Tarihi Çevrelerde Çağdaş Uygulamalar: Diyarbakır Suriçi Bölgesi Yenikapı Çevresi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 50 - 62, 18.12.2023

Ronay Okutmuştur , Nursen Işık

Öz

Tarihi yapılar yapıldıkları dönemin kültürel, ekonomik, sosyolojik ve teknolojik karakterini yansıtmaktadırlar. Geçmişten günümüze teknolojik imkanların ve kültürel değerlerin farklılaşmasıyla birlikte mimari yapılar da farklılaşmıştır. Bu durum geleneksel yapılar ile yeni yapıların entegrasyon sorununu da beraberinde getirmiştir. Tarihi çevrede yeni veya eklenti yapı yapma eylemi eski yapıya saygı duyulması ve eski yapıların korunması çerçevesinde gerçekleşmelidir. Bu kapsamda yeni yapıların nasıl olması gerektiğiyle ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Bu görüşler aynısını yapma, yorumlama ve zıddını yapma olarak sınıflandırılabilmektedir. Diyarbakır Suriçi bölgesi pek çok medeniyetin kültürel mirasını bıraktığı, tarihi dokunun yoğun olduğu bir bölgedir. 2015 yılının sonlarında Suriçi bölgesi başta olmak üzere Diyarbakır’ın bazı ilçelerinde yaşanan güvenlik problemleri kent üzerinde olumsuz etkiler meydana gelmiştir. Özellikle Sur ilçesinde pek çok yapının hasar görmesi, hatta yıkılması ilçenin tarihi dokusunun zarar görmesine sebep olmuştur. Olaylar sırasında evleri yıkılan veya hasar gören kişilere kentsel dönüşüm kapsamında geleneksel Diyarbakır evi konseptiyle yeni konutlar yapılmıştır. Bu çalışmanın birinci bölümünde tarihi çevrede yeni yapı yapma kriterleri ve yöntemlerine, ikinci bölümünde Sur ilçesinde meydana gelen güvenlik problemleri ve tarihi çevrede yarattığı etkilere, üçüncü bölümde ise geleneksel Diyarbakır evleri ile yeni konutların karşılaştırmalı değerlendirilmesine yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Çevre, Çağdaş Ek/Yapı, Geleneksel Diyarbakır Evleri, Suriçi Bölgesi, Infill Kavramı

Kaynakça

• Beysanoğlu, Ş. (1995). Diyarbakır Tarihine Kısa Bir Bakış.
• Can, S. A., & Uyguralp, Ö. (2022). Tarihi Çevrede Yeni Yapı/Ek ve Bağlam İlişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 27-39.
• Duralı, İ. K. (2007). Tarihi çevrede yeni yapılaşma uygulamalarının irdelenmesi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Erdemir, İ. (2014, Mayıs). Sıcak-Kuru İklim Bölgelerinde Enerji Korunumu-Yerleşme Dokusu-Form Etkileşimi: Geleneksel Diyarbakır Evleri Örneği. İstanbul, Türkiye: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Eşin, A. (2018). Sur'da Yaşam. EMO Kadın Bülteni, 16-19.
• Işık, N. (2021). Tarihi Çevre ve Yapılarda Çağdaş Uygulamalar: Diyarbakr İç Kale Örneği. Mimari Tasarımda Farklı Perspektifler, 3-41.
• Kapubağlı, S. (2004). Tarihi Çevrede Yeni Yapılaşma ve İstanbul Örneğinde İnfill Uygulamaların Değerlendirilmesi. İstanbul, Türkiye: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Karaarslan, M. (2018). Diyarbakır Suriçi Bölgesinin Yeniden İnşası ve Hukuksal Boyutu. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 335-373.
• Mullin, J. R. (1982). Ideology, Planning Theory and the German City in the Inter-War Years: Part I. The Town Planning Review, 53(2), s. 115-130.
• Oğuz, G. P., & Halifeoğlu, F. M. (2017). Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Yapım Tekniği ve Malzemede Koruma Sorunları. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 8(2), 345-358.
• Özyılmaz, H. (2017). Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Toplumsal Yapıya Bağlı Gelişen Fiziki Değişimler. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 8(2), 371-382.
• Sağlam, K., & Tavşan, C. (2019). Tarihi Çevrede Çağdaş Eklerin Biçimsel ve Kavramsal Kriterler Bağlı Karşılaştırılması. Yakın Mimarlık Dergisi, 48-65.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2017). Diyarbakır İli, Sur İlçesi, Alipaşa ve Lalebey Mahallesi.
• TMMOB. (2017). 2015-2017 Sur Raporu. Diyarbakır: TMMOB.
• Tuncer, O. C. (1999). Diyarbakır Evleri. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yaynları.
• URL-1. (2023, Ocak 12). 10 Things To See. www.10thingstosee.com.tr: https://www.10thingstosee.com.tr/mekanlar/la-maison-carree-19199/ adresinden alındı
• URL-2. (2023, Ocak 12). İ-Stock. www.istockphoto.com.tr: https://www.istockphoto.com/tr/search/2/image?phrase=anayasa+mahkemesi+foto%C4%9Fraflar adresinden alındı
• URL-3. (2023, Ocak 12). ArchDaily. www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/67620/agence-commerciale-opac-de-laube-colomes-nomdedeu-architectes adresinden alındı
• URL-4. (2023, Ocak 12). Pinterest. tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/331507222548734660/ adresinden alındı
• URL-5. (2023, Ocak 12). Vikipedi. tr.wikipedia.org: https://tr.wikipedia.org/wiki/Royal_Ontario_M%C3&BCzesi adresinden alındı
• URL-6. (2023, Ocak 12). ArchDaily. www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/7093/basque-health-department-headquarters-in-bilbao-coll-barreu-arquitectos adresinden alındı
• URL-7. (2023, Şubat 2). Diyarbakır Suriçi Tescilli Tarihi Yapılar Bilgi Sistemi. www.arcgis.com: https://www.arcgis.com/apps/View/index.html?appid=aee4d464500f46fbba562735de6d1519 adresinden alındı
• Yariş, S. (2020). Geleneksel Türk Evi Mimarisinde Diyarbakır Evlerinin Yeri Üzerine Bir Değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 313-340.