KIRMIZI ODA DİZİSİ İZLEYİCİLERİNİN PSİKOLOJİK YARDIM ALMA TUTUMUNUN VE SOSYAL DAMGALANMA ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 9, 131 - 147, 29.09.2022

Gurur Cansu Pamukçu , Hacer Kurt , Melih Sever

https://doi.org/10.46236/jovosst.984609

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı; Kırmızı Oda dizisini izleyen bireylerin profesyonel yardım alma tutumlarını ve sosyal damgalanma algılarını cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu, aylık gelir, sosyo-ekonomik düzey ve en uzun süre yaşanılan yer değişkenleri açısından incelemektir. Araştırma kapsamında veri toplama aracı olarak; Psikoterapi Hakkında Düşünceler Ölçeği, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği ve Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada Kırmızı Oda dizisi izleyen kadınların erkeklere göre psikolojik yardım alma tutumunda daha olumlu bir yaklaşıma sahip olduğu, psikoterapi hakkında düşüncelerin yaşı büyük olan katılımcılarda daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Ayrıca evli insanların bekar insanlara kıyasla psikoterapi hakkında düşüncelerinin daha olumsuz olduğu, eğitim düzeyi arttıkça psikoterapi hakkında düşüncelerin olumlu hale geldiği bulunmuştur. Psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma endişesinin azaldığı, bireylerin aylık gelir miktarı arttıkça psikoterapiye gitme nedeniyle duyulan imaj korkusu azaldığı sonuçları elde edilmiştir. Çalışmanın sınırlılıkları ve öneriler tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırmızı Oda dizisi, psikolojik yardım alma tutumu, damgalanma.

Kaynakça

• Andrews, G., Issakidis, C. ve Carter, G. (2001). Shortfall in mental health serviceutilization. British Journal of Psychiatry, 179, 417–425.
• Annaberdiyev, D. (2006). Türkiye’de Eğitim Gören Türk Cumhuriyetleri ve Türk Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Yardım Arama Tutumları, Psikolojik İhtiyaçları ve Psikolojik Uyumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir.
• Arcan, K. (2018). Psychology knowledge and education as a subject of interest (popularity of psychology). T.C Maltepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6-36.
• Arslantaş, H. (2003). Yetişkinlerde Profesyonel Psikolojik Yardım Arama Tutumu ve Bunu Etkileyen Faktörler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Arslantaş, H., Dereboy, İ.F., Aştı, N., Pektekin, Ç.(2011). Yetişkinlerde profesyonel psikolojik yardım arama tutumu ve bunu etkileyen faktörler. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi,12(1),17-23.
• Atik, G. ve Yalçın, İ. (2011). Help-seekingattitudes of university students: the role of personalitytraits and demographicfactors. South AfricanJournal of Psychology, 41(3). 328-338.
• Atkinson, D. R., Lowe, S. ve Matthews, L. (1995). Asian- American acculturation, gender, and willingness to seekcounseling. Journal of MulticulturalCounseling & Development, 23(3), 130-138.
• Aydın, M. (2017). Lisans öğrencilerinin psikolojik yardım aramaya gönüllülüklerinin incelenmesi. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 76-94.
• Bahn, D. (2001). Social learning theory: Its application in the context of nurse education. Nurse Education Today, 21(2), 110-117. Bandura, A. (1989). Social cognitive theory. In R. Vasta (Ed.), Annals of child development. 6. Ed. Six theories of child development, 1-60. CT: JAI Press.
• Bandura, A. ve Wood, R. (1989). Social cognitive theory of organizational management. The Academy of Management Review, 14(3), 361-384.
• Bandura, A. (1998). Health promotion from the perspective of social cognitive theory. Psychologyand Health, 13, 623-649.
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52, 1-26.
• Bandura, A. (2001) Social cognitive theory of mass communication, Media Psychology, 3(3), 265-299. doi: 10.1207/S1532785XMEP0303_03 Bandura A. (2004). Health promotion by social cognitive means. Health Educ Behav. 31(2), 143-164.
• Bayrakçı, M. (2007). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,14, 198-210. Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2011, 24 Nisan). T.C. Resmî Gazete (Sayı: 6225).
• Bicil, B. (2012). Yetişkinlerin Psikolojik Yardım Arama Niyetlerinin İncelenmesi: İzmir İli Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
• Biddle S.J.H., Brehm W., Verheijden M.V. & Hopman-Rock, M. (2012). Population physical activity behaviour change: A review for the European College of Sport Science. European Journal of Sport Science, 12 (4), 367-383.
• Carnevale, J. P. (2001). Danışmanlık incileri (Çev. Albayrak-Kaymak, D.). (1.Baskı). Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Cepeda-Benito, A. ve Short, P. (1998). Self-concealment, avoidance of psychological services, and perceived likelihood of seeking Professional help. Journal of Counseling Psychology, 45, 58-64.
• Conner, K.O., Copeland,V.C,, Grote, N.K., Koeske, G., Rosen, D., Reynolds, C.F. ve Brown, C. (2010). Mental health treatment seeking among older adults with depression: The impact of stigma and race. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 18(6), 531-543.
• Corrigan P.W. (1998). The impact of the stigma on severe mentalness. Cogn Behav Pract, 5 (2), 201-222.
• Cushman, P. (1990). Why the self is empty: Toward a historically situated psychology. American Psychologist, 45(5), 599-611 Cüceloğlu D. (1991). İnsan ve davranışı. Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Çakmak, E.D. ve Karakaş, S. (2001). Psikoloji bilimi, ülkemiz, üniversitemiz, dünyadaki durumu. Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Çankaya, Z., Erkan, S., Terzi, Ş., ve Özbay, Y., (2011). Üniversite öğrencilerinin profosyonel yardım alma tutumları cinsiyet rolleri ve kendini saklama düzeyleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4). 65-67.
• Çiçekoğlu, P ve Duran, S. (2018). Dünyada ve Türkiye’de toplum temelli koruyucu ruh sağlığı hizmetleri. İçinde Ünsal, B.G.(Ed.), Toplum ruh sağlığı hemşireliği (ss. 8-14). Türkiye Klinikleri.
• Demirbaş, M. ve Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 363-382.
• Dilek, C. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Yardım Almaya İlişki Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Dünya Sağlık Örgütü. (1946). Constitution of the World Health Orgazation. https://apps.who.int/gb/bd/pdf_files/BD_49th-en.pdf#page=7
• Dünya Sağlık Örgütü. (2014). Mental health atlas. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/178879/9789241565011_eng.pdf?sequence=1
• Erkan, S., Özbay, Y., Çankaya, A.C., ve Terzi, Ş. (2012). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım aramaya gönüllülük düzeylerinin yordanması. Educational Sciences: Theory & Practice, 12 (1), 25-42.
• Fischer, E. H., & Turner, J. L. (1970). Orientations to seeking professional help: Development and research utility of an attitude scale. Erratum. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 35(3), 375. Doi: https://doi.org/10.1037/h0020198
• Hacettepe Üniversitesi. (b.t.). Klinik Psikoloji Programı. http://akts.hacettepe.edu.tr/program_detay.php?prg_oid=PRGRAM_0000000000000000000010042&birim_kod=2128&programduzey=3&submenuheader=2&durum=&prg_kod=21284
• Karadağ, C. (2019). İlkokul Öğretmenlerinin Depresyon Düzeyleri ile Psikolojik Yardım Alma Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa.
• Keklik. İ., (2009). Profesyonel psikolojik yardım aramaya ilişkin tutumlar: Türk ve Amerikan lisansüstü öğrencilerle karsılaştırmalı bir çalısma. EJER: Eurasian Journal of Educational Research, 37, 159-173.
• Keskin, A., Ünlüoğlu, İ, ve Yenilmez, Ç. (2013). Ruhsal bozuklukların yaygınlığı, cinsiyetlere göre dağılımı ve psikiyatrik destek alma ile ilişkisi. Nöro Psikiyatri Arşivi, 50(4), 344-351.
• Komiya, N., Good, G. ve Sherrod, N. (2000). Emotional Openness As A Predictor Of College Students’ Attitudes Toward Seeking Psychological Help. Journal Of Counseling Psychology, 47(1), 138-143.
• Kushner, M. G. & Sher, K. J. (1989). Fears of psychological treatment and its relation to mental health service avoidance. Professional Psychology: Research and Practice, 20, 251-257.
• Maltepe Üniversitesi. (b.t.). Kayıt Kabul Şartları. https://www.maltepe.edu.tr/enstitu/tr/kayit-kabul-sartlari-42 McKınney, F. (2007). Psikolojinin değişik kültür sahalarında gelişmesine dair düşünceler. Türkiye’de Psikoloji, 16(9), 58.
• Mert, H. ve Yardımcı Güler, T. (2015). İmplante edilebilen kardiyoverter defi brilatörlü hastaların bakımında sosyal bilişsel teorinin kullanımı. Journal of Education and Research in Nursing, 12(1), 25-31.
• Miller, W. R. (1985). Motivation for treatment: A review with special emphasis on alcoholism. Psychological Bulettin, 98(1), 84-107.
• Oral, M. ve Tuncay, T. (2012). Ruh sağlığı alanında sosyal hizmet uzmanlarının rol ve sorumlulukları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(2), 93-114.
• Özmen, E. Ve Taşkın, E.O. (2007). Ruhsal hastalıklara yönelik tutumların ruh sağlığı hizmetlerine etkisi. İçinde Taşkın, E.O. (Ed.), Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama (193-208). Meta Basım Matbaacılık, İzmir.
• Porcari, C. (2009). Predictors of help-seeking in returning operation enduring freedom (oef) and operation iraqi freedom (oif) veterans. (Yayımlanmamış doktora tezi). Eastern Michigan Üniversitesi, Ypsilanti, Michigan.
• Rickwood, D., Deane, F. P., Wilson, J. C. ve Ciarroci, J. (2005). Youngpeople’shelp-seeking formental health problems. Australian e-Journalfor the Advancement of Mental Health, 4(3), 1-34.
• Selçuk, A. (2010). Sosyal destek ve mental sağlık durumunda sosyoekonomik sağlık eşitsizlikleri. Doctoral dissertation, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Serim, F. Ve Cihangir Çankaya, Z. (2015). Yetişkinlerin psikolojik yardım arama tutumlarının yordanması. Ege Eğitim Dergisi, (16)1, 178-198.
• Şahin, N.H., (2006). Türkiye’de klinik psikoloji; var olan durum, sorunlar, geleceğe yönelik öngörüler ve önlemler. Türk Psikoloji Bülteni, 12(39), 44.
• Şimşek, P. (2017). Yetişkinlerin psikolojik yardım alma tutumlarının incelenmesi: Mardin ili örneği. ABMYO Dergisi, 45, 105-126.
• Taşkın, E. O. (2007). Türkiye’de psikiyatri ve psikiyatristlere yönelik tutumlar. Stigma ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar ve damgalama, 302-318.
• Topkaya, N. (Ekim, 2011). Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. XI. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Topkaya, N. ve Meydan, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin problem yaşadıkları alanlar, yardım kaynakları ve psikolojik yardım alma niyetleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 25-37.
• Topkaya, N. (2014). Psikolojik yardım alma niyetini yordamada demografik, bireysel ve çevresel faktörler. Türk Psikoloji Dergisi, 29(74), 1.
• Topkaya, N. (2014). Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu yordamada cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 1-17. Doi: http://doi.org/10.7822/omuefd.33.2.3 +
• Toplumsal Dayanışma İçin Psikologlar Derneği (TODAP). (2011, 17 Nisan). Yasa Hakkında Toplantı Çağrısı-İstanbul. https://todap.org/bolum_detay.aspx?yaziId=876&bolumId=2
• Turğut, M. ve Yaşar, O. (2019). Psikolojik yardım alma tutumu ve spor. Iğdır Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 1-15. Türkiye Psikiyatri Derneği. (b.t.). Ruh Sağlığı Çalışanları Görev Tanımlanması. https://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/6/ruh-sagligi-calisanlari-gorev-tanimlamasi
• Türküm, S. (2001). Stresle başa çıkma biçimi, iyimserlik, bilişsel çarpıtma düzeyleri ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiler: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 1- 16.
• Vogel, D. L. ve Wester, S. R. (2003). To seekhelpor not to seekhelp: The risks of self-disclosure. Journal of Counseling Psychology, 50, 351-361.
• Vogel, D. L., Wester, S. R., Wei, M. ve Boysen, G. A. (2005). The role of outcome expectations and attitudes on decisions to seek Professional help. Journal of Counseling Psychology, 52(4), 459-470.
• Yüksel, E. G., ve Taşkın, E. O. (2005). Türkiye’de hekimler ve tıp fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik tutum ve bilgileri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6(1), 13-21.
• Zhang, N. ve Dixon, D. N. (2003). Acculturation and attitudes of asian international students toward seeking psychological help. Journal Of Multicultural Counseling And Development, 31, 205-222.