Farklı Azot ve Fosfor Seviyelerinin Kuru Şartlarda Yetiştirilen Aspir (Carthamus tinctorious L.) Bitkisinin Yağ Oranı ve Kompozisyonu Üzerine Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 3, 0 - 0, 19.09.2016

Yusuf Arslan , Nilgün Bayraktar

Öz

Bu çalışma Ankara ekolojik koşullarında 2010 ve 2011 yıllarında Dinçer aspir çeşidiyle yürütülmüştür. Bu çalışmada azotlu gübre olarak amonyum nitrat, fosforlu gübre olarak triple superfosfat kullanılmıştır. Deneme Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseni’nde üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede azot seviyeleri; N₀=0, N₁=5, N₂=10, N₃=15 ve N₄=20 kg/da, fosfor seviyeleri ise; P₀=0, P₁=3, P₂= 6 ve P₃= 9 kg/da olarak uygulanmıştır. Bu çalışmanın amacı; aspir bitkisinde farklı fosfor ve azot seviyelerinin yağ oranı ve yağ asiti bileşimleri üzerine etkisini belirlemektir.

Araştırma sonuçlarına göre 2010 yetiştirme döneminde yağ oranı değerleri %21.33-27.83 olarak, yağ asiti bileşenlerinden linoleik asitin oranı ise %75,30-76,50 aralığında tespit edilmiş; 2011 yetiştirme döneminde ise %22.87-27.33 olarak, yağ asiti bileşenlerinden linoleik asitin oranı ise %57,60-78,70 aralığında tespit edilmiştir. Azot ve fosfor uygulamalarının yağ oranı değerlerini olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Kaynakça

• Anonim, 2015. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği verileri (http://www.bysd.org.tr/DisTicaretGoster.aspx?ID=553).
• Arıoğlu, H. H., Kolsarıcı, Ö., Göksu, A. T., Güllüoğlu, L., Arslan, M., Çalışkan, S., Söğüt, T., Kurt, C. ve Arslanoğlu, F. 2010. Yağ bitkileri üretiminin artırılması olanakları. Türkiye Ziraat Mühendisleri Birliği VII. Teknik Kongresi Bildiri Kitabı I, Sayfa: 361-377. ANKARA.
• Arslan, B. 2007. The determination of oil content and fatty acid compositions of domestic and exotic safflower (Carthamus tinctorius L.) Genotypes and their ınteractions. Journal of Agronomy 6 (3): 415-420.
• Aslan, B., Esendal, E. and Paşa, C. 2008. The economically ımportant traits of safflower (Carthamus tinctorius L.) Cultivars and lines cultivated in Tekirdag, Turkey. VIIth International Safflower Conference, Wagga Wagga, Australia.
• Atabey, E. 2009. Farklı ekim zamanlarının aspir çeşitlerinde bazı tarımsal özellikleri ve biyodizel kalitesi üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Atam, Y. 2010. Farklı ekim zamanlarının aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine etkisi / Effects of sowing dates on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Atatürk Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü , Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Baydar, H. 1999. Yağlı tohumlu bitkilerde yağ asitleri kompozisyonunun bazı morfolojik ve fizyolojik özelliklere ve ekolojik bölgelere göre değişimi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23 (Ek Sayı 1), 81-86.
• Baydar, H., Erbaş, S. 2014. Estimates for broad sense heritability and heterosis of agronomic and quality characters of safflower (Carthamus tinctorius L.). Scientific Papers-Series A, Agronomy, 57, 110-115.
• Bayraktar, N., Can, O., Kosar, F. C., Balcı, A. andUranbey, S. 2005. Production and development potential of oil crops in central and transitional anatolia zone. VIth International Safflower Conference, pp 257-267. Istanbul-Turkey.
• Çamaş, N., Esendal, E. 2006. Estimates of broad‐sense heritability for seed yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.). Hereditas, 143(2006), 55-57.
• Çamaş, N., Çırak, C., Esendal, E. 2007. Seed yield, oil content and fatty acids composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) grown in northern Turkey conditions. Anadolu Journal of Agricultural Sciences (Turkey).
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F. 1987. Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1021. Ders Kitabı, 295s.
• Erbaş, S. 2007. Aspirde (Carthamus tinctorius L.) Sentetik Erkek Kısırlığı Teknigi İle Elde Edilmiş Melez Populasyonlarından Hat Geliştirme Olanakları, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilimdalı.
• Eren, K. 2002. Ankara koşullarında bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin kışlık ve yazlık olarak yetiştirilmesinin verim ve verim ögeleri ile kalite üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Esendal, E., Arslan, B., Paşa, C. 2008. Effect of winter and spring sowing on yield and plant traits of safflower (Carthamus tinctorius L.). In7th International Safflower Conference Wagga Wagga, Australia.
• Eryiğit, T., Yıldırım, B., Kumlay, A. M. and Sancaktaroğlu, S., 2015. The Effects of Different Row Distances and Nitrogen Fertilizer Rates on Yield and Yield Components of Safflower (Carthamus tinctorius) Under Microclimate Conditions of Iğdır Plain –Turkey. rd International Conference on Biological, Chemical & Environmental Sciences (BCES-2015) Sept. 21-22, 2015 Kuala Lumpur (Malaysia) 1, 17-22.
• Katar, D., Arslan, Y., Kayaçeti̇n, F., Subaşı, I., Çağlar, C. 2011. Effect of different doses of phosphorus on the yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.). Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 26(1), 24-29.
• Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, I. 2012. Effect of different doses of nitrogen on the yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.) under ecological condition of Ankara. Ziraat Fakültesi Dergisi-Süleyman Demirel Üniversitesi, 7(2), 56-64.
• Katar, D., Arslan, Y., Kodaş, R., Subaşı, İ., Mutlu, H. 2014. Bor uygulamalarının aspir (Carthamus tinctorius L.) Bitkisinde verim ve kalite unsurları üzerine etkilerinin belirlenmesi. JOTAF/Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(2), 71-79.
• Katar, D., Subaşı, I., Arslan, Y. 2014. Effect of different maturity stages in safflower (Carthamus tinctorius L.) on oil content and fatty acid composition. Ziraat Fakültesi Dergisi-Süleyman Demirel Üniversitesi, 9(2), 83-92.
• Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, İ., Kodaş, R., Katar, N. 2015. Bölünerek uygulanan azotlu gübrelerin aspir (carthamus tinctorius l.) Bitkisinde verim ve verim unsurları üzerine etkisi. JOTAF/Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(2).
• Kızıl, S., Toncer, Ö., Söğüt, T. 1999. Diyarbakır koşullarında farklı sıra aralığı mesafelerinin aspir (Carthamus tinctorius L.)’de verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri, 15-18 Kasım, Cilt 2, Endüstri Bitkileri, 358-362, Adana.
• Kolsarıcı, Ö. ve Eda, G. 2002. Effects of different distances and various nitrogen doses on the yield components of a safflower variety. Sesame and Safflower Newsletter No: 17, 108-111.
• Nagaraj, G. 1993. Safflower seed composition and oil quality-a review. In Third International Safflower Conference pp. 58-71.
• Özel, A., Demirbilek, T., Gür, M., A. ve Çopur, O. 2004. Effects of different sowing date and ıntrarow spacing on yield and some agronomic traits of safflower (Carthamus tinctorius L.) under Harran Plain’s arid conditions. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 28 (2004) 413-419. TÜBİTAK.
• Öztürk, E., Özer, H. ve Polat, T. 2008. Growth and yield of safflower genotypes grown under irrigated and non-irrigated conditions in a highland environment. Plant Soil Envıronment, 54, 2008 (10): 453–460
• Paşa, C. 2008. Kışlık ve yazlık ekiminin aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verimini ve bitkisel özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Polat, T. 2007. Farklı sıra aralıkları ve azot seviyelerinin kuru şartlarda yetiştirilen aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verim ve verim unsurları üzerine etkisi. Doktora Tezi (Basılmamış), Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Sirel, Z. 2011. Bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşit ve hatların tarımsal özellikleri / Agricultural features of some safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars and lines. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Süer, İ. E. 2011. Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinde farklı gelişme dönemlerinde yapılan sulamaların verim ve bazı agronomik özellikler üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Şaştı, H. 2007. Kahramanmaraş koşullarında farklı miktarlarda ve zamanlarda uygulanan azotun aspir (Carthamus tinctorius L.)’ de tohum verimi, verim unsurları, yağ oranı ve tohumun makro - mikro element içeriğine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Şerefoğlu, A. H. 2009. Influence of potassium application on productivity and fatty acid composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) under variying plant populations.
• Tunçtürk, M ve Yıldırım, B. 2004. Effects of different forms and doses of nitrogen fertilizers on safflower ( Carthamus tinctorius L.). Pakistan Journal of Biological Sciences 7(8): 1385-1389, ISSN 1028-8880.
• Uysal, N. 2006. Isparta populasyonundan geliştirilen aspir (Carthamus tinctorius L.) hatlarının tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Yılmazlar, B. ve Bayraktar, N. 2008. Konya şartlarında farklı ekim zamanlarının bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde önemli tarımsal karakterler üzerine ve verime etkisi. Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı.