Kentsel Rekabetin İncelenmesi: TR71 İBBS-II Bölgesinde Niğde İli Durumu İçin Nitel Bir Çalışma ve Öneriler

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 57 - 71, 31.12.2024

Ayşe Akbulut Başar

Öz

Bu çalışmanın amacı, şehir ve bölge planlama disiplini perspektifinden kentsel rekabet kavramını, ölçme yöntemlerini ve planlama süreci ile ilişkisini incelemektir. TR71 İBBS-II Bölgesi’ndeki Niğde İli örneği üzerinden nitel bir çalışma ile rekabet endeksi ve alt göstergeleri, sosyo-ekonomik gelişmişlik göstergeleri ile birlikte kronolojik olarak değerlendirilmektedir. Niğde’nin yıllar içerisindeki değişimi dikkate alındığında, rekabet endeksinin altında yer alan makroekonomik istikrar endeksi, finansal derinlik endeksi, emek piyasası endeksi, insan sermayesi endeksi, yaratıcı sermaye endeksi, sosyal sermaye endeksi ve fiziki altyapı endeksi başlıkları altında Türkiye sıralamasında gerilediği görülmektedir. Rekabet gücü açısından finansal hizmetlerden yararlanma ve uluslararası pazarlara erişim avantajlı iken, yabancı sermaye varlığı ve iş yapma düzeyi konularında dezavantajlıdır. Sosyo-ekonomik olarak da TR71 Bölgesi’nde bulunan diğer iller olan Kırıkkale, Nevşehir, Kırşehir ve Aksaray içerisinde en az gelişmiş il konumundadır. Dışa açık, dinamik bir öğrenen bölge stratejisi izleyebilmesi için Niğde’nin alternatif gelişme senaryoları ile planlar üretmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Kent planlama faaliyetlerinin çağın koşullarına uyum sağlayarak, kentin vizyonuna bağlı kalarak ilerlemesi gerektiği saptanmıştır. İş birlikleri ve bölgesel koordinasyonlar, ulusal kalkınma planlarından başlayarak hedeflere ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Kentler arası bilgi ve teknoloji paylaşımı, küresel rekabet ortamında büyüme hedeflerinin gerçekleştirilmesine katkı sağlamaktadır. Şehir ve bölge planlama, bu gelişmelerin odağında yer alarak, yerel potansiyeli keşfetmek ve ekonomik yatırımları yönlendirmek açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

: Kentsel Rekabet, Bölgesel Rekabet, Şehir ve Bölge Planlama, TR71, Niğde

Examining Urban Competitiveness: A Qualitative Study and Recommendations for Niğde Province in The TR71 NUTS-2 Region

Öz

After the conditions imposed by the global economy, the delineation of distinct borders between countries has once again become evident. In a world where it is increasingly important to maintain local values while meeting international standards, competitiveness that has economic and social significance has prompted cities to reconsider their growth strategies. The aim of this study is to examine the concept of urban competitiveness, its measurement methods, and its relationship with the planning process from the perspective of urban and regional planning discipline. Through a qualitative study focusing on Niğde Province in the TR71 NUTS Level 2 Region, competitiveness indices and sub-indicators, along with socio-economic development indicators, are chronologically evaluated from the past to the present. Considering Niğde's evolution over the years, the analyses indicate that under macroeconomic stability index, financial depth index, labor market index, human capital index, creative capital index, social capital index, and physical infrastructure index, Niğde has progressively fallen behind in the national rankings each year. Areas where Niğde has competitive advantages include access to financial services and international markets, but it faces disadvantages in terms of foreign capital presence and level of business activity. Socio-economically, Niğde is among the least developed provinces in the TR71 Region, which includes other provinces like Kırıkkale, Nevşehir, Kırşehir, and Aksaray, and it has consistently remained among the least developed provinces over the years. Development initiatives such as collaborations and regional coordinations facilitate achieving goals from national development plans down to lower-tiered sub-plans. Exchange of knowledge and technology among cities and regions contributes to achieving growth objectives in the global competitive environment. Urban and regional planning emerges as a discipline at the heart of all these developments. Utilizing regional plans and spatial strategic planning is expected to facilitate the discovery of local potentials and guide economic investments, both domestic and foreign, by monitoring developments in other regions.

Anahtar Kelimeler

Urban Competitiveness, Regional Competitiveness, City and Regional Planning, TR71, Nigde

Kaynakça

• Ahiler Kalkınma Ajansı (2016). TR71 düzey II bölgesi 2014-2023 bölge planı, https://www.ahika.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2014-2023-bolge-plani.pdf.
• Akbulut Başar, A. (2022). Yakınından geçilen kent Niğde: Stratejik mekansal planlamada katılımcı bir yaklaşım. Nobel Bilimsel Eserler.
• Akdemir, B. (2021). İmar planlarında hiyerarşi. Konya Barosu Dergisi, 1(1), 133-173.
• Albayrak, A., & Erkut, G. (2010). Türkiye’de bölgesel rekabet gücü analizi. Megaron, 5(3), 137-148.
• Albayrak, A., N., & Erkut, G. (2011), Türkiye’de il ve bölgelerin rekabet gücü analizi, İTÜ A Z, 9(2), 155-165.
• Avşar, Y. (2022). Rekabet edilebilirlik açısından kentlerin markalaşma süreci: Erzincan örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 71- 86.
• Batheld H., Malmberg A., & Maskell P. (2004). Clusters and knowledge: Local buzz, global pipelines and the process of knowledge creation. Progress in Human Geography, 28(1), 31–56.
• Begg, I. (1999). Cities and competitiveness. Urban Studies, 36(5-6), 795-809.
• Brenner, N. (2004). New state spaces: Urban governance and the rescaling of statehood. Oxford University Press.
• Brenner, N. vd. (2009). Cities for people, not for profit: Critical urban theory and the right to the city. Routledge.
• Castells, M. (2000). The rise of the network society. Wiley-Blackwell.
• Cheshire, P. (1999). Cities in competition: Articulating the gains from integration. Urban Studies, 36(5/6), 843–864.
• Dünya Ekonomik Forumu. (2023). Küresel rekabetçilik raporu 2023. Dünya Ekonomik Forumu.
• EDAM. (2016). Türkiye için bir rekabet endeksi 2016, https://edam.org.tr/Uploads/Yukleme_Resim/-19-10-2023-14-18-41.pdf
• EDAM. (2023). Türkiye için bir rekabet endeksi 2023, https://edam.org.tr/Uploads/Yukleme_ Resim/pdf-17-05-2024-13-07-48.pdf
• Ergül, B., Altın Yavuz, A., & Yavuz, H. S. (2018). Türkiye’de illerin rekabetçilik düzeyine göre sınıflandırılması. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 623-639.
• Eroğlu, O., & Yalçın, A. (2014). Yeni bir rekabet formu olan kent rekabetçiliğine yönelik literatür taraması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 19-42.
• Ersoy, M. (2006), İmar mevzuatında planlama kademeleri ve üst ölçekli planlama sorunu. İçinde Türkiye’de Yeni gelişmeler yasal ve yönetsel yapılanmalar sempozyumu, TEPAV.
• Florida, R. (2002). The rise of the creative class: And how it's transforming work, leisure, community and everyday life. Basic Books.
• Friedman, T. L. (1999). The lexus and the olive tree: Understanding globalization. Anchor Books.
• Friedman, T. L. (2005). The world is flat: A brief history of the twenty-first century. Farrar, Straus and Giroux.
• Gale, T. (2001). Decision making theory and research. İçinde World of Sociology.
• Gehl, J. (2010). Cities for people. Island Press.
• Giddens, A. (1990). The consequences of modernity. Stanford University Press.
• Glaeser, E. L. vd. (2001). Do regions matter? American Economic Review, 91(1), 253–257.
• Göçer, K., & Çıracı, H. (2003). Türkiye’de kentlerin sosyal ve ekonomik göstergeleri arasındaki ilişki. İTÜ A Z, 2(1), 3-14.
• Harrison, J., & Hoyler, M. (2014). Megaregions, world cities, and global agglomerations: Globalization, regional change and urban networks. Edward Elgar Publishing.
• Harvey, D. (1989). The condition of postmodernity: An enquiry into the origins of cultural change. Blackwell.
• Hassink, R. (2005), How to unlock regional economies from path dependency? From learning region to learning cluster. European Planning Studies, 13(4), 521-535.
• Healey, P. (2007). Urban complexity and spatial strategies. Routledge.
• Henderson, J. V. (2003). The urbanization process and economic growth: The so-what question. Journal of Economic Growth, 8(1), 47–71.
• Hobsbawm, E. (1994). Age of extremes: The short twentieth century, 1914-1991. Vintage.
• Kalkınma Bakanlığı. (2013). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2011). Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
• Kalkınma Bakanlığı. (2019). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2017). Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
• Karaçor, Z. (2007). Öğrenen ekonomi Türkiye küreselleşme sürecinde kriz aralıklarında. Çizgi Kitabevi.
• Kılınç, A. (2019). Akıllı kent: Öğreten kentlerden öğrenen kentlilere. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(3), 1101-1112.
• Leichenko, R., & Silva, J. (2014). Climate change and poverty: Vulnerability, impacts, and alleviation strategies. John Wiley & Sons.
• Lever, W. F., & Turok, I. (1999). Competitive cities: Introduction to the review. Urban Studies, 36(5/6), 791–793.
• Martin, R. L. (2003). A study on the factors of regional competitiveness, A final report for the European Commission Directorate-General Regional Policy. University of Cambridge.
• Mckinsey Global Institute (2012). Şehirlerin geleceği: 60 büyük şehrin rekabet gücü. McKinsey & Company.
• Nasi, G., Choi, H., Cucciniello, M., & Christensen, R. K. (2022). A systematic literature review of city competitiveness: A 30-year assessment and future agenda for public administration. Public Management Review, 25(8), 1562–1586.
• Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (t.y.). Niğde’de dört dönem. https://nigde.ktb.gov.tr/TR-213556/nigde39de-dort-donem.html, Erişim Tarihi: 11.06.2021
• OECD, (1997). Regional performances and factors of competitiveness. Working Party on Regional Development.
• Sassen, S. (1996). Global city, Reprinted in Reading in Urban Theory. S. Fainstein and S. Campbell (Eds.), Blackwell Publishers.
• Sgambati, S., & Carvalho, L. (2024). Benchmarking urban competitiveness for economic recovery: An application to Porto and Lisbon. Journal of Place Management and Development, 17(1), 90-110.
• Stiglitz, J. E. (2002). Globalization and its discontents. WW Norton & Company.
• Şen, Z. (2012). Kentlerin rekabeti ve 2023 hedefleri üzerine bir inceleme. Kent Akademisi, 5(9), 1-10.
• Şenol, P., & Kemeç, A. (2018). Enformasyon çağı – zaman – mekân ilişkisi bağlamında bölgesel kalkınma kuram ve süreçleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 108-124.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024, Mart 19). Yapılan çalışmalar. https://mekansalstrateji.csb.gov.tr/yapilan-calismalar-i-89083
• TÜİK (2023). Nüfus ve demografi istatistikleri. https://www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 19.03.2024
• UNESCO (2024). Öğrenen şehirler ağı, https://www.unesco.org.tr/Pages/87/128/Unesco-%C3%96%C4%9frenen-%C5%9eehirler-K%C3%Bcresel-A%C4%9f%C4%B1, Erişim Tarihi: 19.03.2024
• URAK. (2024, Mart 19). İllerarası rekabetçilik endeksi 2016. https://www.urak.org/yayinlar/299-i- llerarasi-rekabetcilik-endeksi- 2016.html
• WTO (1995). The Uruguay round agreements: Texts. Cambridge University Press.