Başkent Üniversitesi ile Koru Metrosu Arasında Bisiklet Paylaşım Sistemi Kurulmasının Fayda-Maliyet Analizi

Yıl 2021, Sayı: 66, 107 - 137, 18.10.2021

Duygu Dündar Öztaşçı , Gökhan Ünalan , Uğur Ersoy

https://doi.org/10.26650/mcd2021-989630

Öz

Çalışmada, çevre ve sağlıkta önemli toplumsal faydaları olan bisiklet paylaşım sistemlerinin toplu taşıma sistemlerine entegre edilmesi halinde ulaşım sorunlarına önemli alternatif çözümler getirebileceği düşüncesinden hareketle, toplu taşıma talebinin yüksek potansiyele sahip olduğu fakat çeşitli nedenlerle bu talebin azaldığı yerlerde (özellikle de üniversiteler ile metro istasyonları arasındaki mesafelerin ikinci bir toplu taşıt kullanımı için kısa fakat yürümek için uzun olduğu durumlarda) bu uygulamanın geliştirilmesi önerilmektedir. Ankara’da Başkent Üniversitesi ile Koru Metro İstasyonu arasında mesafenin yakınlığı ancak ulaşımın zorluğu göz önünde bulundurularak bu bölge, pilot uygulama bölgesi olarak ele alınmış ve önerilen uygulama fayda-maliyet analiz tekniği ile desteklenmiştir. Bu kapsamda öncelikle söz konusu bisiklet yolunun fayda ve maliyet kalemleri ayrı ayrı belirlenmiş, daha sonra bu kalemler parasallaştırılmak suretiyle toplam fayda ve toplam maliyetlerin net bugünkü değeri hesaplanarak bir sonuca varılmıştır. Çalışmada ayrıca, talep tahmininde Başkent Üniversitesi öğrencilerine anket uygulaması yoluna da gidilmiştir. Sonuç olarak, ekonomik ömrünün 20 yıl olarak kabul edildiği böyle bir faaliyette belirli varsayımlar altında fayda-maliyet oranı 5,19 olarak bulunduğundan çalışma bu tür bir faaliyeti desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bisiklet paylaşım sistemi, fayda-maliyet analizi, halk sağlığı, çevre, trafik

Cost-Benefits Analysis of Establishing a Bike-Sharing System Between Başkent University and Koru Metro

Öz

Based on the idea that bike-sharing systems integrated into public transportation systems could bring remarkable alternative solutions to the transportation problems (where demand for public transportation has high potential but is undermined for various reasons e.g., because the distance between destination and metro station is too short for a second public vehicle but too long for walking), as well as have significant social benefits in terms of the environment and public health, this study discusses whether or not such an activity should be supported. Since the distance between Başkent University and Koru metro station in Ankara is short but transportation is difficult, the area is investigated in this study as a pilot application using the cost-benefit analysis technique. In this context, firstly, a survey is conducdet among the students of Başkent University to determine the demand for the mentioned bicycle lane and bicycle sharing system after establishing the basic assumptions and model of the study. Second, the study conducts a cost-benefit analysis based on different discount rates by monetizing the cost and benefit items over the 20-year Project life, and determining the net present value of the total costs and, benefits, a sensitivity analysis was conducted for the “good,”medium,” and “poor” scenarios, and the sustainability of the bike lane and the bike sharing system (compared to alternative electric vehicles) as a public policy was discussed. As a result, the study supports such activity as the benefit-cost ratio was 5.19 under certain assumptions where the economic life is assumed to be 20 years

Anahtar Kelimeler

Bicycle sharing system, cost-benefit analysis, public health, environment, traffic

Kaynakça

• ADHOC Türkiye. (2015). 2015’te Bisiklet ve Algısı. https://aktifyasam.org.tr/pdf/bisiklet-algisi-raporu.pdf (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Andersen, L. B., Schnohr, P., Schroll, M., Hein, H.O. (2000). All-Cause Mortality Associated With Physical Activity During Leisure Time, Work, Sports, and Cycling to Work. Amrican Medical Association, 160(11):1621-1628. doi:10.1001/archinte.160.11.1621
• Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı EGO Genel Müdürlüğü. (2020). 2020-2024 Stratejik Planı. https://www.ego.gov.tr/dosya/indir/20287.pdf (Erişim tarihi: 13.06.2020).
• Ankara Büyükşehir Belediyesi. 2020-2024 Stratejik Planı. http://www.sp.gov.tr/tr/stratejik-plan/s/1980/Ankara+Buyuksehir+Belediyesi+2020-2024 (Erişim tarihi: 13.06.2020).
• Ankara Büyükşehir Belediyesi. Haberler. https://www.ankara.bel.tr/haberler/baskent-icin-uc-projede-buyuksehir-ab-birligi-basliyor/ (Erişim tarihi: 13.06.2020).
• Avrupa Komisyonu. (2020). Cycling Policy and Background. https://ec.europa.eu/transport/themes/urban/cycling/guidance-cycling-projects-eu/cycling-policy-and-background_en (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Başkent Üniversitesi. Tanıtım Broşürü, http://adk.baskent.edu.tr/kw/upload/159/dosyalar/Ekim%202017%20sunumux-min%20%281%29.pdf (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Başkent Üniversitesi. 2018-2019 Faaliyet Raporu, https://www.baskent.edu.tr/belgeler/akademik_faaliyet/2017-2018_faaliyet_raporu.pdf (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Basset, D., Pucher, J., Buehler, R., Thompson, D.L., Crouter, S. E. (2008). Walking, Cycling, and Obesity Rates in Europe, North America, and Australia. Journal of Physical Activity and Health, 5: 795-814. doi: 10.1123/jpah.5.6.795
• Bisiklet Yolları Yönetmeliği, 12.12.2019 tarihli ve 30936 sayılı Resmi Gazete.
• Brent, R. J. (2006). Applied Cost - Benefit Analysis. Edward Elgar Publishing, Massachusetts.
• Büyükşehir Belediyesi Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5216.pdf (Erişim tarihi: 13.06.2020).
• Can, S., Arslan, E., ve Ersöz, G., (2014). Güncel Bakış Açısı ile Fiziksel Aktivite. Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Dergisi, 12 (1): 1-10. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000248
• Candan, S. (2003). Ulaşım Sistemlerinin Bütünleştirilmesi Açısından Ankara Uygulamalarının Değerlendirilmesi ve Geliştirme Önerileri. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cyclist Türkiye. (2019, 19 Eylül). Ab, Türkiye’de Sürdürülebilir Ulaşım Uygulamalarını Destekliyor. https://www.cyclistmag.com.tr/2019/09/19/ab-turkiyede-surdurulebilir-ulasim-uygulamalarini-destekliyor/ (Erişim tarihi: 13.06.2020).
• Cyclist Türkiye. (2020, 13 Mayıs). Hükümetten Bisikletli Ulaşım İçin Master Plan Hazırlığı. https://www.cyclistmag.com.tr/2020/05/13/hukumetten-bisikletli-ulasim-icin-master-plan-hazirligi/, (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Çalık, M. (2016). Kent Dokusuna Uygun Alternatif Çevresel Ulaşımda Bisiklet Kullanımının Sosyal Fayda Maliyet Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Afro- Avrasya Özel Sayısı, 330-346. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/269551
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2017). Şehir İçi Bisiklet Yolları Kılavuzu. İstanbul: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. 2019-2023 Stratejik Planı, https://webdosya.csb.gov.tr/db/strateji/icerikler/csb_2019-2023-stratej-kplan-11-20191108155418.pdf (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Haberler, (2020, 3 Haziran). Bakan Kurum: 4 bin 775 Kilometre Bisiklet Yolu Yapacağız. https://csb.gov.tr/bakan-kurum-4-bin-775-kilometre-bisiklet-yolu-yapacagiz-bakanlik-faaliyetleri-29760 (Erişim tarihi: 13.06.2020).
• Çevresel Etki Değerlendirme Genel Müdürlüğü. (2020). Hava Kirliliği Bülteni, https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/bulten-subat-2020-20200506224225.pdf (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Çiftçi, Ö. (2006). Metropoliten Alanda Bisiklet Yolu Planlaması (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Davis, A. & Cavill N. A. (2007). Cycling and Health; What's the evidence?. https://www.researchgate.net/publication/258705112
• Dreze, J. & Stern, N. (1987). The Theory of Cost-Benefit Analysis. Handbook of Public Economics (pp. 909-989). Elsevier Science Publishers B. V., North-Holland.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2003). Uygulamalı Sağlıklı Kent Planlaması Avrupa Şehirleri Deneyimleri. WHO Sağlıklı Kent Planlaması Şehir Faaliyet Grubu Raporu. https://www.skb.gov.tr/wp-content/uploads/2010/07/Skp_Avrupa_deneyimleri.pdf
• EmbarQ Türkiye. (2014). İstanbul’da Güvenli Bisiklet Yolları Uygulama Kılavuzu, https://www.istka.org.tr/media/20860/%C4%B0stanbul-da-g%C3%BCvenli-bisiklet-yollar%C4%B1-uygulama-k%C4%B1lavuzu.pdf (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı. (2019). Aralık 2019 Trafik İstatistik Bülteni. http://trafik.gov.tr/istatistikler37 (Erişim tarihi: 15.06.2020).
• Foltynova, H., Kohlova, B. M. (2002). Cost-Benefit Analysis of Cycling Infrastructure: A Case Study of Pilsen. https://www.researchgate.net/publication/228475104_Cost-Benefit_Analysis_of_Cycling_Infrastructure_A_Case_Study_of_Pilsen, (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Götschi, T., Garrard, J., Giles-Corti, B. (2015). Cycling as a Part of Daily Life: A Review of Health Perspectives. Transport Reviews: A Transnational Transdisciplinary Journal, 36(1):45-71. DOI: https://doi.org/10.1080/01441647.2015.1057877
• Grabow, M. L., Spak, S. N., Holloway, T., Stone, B., Mednick, A. C., Patz, J. A. (2012). “Air Quality and Exercise-Related Health Benefits from Reduced Car Travel in The Midwestern United States. Environ Health Perspect, 120 (1): 68-76. doi: 10.1289/ehp.1103440
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (2007). Climate Change Synthesis Report: Summary for Policymakers. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change İçinde. Cambridge University Press. http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/syr/ar4_syr_spm.pdf
• Irvin, G. (1978). Modern Cost-Benefit Methods: An Introduction to Financial, Economic and Social Appraisal of Development Project. Macmillan International Higher Education.
• İmamoğlu, C. T. (2017). Bisiklet Paylaşım Sistemleri. https://thecityfixturkiye.com/bisiklet-paylasim-sistemleri/
• İmamoğlu, C. T. (2020). Sürdürülebilir Ulaşım ve Bisiklet. https://www.cyclistmag.com.tr/2020/06/23/paylasimli-bisiklet-sistemleri/
• İyinam, Ş. ve İyinam, A. F. (1999, Kasım). Kent İçi Ulaşımda Bisiklet Kullanımı. 2. Ulusal Kentsel Altyapı Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 109-116. https://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/11301.pdf
• Karagöz, B. ve Erdem, B. (2019). Yerel Yöneticilerin Bisiklet Kullanımını Engelleyen Faktörlerin Değerlendirilmesi: Konya Örneği. KMÜ Mühendislik ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1: 1, 1-18.
• Layard, R. & Glaister, S. (2005). Cost Benefit Analysis. New York: United States of America by Cambridge University Press.
• Main, H. E. (2013). Cost-Benefit Analysis Of Building Bicycle Lanes In Truro, Nova Scotia. (Thesis of the Degree of Bachelor of Arts with Honours in Economics, Acadia University) https://scholar.acadiau.ca/islandora/object/theses%3A984
• Malek, M. (2010). Tip 2 Diyabetli Hastalara Verilen Beslenme Eğitiminin Beslenme Bilgi ve Alışkanlıkları Üzerine Etkisinin İncelenmesi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Mason, M., Vilayhong, S., Doyle, E., Purtymun, H. (2017). Cost-Benefit Analysis of Alternative Transportation in Fort Collins, Colorado. Colorado State University, https://redi.colostate.edu/wp-content/uploads/sites/50/2017/05/BikeLaneExtensions.pdf
• Mishan, E.J. & Quah, E. (2007). Cost Benefit Analysis. New York: Library of Congress Cataloging in Publication Data.
• OBIS, (2011). Optimising Bike Sharing in European Cities. A Handbook, June. http://mobility-workspace.eu/wp-content/uploads/OBIS_Handbook_EN.pdf
• Onat, A., Dursunoğlu, D., Kahraman, G., Ökçün, B., Dönmez, K., Keleş, İ., Sansoy, V. (1996). Türk Erişkinlerinde Ölüm ve Koroner Olaylar: TEKHARF Çalışması Kohortunun 5-yıllık Takibi. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 24: 8-15. https://archivestsc.com/tr/jvi.aspx?pdir=tkd&plng=tur&un=TKDA-38927&look4=
• Özel İhtisas Komisyonu Raporu. (2001). Kamu Yatırımlarının Planlanması ve Uygulanmasında Etkinlik, Ankara.
• Parmaksız, H. (2007). Yetişkin Obezlerde Fiziksel Aktivite Seviyesinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Sarıaslan, H. (2002). Yatırım Projelerin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi. Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2013). Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı 2014-2017. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2014a). Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2014b). Türkiye Çocukluk Çağı (7-8 yaş) Şişmanlık Araştırması (COSI-TUR)-2013. Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2015). Türkiye Diyabet Programı 2015-2020. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, https://extranet.who.int/ncdccs/Data/TUR_D1_T%C3%BCrkiye%20Diyabet%20Program%C4%B1%202015-2020.pdf (Erişim tarihi: 12.06.2020).
• Sağlıklı Kentler Birliği. (2008). Avrupa’da Fiziksel Aktivite Ve Sağlık: Eyleme Geçirecek Kanıtlar.
• Sağlıklı Kentler Birliği. (2010). Fiziksel Aktivite Planlama Rehberi.
• Sağlıklı Kentler Birliği. (2019). Çankaya Sağlıklı Kent Projeleri 2014-2019. Çankaya Belediyesi Dış İlişkiler Müdürlüğü Sağlıklı Kent Proje Ofisi, Mart-2019, Ankara.
• Satman, I., Omer, B., Tutuncu, Y., Kalaca, S., Gedik, S., Dinccag, N., Karsidag, K., … Tuomilehto, J. (2013). Twelve-year Trends in The Prevalence and Risk Factors of Diabetes and Prediabetes in Turkish Adults. Eur J Epidemiol, 28(2): 169-180. doi: 10.1007/s10654-013-9771-5
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. 2019-2023 yılları 11. Kalkınma Planı, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Şehir İçi Yollarda Bisiklet Yolları, Bisiklet İstasyonları ve Bisiklet Park Yerleri Tasarımına ve Yapımına Dair Yönetmelik, (3 Kasım 2015, Sayı: 29521) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/11/20151103-1.htm
• Tekin, R. N., Şahin, B. (2019). Türkiye’de Kolon Ve Rektum Kanseri Tedavi Maliyetinin Yukarıdan Aşağı Maliyet Yaklaşımı İle Belirlenmesi. Sosyal Güvence Dergisi, 8 (16): 140-164.
• The European Cyclists' Federation. (2011). Cycle More Often 2 Cool Down the Planet! Quantifying CO2 Savings of Cycling. https://ecf.com/files/wp-content/uploads/ECF_BROCHURE_EN_planche.pdf
• The European Cyclists' Federation. (2014). Cycling and Urban Air Quality: A Study of European Experiences. https://ecf.com/sites/ecf.com/files/Air_quality_and_cycling_%20Appendices.pdf
• The European Commission. Evaluation Sourcebook: Method and Techniques, Brussels.
• The European Commission. (2014). Guide to Cost-Benefit Analysis of Investment Projects, Brussels.
• The European Union. (2008). Guide to Cost Benefit Analysis of Investment Projects, Brussels.
• Tunahan H., (2010). Küresel İklim Değişikliğini Azaltmanın Bir Yolu Olarak Karbon Finansmanı. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 46: 199-215.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2015). Türkiye Kalp Ve Damar Hastalıkları Önleme Ve Kontrol Programı: Eylem Planı (2015-2020). T.C. Sağlık Bakanlığı, Yayın No: 988, ISBN: 978-975-590-553-2, Ankara.
• TÜİK. (2019). https://biruni.tuik.gov.tr/ilgosterge/?locale=tr (Erişim tarihi: 13.06.2020).
• Türk Standardları Enstitüsü, Şehiriçi Yollar Boyutlandırma ve Tasarım Esasları.
• Türk Standardları Enstitüsü, Şehiriçi Yollar-Bisiklet Yolları, Şehiriçi Yollar-Kavşaklarda Bisiklet Yolu Geçişleri Tasarım Kuralları.
• Türk Standardları Enstitüsü, Şehiriçi Yollar-Bisiklet Park Tesisleri Tasarım Kuralları.
• Türk Standardları Enstitüsü, Şehiriçi Yollar-Bisiklet Park Tesisleri Tasarım Kuralları.
• TRT Haber (2016). “Trafik Kazalarının Yıllık Maliyeti 4 Milyar Dolar”, https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/trafik-kazalarinin-yillik-maliyeti-4-milyar-dolar-241186.html, (Erişim tarihi: 14.06.2020).
• Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (9 Haziran 2008, Sayı: 26901). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/06/20080609-3.htm
• Uyurca, Ö., Atılgan, İ. (2018). Ankara İlinde Meydana Gelen Trafik Kazalarının İncelenmesi. Kent Akademisi, 11(4): 618-626. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kent/issue/42449/460930
• Uz, V. E., Karahaşin, M. (2004). Kentiçi Ulaşımda Bisiklet. Türkiye Mühendislik Haberleri, 429: 2004/1, 41-46.
• Wang, G., Macera, C. A., Scudder-Soucie, B., Schmid, T., Pratt, M., Bucher, D. (2005). A Cost-Benefit Analysis of Physical Activity Using Bike/Pedestrian Trails. Health Promotion Practice, 6(2): 174-179. doi: 10.1177/1524839903260687
• Watkiss P., Downing T.E. (2008). The Social Cost of Carbon: Valuation Estimates and Their Use in United Kingdom Policy. The Integrated Assessment Journal, 8 (1): 85-105. https://journals.lib.sfu.ca/index.php/iaj/article/view/2734/2019
• WHO. (2002). A Physically Active Life Through Everyday Transport. WHO Regional Office for Europe, Copenhagen. https://apps.who.int/iris/handle/10665/107405
• http://www.skb.gov.tr/trafik-tikanikliginin-ekonomik-analizi-ve-yeni-yaklasimlar-s1062k/ (Erişim tarihi: 18.06.2020).
• https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/Ortak/ihaleArama/index.html (Erişim tarihi: 22.06.2020).
• 2020 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı. (4 Kasım 2019, Sayı: 30938). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/11/20191104M1-1.pdf (Erişim tarihi: 25.06.2020).
• 3194 Sayılı İmar Kanunu. (9 Mayıs 1985, Sayı: 18749), https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18749.pdf (Erişim tarihi: 25.06.2020).