Dijital Aktivizm Konularını İçeren Çalışmaların Bibliyometrik Analiz ile İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 462 - 491, 15.04.2025

Nur Özdemir , Ahmet Usanmaz

https://doi.org/10.18094/josc.1573316

Öz

Dijital aktivizm, toplumsal, politik ve çevresel konularda farkındalık yaratmak ve değişim sağlamak amacıyla dijital platformlar ve araçlar üzerinden yürütülen bir eylem biçimi olarak tanımlanmaktadır. Sosyal medya kampanyalarından çevrimiçi imza kampanyalarına, blog ve vlog içeriklerinden sanal protestolara ve hacktivizme kadar geniş bir yelpazede kendini gösteren bu pratik, toplumsal değişim yaratma potansiyeli açısından dikkat çekmektedir. Dijital aktivizm, uygulama biçimine göre farklı kategorilere ayrılmaktadır. Farkındalık/taraf olma aktivizmi, kliktivizm/slaktivizm, hacktivizm ve vatandaş gazeteciliği gibi türler bu kategoriler arasında öne çıkmaktadır. Günümüzde, özellikle sosyal medyanın yaygınlaşması, dijital aktivizme yeni bir boyut kazandırarak onun önemini artırmıştır. Dijital aktivizm konusunu içeren çalışmaların, bibliyometrik analiz yöntemiyle yıl, alan, ülke, üniversite, anahtar kelime, metinlerin bibliyografik eşleşmesi ve yazarların bibliyografik eşleşmesi bağlamında incelenmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmada, dijital aktivizme dair yayınlanmış çalışmalar bibliyometrik analiz yöntemiyle değerlendirilmiş ve araştırmacılara kapsamlı bir bakış açısı sunulması amaçlanmıştır. Bibliyometrik analiz yönteminin kullanıldığı bu çalışmada, 15 Ekim 2024 tarihinde Web of Science veri tabanında "digital activism" anahtar kelimesiyle bir tarama yapılmış ve 2013-2023 yılları arasında yayımlanan makaleler SSCI, SCI-EXPANDED ve ESCI indekslerinde incelenmiştir. Bu kapsamda, 2013-2023 yılları arasında literatüre kazandırılan 376 araştırma makalesi VOSviewer programı kullanılarak bibliyometrik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Analiz kapsamında yayınlar; yıl, alan, ülke, üniversite, anahtar kelime, bibliyografik eşleşme ve ortak atıf bağları gibi farklı perspektiflerden incelenmiş ve ilgili ağ haritaları oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijital Aktivizm, Aktivizm, Bibliyometrik Analiz, Web of Science, VOSviewer

Examination of Studies on Digital Activism with Bibliometric Analysis

Öz

Digital activism is defined as a form of action carried out through digital platforms and tools to raise awareness and bring about change on social, political and environmental issues. This practice, which manifests itself in a wide range from social media campaigns to online petitions, blog and vlog content, virtual protests and hacktivism, draws attention in terms of its potential to create social change. Digital activism is categorized into different categories according to the way it is implemented. Awareness/partisanship activism, kliktivism/slaktivism, hacktivism and citizen journalism stand out among these categories. Today, especially the widespread use of social media has added a new dimension to digital activism and increased its importance. It is important to examine the studies on digital activism in the context of year, field, country, university, keyword, bibliographic matching of texts and bibliographic matching of authors through bibliometric analysis method. In this study, published studies on digital activism were evaluated by bibliometric analysis method and it was aimed to provide a comprehensive perspective to researchers. In this study using the bibliometric analysis method, a search was made in the Web of Science database on 15 October 2024 with the keyword ‘digital activism’ and articles published between 2013-2023 were examined in SSCI, SCI-EXPANDED and ESCI indexes. In this context, 376 research articles published between 2013-2023 were evaluated by bibliometric analysis method using VOSviewer programme. Within the scope of the analysis, publications were analyzed from different perspectives such as year, field, country, university, keyword, bibliographic matching and co-citation links and related network maps were created.

Anahtar Kelimeler

Digital Activism, Activism, Bibliometric Analysis, Web of Science, VOSviewer

Kaynakça

• Anderson, P. (2019). ‘Independence 2.0’: Digital activism, social media and the Catalan independence movement. Catalan Journal of Communication & Cultural Studies, 11(2), 191-207.
• Arslan, E. (2022). Sosyal bilim araştırmalarında Vosviewer ile bibliyometrik haritalama ve örnek bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 33-56.
• Aydoğan, F. B., & Çetin, Ö. Ö. (2017). Dijital iletişim teknolojileri ve toplumsal hareketler bağlamında hacktivizm. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 429-452.
• Babacan, M. E. (2014). Sosyal medya sonrası yeni toplumsal hareketler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 135-160.
• Beykoz, D. (2024). Sosyal medya kullanıcılarının kliktivizm davranışlarının analizi: BAİBÜ öğrencileri üzerine bir inceleme. Simetrik İletişim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 159-173.
• Chagas, V., Carreiro, R., Santos, N., & Popolin, G. (2022). Far-right digital activism in polarized contexts: A comparative analysis of engagement in hashtag wars. Media and Communication, 10(4), 42-55.
• Deseriis, M., & Vittori, D. (2019). Platform politics in Europe: Bridging gaps between digital activism and digital democracy at the close of the Long 2010s. Introduction. International Journal of Communication, 13, 5599-5609.
• Dirik, D., Eryılmaz, İ., & Erhan, T. (2023). Post-truth kavramı üzerine yapılan çalışmaların VOSviewer ile bibliyometrik analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 4(2), 164-188.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296.
• Erdoğan, E., & Kaytan, M. (2024). Platform çalışmanın bibliyometrik analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 17-34.
• Gan, C., & Wang, W. (2014). A bibliometric analysis of social media research from the perspective of library and information science. IFIP Advances in Information and Communication Technology , 4(45), 23-32.
• George, J. J., & Leidner, D. E. (2019). From clicktivism to hacktivism: Understanding digital activism. Information and Organization, 29(3), 100249.
• Gerbaudo, P. (2017). From cyber-autonomism to cyber-populism: An ideological analysis of the evolution of digital activism. TripleC: Communication, Capitalism & Critique, 15(2), 477-489.
• Hutchinson, J. (2021). Micro-platformization for digital activism on social media. Information, Communication & Society, 24(1), 35-51.
• Idowu, D. L. (2022). Digital activism and social change in Africa: motivations, outcomes and constraints. Journal of Contemporary African Studies, 40(4), 526-543.
• Jannah, V. N., Susanto, N., & Mahachandra, M. (2023). Analysis bibliometrics driving distraction. World Journal of Advanced Research and Reviews, 20(2), 756-765.
• Joyce, M. (2010). Digital activism decoded: The new mechanics of change. International Debate Education Association.
• Karaman, M., & Önder, M. (2017). Yurttaş gazeteciliğinin ana akım medyaya etkisi: WhatsApp ihbar hatları örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(2), 164-180.
• Köse, G. (2020). Toplumsal hareketlenmede önemli bir durak: Sosyal ağlarda dijital aktivizm ve dinamiklerine ilişkin y ve z kuşağının farkındalıkları üzerine bir araştırma. OPUS International Journal of Society Researches, 15(22), 1255-1288.
• Kumar, S., Surekha, R., Lim, W., Mangla, S., & Goyal, N. (2021). What do we know about business strategy and environmental research? Insights from Business Strategy. Journal of Business Research, 10(2), 285-296.
• Martínez-López, F. J., Merigó, J. M., Valenzuela-Fernández, L., & Nicolás, C. (2018). Fifty years of the European Journal of Marketing: a bibliometric analysis. European Journal of Marketing, 52(1/2), 439-468.
• Schradie, J. (2018). Moral Monday is more than a hashtag: The strong ties of social movement emergence in the digital era. Social Media+ Society, 4(1), 1-13.
• Schradie, J. (2018). The digital activism gap: How class and costs shape online collective action. Social Problems, 65(1), 51-74.
• Sivitanides, M., & Shah, V. (2011). The era of digital activism. Conference for Information Systems Applied Research, 4(1842), 01-08.
• Smit, R., Heinrich, A., & Broersma, M. (2018). Activating the past in the Ferguson protests: Memory work, digital activism and the politics of platforms. New Media & Society, 20(9), 3119-3139.
• Stornaiuolo, A., & Thomas, E. E. (2017). Disrupting educational inequalities through youth digital activism. Review of Research in Education, 41(1), 337-357.
• Suwana, F. (2020). What motivates digital activism? The case of the save KPK movement in Indonesia. Information, Communication & Society, 23(9), 1295-1310.
• Tuna, P. C., & Türkölmez, O. (2023). Yeni toplumsal hareketler ve dijital aktivizm. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 4(2), 211-240.
• Turhan, D. G. (2017). Dijital aktivizm. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 26-44.
• Tüfekçi, Z. (2017). Twitter and tear gas: The power and fragility of networked protest. Yale University Press.
• Ürkmez, D. (2020). Dijital aktivizm olarak sosyal medyada boykot çağrıları: Watsons krizi örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 106-125.
• Van Eck, N. J., & Waltman, L. (2014). Visualizing bibliometric networks. Springer.
• Wallin, J. A. (2005). Bibliometric methods: Pitfalls and possibilities. Basic & Clinical Pharmacology & Toxicology, 97(5), 261-275.
• Web of Science. (2024, 10 16). Analyze Results. Web of Science: https://www.webofscience.com/wos/woscc/summary/5fec1c10-dbcb-432f-aa9f-9ec10ad5dce5-0115bcc1ea/relevance/1 adresinden alındı.
• Yegen, C. (2014). Bir dijital aktivizm biçimi olarak slaktivizm: Change. Org örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 84-108.
• Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490.