “gerçek” kategorisinin kendine münhasır yapısı dolayısıyla, her iki konumun da “medyanın güçlü etkileri” bağlamında işlevsel olduğuna yönelik vardığı sonucu tartışmaya açılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Butler, Zizek, Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet, Medya Etkileri, Özcülük

Kaynakça

• Adorno T (2001) The Stars Down to Earth: The Los Angeles Times Astrology Column and Other Essays. Routledge, New York.
• Berger P L ve Luckmann T (1991) The Social Construction of Reality: A Treatise in the Sociology of Knowledge, Penguin Books: New York.
• Butler J (2004) Undoing Gender, Routledge, New York.
• Butler J (2005) İktidarın Psişik Yaşamı: Tabiyet Üzerine Teoriler, Fatma Tütüncü (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Butler J (2008) Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, Başak Ertürk (çev), Metis Yayınları, İstanbul.
• Butler J, Laclau E ve Zizek S (2005) Olumsallık, Hegemonya, Evrensellik, Ahmet Fethi (çev), Hil Yayınları, İstanbul.
• Copjec J (1994) Read My Desire: Lacan Against the Historicists, The MIT Press: Cambridge.
• Copjec J (2003) Sex and the Euthanasia of Reason, Slavoj Zizek (ed), Critical Evaluations in Cultural Theory, Vol. II, Routledge: New York, 94-120.
• Hall S (2002) Reflections on Race, Articulation and Societies Structured in Dominnace, Philomena Essed ve David Theo Goldberg (eds), Race Critical Theories, Blackwell, London, 449–454.
• Lacan J (1999) On Feminine Sexuality, the Limits of Love and Knowledge (Encore): Seminar XX, W.W. Norton, New York.
• Lacan J (2005) Ecrits, Bruce Fink (çev), W. W. Norton, New York.
• Lacan J (2014) Psikanalizin Dört Temel Kavramı: Seminer 11. Kitap, Metis Yayınları, İstanbul.
• Marx K ve Engels F (2013) Alman İdeolojisi, Evrensel Yayın, İstanbul.
• McQuail D (2010) Mass Communication Theory, Sage Publisihng, New York.
• Özdoyran G (2019) Direct Effects, Debra L. Merskin (ed) The SAGE International Encyclopedia of Mass Media and Society. Sage Publishing, New York.
• Salecl R (2018) Kaygı Üzerine, Barış Engin Aksoy (çev), Metis Yayınları, İstanbul.
• Searle J R (2005) Toplumsal Gerçekliğin İnşası, Muhittin Mucit ve Ferruh Özpilavı (çev), Litera Yayıncılık, İstanbul.
• Turner B (2008) The Body and Society, Sage Publishing, Londra.
• Yaylagül L (2014) Kitle İletişim Kuramları, Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar, Dipnot Yayınları, Ankara.
• Zizek S (2003) Gıdıklanan Özne: Politik Ontolojinin Yok Merkezi, Epos Yayınları, İstanbul.
• Zizek S (2004) İdeolojinin Yüce Nesnesl, tuncay Birkan (çev), Metis Yayınları, İstanbul.
• Zizek S (2008) For They Not Know: Enjoyment as a Political Factor, New York: Verso.
• Zizek, S (2003) Gıdıklanan Özne: Politik Ontolojinin Yok Merkezi, Epos Yayınlar, İstanbul.
• Zupancic A (2018) Cinsellik Nedir? Barış Engin Aksoy (çev), Metis Yayınları, İstanbul.