Dağlık Altay Yazıtlarından Kuray I (A 4) Üzerinde Yeni Bir Okuma ve Anlamlandırma

Erhan Aydın

doi:10.35236/jots.1045375

Araştırma Makalesi

A New Reading and Interpretation on Kuray I (A 4) of the Altai Republic Inscriptions

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 7 - 20, 01.01.2022

Erhan Aydın

https://doi.org/10.35236/jots.1045375

Öz

Old Turkic Inscriptions with Turkic runic letters are located on various places of Central and Inner Asia. Texts in Turkic runic letters located on the Altai Republic, a state of the Russian Federation called Altai Republic Inscriptions and their quantity is above a hundred today. In this article, a new reading and interpretation has been made on the text in Turkic runic letters beneath number four, the Kuray I Vessel of the Altai Republic Inscription. On the inscription, presence of a saying stating that drinking, therefore being drunk will cause illnesses was presented to the attention. In the article, evaluations has been made about the words and grammatical structures on the inscription after the “previous readings and interpretations” and “a new reading and interpretation” parts. It was touched upon that one of the drawings beneath the Vessel could be the mark of the dynastic tribe of the Uyghur Khanate, Yaglakar.

Anahtar Kelimeler

Old Turkic Inscriptions, Altai Republic Inscriptions, Kuray I, Vessels, Uyghur Khanate

Kaynakça

Arat, R. R. (1979). Kutadgu Bilig I: Metin. 2. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Arat, R. R. (1985). Kutadgu Bilig II: Çeviri. 3. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Aydın, E. (2017). Orhon Yazıtları, Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Aydın, E. (2018). Uygur Yazıtları. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Aydın, E. (2019a). Sibirya’da Türk İzleri, Yenisey Yazıtları. İstanbul: Kronik Kitap.
Aydın, E. (2019b). Türklerin Bilge Atası Tonyukuk. İstanbul: Kronik Kitap.
Aydın, E. (2021). Muruy Maşrapasındaki Runik Yazı Üzerinde Yeni Bir Okuma ve Anlamlandırma. Dil Araştırmaları, 29, 19-30.
Berta, Á. (2004). Szavaimat Jól Halljátok, A Türk és Ujgur Rovásírásos Emlékek Kritikai Kiadása. Szeged: Jate.
Borovkov, A. K. (1963). Yeniseyskiye nadpisi na sosudah. Tyurkologiçeskiye İssledovaniya. Moskva-Leningrad: 190-196.
Clauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Oxford University.
Ercilasun, A. B. (2016). Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları. İstanbul: Dergâh.
Erdal, M. & Kubarev, G. (2019). Güneydoğu Altay’daki Sarı-Kobı Yazıtı. Çev. Alimov, R. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 30, 229-241.
Erdal, M. (2004). A Grammar of Old Turkic. Leiden-Boston: Brill.
Ergin, M. (2011 [1970]). Orhun Abideleri. 45. Baskı İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Gabain, A. von (1988). Eski Türkçenin Grameri. Çev. Akalın, M. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Karamanlıoğlu, A. F. (1966). ‘Silik’ Sözü Üzerine. In Reşid Rahmeti Arat İçin (pp. 320-322). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Kaya, C. (2020). Köktürkçe İsi/İşi ~ Kisi/Kişi Üzerine. Belgü, 4(5), 19-26.
Koçeyev, V. A. (2006). Svod drevnetyurkskih runiçeskih pamyatnikov Gornogo Altaya. Gorno-Altaysk: Ministerstvo Kul’turı RA.
Konkobayev, K. et al. (2015). Altay Cumhuriyeti’ndeki Eski Türk Yazıtları Albümü. Astana: Gılım.
Mozioğlu, E. (2016). Altay Yazıtları. In Kormuşin, İ. et al. (Eds.), Yenisey-Altay-Kırgızistan Yazıtları ve Kâğıda Yazılı Runik Belgeler (pp. 228-311). Ankara: Bilgesu.
Nevskaya, İ. A. (2011). Recently discovered Old Turkic Runic inscriptions in Mountainous Altai. In Ölmez, M. & Yıldırım, F. (Eds.), Orta Asya’dan Anadolu’ya Alfabeler (pp. 9-20). İstanbul: Eren Yayıncılık.
Orkun, H. N. (1936). Eski Türk Yazıtları I. İstanbul: Devlet Basımevi.
Orkun, H. N. (1941). Eski Türk Yazıtları IV. İstanbul: Devlet Basımevi.
Ölmez, M. (1998). Eski Türk Yazıtları ve Bugünkü Durumu. Çağdaş Türk Dili, 120, 2-6.
Ölmez, M. (2013). Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları. Ankara: BilgeSu.
Radloff, W. (1895). Die alttürkischen Inschriften der Mongolei. St. Petersburg: Buchdruckerei der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften.
Röhrborn, K. (2000). Nochmals zu alttürkisch bäg eşi. Folia Orientalia, 36, 275-279. [Türkçesi: Röhrborn, K. (2019). Tekrar Eski Türkçe bäg eşi. Çev. Aris, G. International Journal of Old Uyghur Studies, 1(1), 89-94).
Sertkaya, O. F. & Butanayev, V. Ya. (2011). Runik Yazılı Maşrapalar Üzerine (8. Hakasya’da Bulunan Runik Yazılı Gümüş Maşrapa. In Ölmez, M. et al. (Eds.), Ötüken’den İstanbul’a Türkçenin 1290. Yılı (720-2010) Sempozyumu Bildirileri [3-5 Aralık 2010, İstanbul] (pp. 119-130). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Sertkaya, O. F. (2011). E 2 - Uyuk-Arjan (Tuva) Yazıtı. Turkish Studies, 6(1), 27-34.
Spasskiy, G. İ. (1818). Sibirskiy Vestnik’. Çast I: Drevnosti Sibiri. St. Petersburg: V' Tipografii Ios. Ioannesova.
Şirin, H. (2016). Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tekin, T. (1968). A Grammar of Orkhon Turkic. Bloomington: Indiana University.
Tekin, T. (1988). Orhon Yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tekin, T. (2003). Orhon Türkçesi Grameri. İstanbul: Simurg.
Thomsen, V. (1935). Moğolistan’daki Türkçe Kitabeler. Çev. Özdem, R. H. Türkiyat Mecmuası, 3, 81-119.
Thomsen, V. (2002 [1896]). Orhon Yazıtları Araştırmaları. Çev. Köken, V. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tıbıkova L. N. et al. (2012). Katalog Drevnetyurkskix Runiçeskix Pamyatnikov. Gorno-Altaysk: Gorno-Altaysk Gosudarstvennıy Universitet.
Vasilyev, D. D. (2013). Korpus Tyurkskih Runiçeskih Nadpisey Yujnoy Sibiri. Çast’ 1: Drevnetyurkskaya Epigrafika Altaya. Astana: Too (Prosper Print).
Wilkens, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen Altuigurisch-Deutsch-Türkisch. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen.
Yevtyuhova, L. A. & Kiselëv, S. V. (1941). Otçet o rabotah Sayano-Altayskoy arheologiçeskoy ekspeditsii v 1935 g. Trudı Gosudarstvennogo İstoriçeskogo Muzeya, 16, 75-117.