Turkiye’s Share of the Global Carbon Budget: An Evaluation with Forecasting Scenarios
Yıl 2022,
Sayı: 68, 33 - 50, 22.11.2022
Gülsema Çetinkaya
,
Sevda Akar
Öz
The world ecosystem has started to deteriorate through industrialization since the 18th century. With the effects from global warming and climate change problems these days, the increase in greenhouse gas emissions naturally is not being absorbed. For this reason, agreements that shape climate policies such as the Paris Climate Accords, which aims to keep greenhouse gas emissions and global warming under certain limits, have come to the fore in recent years. The global carbon budget as cited in the Paris Climate Accords is defined as the balance between greenhouse gas emissions and the carbon sinks that absorb these emissions. This study attempts to examine Türkiye’s share in the global carbon budget using possible forecasting scenarios by evaluating the global carbon budgeting method. The study aims to analyze four different forecasting scenarios for Türkiye’s committed emissions for the period of 1990-2050. The study results show that should the amount of committed emissions be met with the proposed policy targets, Türkiye’s share in the global carbon budget will decrease and be able to reach the net zero carbon target.
Kaynakça
- Alcaraz, O., Buenestado, P., Escribano, B., Sureda, B., Turon, A., & Xercavins, J. (2019). The global carbon budget and the Paris Agreement. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 11(3), 310-325. google scholar
- Canadell, J., & Carlson, D. (2017). The annual global carbon budget. World Meteorological Organisation Bulletin, 66(1), 34-37. google scholar
- Climate Action Tracker, (2021). Country assessments. Erişim adresi: http://climateactiontracker.org (01.03.2022) google scholar
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2015). Türkiye Cumhuriyeti niyet edilen ulusal olarak belirlenmiş katkı. Erişim adresi: https://yesilekonomi.com/files/The_INDC_of_TURKEY_v_15_19_30-TR.pdf (21.03.2022) google scholar
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022a). İklim Değişikliği Başkanlığı. Erişim adresi: https://iklim. gov.tr/hakkimizda-i-4 (12.09.2022). google scholar
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022b, Ağustos 24). 2053 Net sıfır emisyon hedefimize giden yolda uzun dönemli stratejimizi hazırlıyoruz. Erişim adresi: https://iklim.gov.tr/2053-net-sifir-emisyon-hedefimize-giden-yolda-uzun-donemli-stratejimizi-hazirliyoruz-haber-33 (12.09.2022). google scholar
- Delbeke, J., Runge-Metzger, A., Slingenberg, Y., & Werkman. J. (2019). The Paris Agreement. In J. Delbeke & P. Vis (Eds.), Towards a Climate-Neutral Europe: Curbing the Trend (pp. 24-45). New York: Routledge. google scholar
- Deloitte, (2021). COP26 Zirvesi çıktıları: Glasgow İklim Paktı ve iklim finansmanı, Bilgi Notu. Erişim adresi: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/risk/COP26-zirvesi-ciktilari.pdf (08.08.2022). google scholar
- Dışişleri Bakanlığı, (2022a). Kyoto Protokolü. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/kyoto-protokolu.tr. mfa#:~:text=B%C3%B6ylece%2C%20ikinci%20taahh%C3%BCt%20d%C3%B6nemi%202013,en%20az%20 %18%20azaltmas%C4%B1%20kararla%C5%9Ft%C4%B1r%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r (11.03.2022) google scholar
- Dışişleri Bakanlığı, (2022b). Paris Anlaşması. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa (11.03.2022) google scholar
- Doğan, S., Doğan, E. ve Tüzer, M. (2021). Paris Anlaşması iklim sıcaklık hedefi ve karbon bütçesi yaklaşımı: G20 üyeleri için kümeleme analizi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 10(4), 1008-1029. google scholar
- Duscha, V., Denishchenkova, A., & Wachsmuth, J. (2019). Achievability of the Paris Agreement targets in the EU: Demand-side reduction potentials in a carbon budget perspective. Climate Policy, 19(2), 161-174. google scholar
- Feijoo, F., Iyer, G., Binsted, M., & Edmonds, J. (2020). US Energy system transitions under cumulative emissions budgets. Climatic Change, 162(4), 1947-1963. google scholar
- Friedlingstein, P., Jones, M. W., O’Sullivan, M., Andrew, R. M., Bakker, D. C., Hauck, J., ..., & Zeng, J. (2021). Global carbon budget 2021. Earth System Science Data Discussions, 1-191, Erişim adresi: https://www.icos-cp. eu/science-and-impact/global-carbon-budget/2021 (01.03.2022) google scholar
- Gignac, R., & Matthews, H. D. (2015). Allocating a 2°C cumulative carbon budget to countries. Environmental Research Letters, 10(7), 075004, 1-10. google scholar
- Hauck, J., Zeising, M., Le Quere, C., Gruber, N., Bakker, D. C., Bopp, L., ..., & Seferian, R. (2020). Consistency and challenges in the ocean carbon sink estimate for the global carbon budget. Frontiers in Marine Science, 852, 1-22. google scholar
- Houghton, R. A. (2020). Terrestrial fluxes of carbon in gcp carbon budgets. Global Change Biology, 26(5), 30063014. google scholar
- Karakaya, E. (2016). Paris İklim Anlaşması: İçeriği ve Türkiye üzerine bir değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-12. google scholar
- Karvounis, P., & Blunt, M. J. (2021). Unconstrained extraction of fossil fuels and implication for carbon budgets under climate change scenarios. Journal of Fluid Flow, 8, 72-79. google scholar
- Krause, F., Bach, W., & Koomey, J. (1989). Energy policy in the greenhouse - from warming fate to warming limit: Benchmarks for a global climate convention. International Project for sustainable Energy Paths (IPSEP), El Cerrito, CA 94530. google scholar
- Kumbaroğlu, G., Or, İ. ve Işık, M. (2017). Karbon vergisi ile seragazı emisyonlarının azaltımı: Türkiye vakası. Uluslararası İlişkiler, 14(54), 149-174. google scholar
- Lahn, B. (2020). A history of the global carbon budget. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 11(3), e636, 1-9. google scholar
- Matthews, H. D., Zickfeld, K., Knutti, R., & Allen, M. R. (2018). Focus on cumulative emissions, global carbon budgets and the ımplications for climate mitigation targets. Environmental Research Letters, 13(1), 010201, 1-9. google scholar
- Millar, R. J., Fuglestvedt, J. S., Friedlingstein, P., Rogelj, J., Grubb, M. J., Matthews, H. D., ..., & Allen, M. R. (2017). Emission budgets and pathways consistent with limiting warming to 1.5°C. Nature Geoscience, 10(10), 741-747. google scholar
- Moss, J., & Kath, R. (2019). Historical emissions and the carbon budget. Journal of Applied Philosophy, 36(2), 268289. google scholar
- Mulder, C., Conti, E., & Mancinelli, G. (2021). Carbon budget and national gross domestic product in the framework of the Paris Climate Agreement. Ecological Indicators, 130(2021), 108066, 1-9. google scholar
- Nyambuu, U., & Semmler, W. (2020). Climate change and the transition to a low carbon economy-carbon targets and the carbon budget. Economic Modelling, 84, 367-376. google scholar
- Orkunoğlu Şahin, I. F. ve Çiftçi, T. E. (2021). İklim değişikliği ile mücadelede Türkiye için karbon vergisi önerisi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 16(2), 254-269. google scholar
- Özkaya Özlüer, I. (2015). Önsöz Paris Anlaşması ve ortak değerlerin inşası sürecinde hukuk. I. Özkaya Özlüer, E. Turhan, F. Özlüer (Ed.), (Y. B. Çamurdan, Çev.), Paris Anlaşması: Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin 21. Taraflar Konferansı-COP 21 içinde (ss. 1-28). Ankara: Ekoloji Kolektifi Derneği. google scholar
- Pabuçcu, H. ve Bayramoğlu, T. (2016). Yapay sinir ağları ile CO2 emisyonu tahmini: Türkiye örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 762-778. google scholar
- Peters, G. P. (2018). Beyond carbon budgets. Nature Geoscience, 11(6), 378-380. google scholar
- Rodrigues, A., Sardinha, R. A., & Pita, G. (2021). Fundamentals of global carbon budgets and climate change. In A. Rodrigues, R. A. Sardinha, & G. Pita (Eds.), Fundamental Principles of Environmental Physics (pp. 267-308). Springer, Cham. google scholar
- Şahin, Ü., Tör, O.B., Kat, B., Teimourzadeh, S., Demirkol, K., Künar, A., Voyvoda, E. ve Yeldan, E. (2021). Türkiye’nin karbonsuzlaşma yol haritası: 2050’de net sıfır. İPM Sabancı Üniversitesi, Stiftung Mercator Girişimi. Erişim adresi: https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20211026-23105368.pdf, (05.08.2022). google scholar
- Tokarska, K. B., & Gillett, N. P. (2018). Cumulative carbon emissions budgets consistent with 1.5°C global warming. Nature Climate Change, 8(4), 296-299. google scholar
- TUIK (2018). Yıllık gayrisafi yurt içi hasıla, 2017. Haber Bülteni, Sayı: 27844. Erişim adresi: https://data.tuik.gov. tr/Bulten/Index?p=Yillik-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-2017-27844# (02.03.2022) google scholar
- TUIK (2019). Yıllık gayrisafi yurt içi hasıla, 2018. Haber Bülteni, Sayı: 30890. Erişim adresi: https://data.tuik.gov. tr/Bulten/Index?p=Yillik-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-2018-30890#:~:text=%C3%9Cretim%20 y%C3%B6ntemine%20g%C3%B6re%20cari%20fiyatlarla,milyar%20388%20milyon%20TL%20oldu (02.03.2022) google scholar
- UNFCCC (2015). Adoption of the Paris Agreement. Proposal by the president, FCCC/CP/2015/L.9/Rev.1. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2015/cop21/eng/l09r01.pdf (23.03.2022) google scholar
- UNITED NATIONS (1992). United Nations framework convention on climate change. Erişim adresi: https://unfccc. int/sites/default/files/convention_text_with_annexes_english_for_posting.pdf (23.03.2022) google scholar
- Van den Berg, N. J., van Soest, H. L., Hof, A. F., den Elzen, M. G., van Vuuren, D. P., Chen, W., ... ve Blok, K. (2020). Implications of various effort-sharing approaches for national carbon budgets and emission pathways. Climatic Change, 162(4), 1805-1822. google scholar
- World Meteorological Organization (WMO), (2019). The state of greenhouse gases in the atmosphere based on global observations through 2018. WMO Greenhouse Gas Bulletin, 15(25), 1-8. google scholar
- Yeldan, E. (2021, Kasım 10). İklim değişikliği => iklim krizi => iklim adaletsizliği. Erişim adresi: https://yeldane. files.wordpress.com/2021/11/yeldan789_10ksm2021_iklimkrizi.pdf (05.08.2022). google scholar
- Yeldan, E. ve Voyvoda, E. (2015). Türkiye için düşük karbonlu kalkınma yolları ve öncelikleri. WWF- Türkiye Araştırma Raporu, Sabancı Üniversitesi İstanbul Politika Merkezi. Erişim adresi: http://awsassets.wwftr. panda.org/downloads/20151007_turkiye_icin_duuk_karbonlu_kalknma_yollar_ve_oncelikleri_rapor.pdf (05.08.2022). google scholar
Türkiye’nin Küresel Karbon Bütçesindeki Payı: Öngörü Senaryoları ile Bir Değerlendirme
Yıl 2022,
Sayı: 68, 33 - 50, 22.11.2022
Gülsema Çetinkaya
,
Sevda Akar
Öz
Dünya ekosistemi, 18. yüzyıldan itibaren sanayileşme ile birlikte bozulmaya başlamış ve günümüzde küresel ısınma ve iklim değişikliği sorunlarının da etkisiyle artan sera gazı emisyonu doğal yollarla absorbe edilemez hale gelmiştir. Bu durum sera gazı emisyon miktarının giderek artmasına ve küresel ısınmaya neden olmuştur. Bu nedenle son dönemlerde sera gazı emisyonunu ve dolayısıyla küresel ısınmayı belirli sınırlar altında tutmaya yönelik Paris İklim Anlaşması gibi iklim politikalarına yön veren anlaşmalar gündeme gelmiştir. Paris İklim anlaşması ile gündeme gelen küresel karbon bütçesi, sera gazı emisyonları ve bu emisyonların emilimini sağlayan karbon yutakları arasındaki denge olarak tanımlanmaktadır. Çalışmanın amacı, sera gazı emisyonlarının azaltılmasında küresel karbon bütçesi yöntemi ile Türkiye’nin küresel karbon bütçesindeki payını olası senaryolarla incelemektir. Çalışma kapsamında, 1990-2050 dönemi için Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması kapsamında taahhüt ettiği emisyon hacmine yönelik olası dört farklı öngörü senaryosu değerlendirilmektedir. Çalışma sonuçları, Paris İklim Anlaşması kapsamında taahhüt edilen emisyon miktarının önerilen politika hedefleri ile yakalanması durumunda, Türkiye’nin küresel karbon bütçesindeki payının azalacağını ve net sıfır karbon hedefine ulaşabileceğini ortaya koymaktadır.
Kaynakça
- Alcaraz, O., Buenestado, P., Escribano, B., Sureda, B., Turon, A., & Xercavins, J. (2019). The global carbon budget and the Paris Agreement. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 11(3), 310-325. google scholar
- Canadell, J., & Carlson, D. (2017). The annual global carbon budget. World Meteorological Organisation Bulletin, 66(1), 34-37. google scholar
- Climate Action Tracker, (2021). Country assessments. Erişim adresi: http://climateactiontracker.org (01.03.2022) google scholar
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2015). Türkiye Cumhuriyeti niyet edilen ulusal olarak belirlenmiş katkı. Erişim adresi: https://yesilekonomi.com/files/The_INDC_of_TURKEY_v_15_19_30-TR.pdf (21.03.2022) google scholar
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022a). İklim Değişikliği Başkanlığı. Erişim adresi: https://iklim. gov.tr/hakkimizda-i-4 (12.09.2022). google scholar
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022b, Ağustos 24). 2053 Net sıfır emisyon hedefimize giden yolda uzun dönemli stratejimizi hazırlıyoruz. Erişim adresi: https://iklim.gov.tr/2053-net-sifir-emisyon-hedefimize-giden-yolda-uzun-donemli-stratejimizi-hazirliyoruz-haber-33 (12.09.2022). google scholar
- Delbeke, J., Runge-Metzger, A., Slingenberg, Y., & Werkman. J. (2019). The Paris Agreement. In J. Delbeke & P. Vis (Eds.), Towards a Climate-Neutral Europe: Curbing the Trend (pp. 24-45). New York: Routledge. google scholar
- Deloitte, (2021). COP26 Zirvesi çıktıları: Glasgow İklim Paktı ve iklim finansmanı, Bilgi Notu. Erişim adresi: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/risk/COP26-zirvesi-ciktilari.pdf (08.08.2022). google scholar
- Dışişleri Bakanlığı, (2022a). Kyoto Protokolü. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/kyoto-protokolu.tr. mfa#:~:text=B%C3%B6ylece%2C%20ikinci%20taahh%C3%BCt%20d%C3%B6nemi%202013,en%20az%20 %18%20azaltmas%C4%B1%20kararla%C5%9Ft%C4%B1r%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r (11.03.2022) google scholar
- Dışişleri Bakanlığı, (2022b). Paris Anlaşması. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa (11.03.2022) google scholar
- Doğan, S., Doğan, E. ve Tüzer, M. (2021). Paris Anlaşması iklim sıcaklık hedefi ve karbon bütçesi yaklaşımı: G20 üyeleri için kümeleme analizi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 10(4), 1008-1029. google scholar
- Duscha, V., Denishchenkova, A., & Wachsmuth, J. (2019). Achievability of the Paris Agreement targets in the EU: Demand-side reduction potentials in a carbon budget perspective. Climate Policy, 19(2), 161-174. google scholar
- Feijoo, F., Iyer, G., Binsted, M., & Edmonds, J. (2020). US Energy system transitions under cumulative emissions budgets. Climatic Change, 162(4), 1947-1963. google scholar
- Friedlingstein, P., Jones, M. W., O’Sullivan, M., Andrew, R. M., Bakker, D. C., Hauck, J., ..., & Zeng, J. (2021). Global carbon budget 2021. Earth System Science Data Discussions, 1-191, Erişim adresi: https://www.icos-cp. eu/science-and-impact/global-carbon-budget/2021 (01.03.2022) google scholar
- Gignac, R., & Matthews, H. D. (2015). Allocating a 2°C cumulative carbon budget to countries. Environmental Research Letters, 10(7), 075004, 1-10. google scholar
- Hauck, J., Zeising, M., Le Quere, C., Gruber, N., Bakker, D. C., Bopp, L., ..., & Seferian, R. (2020). Consistency and challenges in the ocean carbon sink estimate for the global carbon budget. Frontiers in Marine Science, 852, 1-22. google scholar
- Houghton, R. A. (2020). Terrestrial fluxes of carbon in gcp carbon budgets. Global Change Biology, 26(5), 30063014. google scholar
- Karakaya, E. (2016). Paris İklim Anlaşması: İçeriği ve Türkiye üzerine bir değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-12. google scholar
- Karvounis, P., & Blunt, M. J. (2021). Unconstrained extraction of fossil fuels and implication for carbon budgets under climate change scenarios. Journal of Fluid Flow, 8, 72-79. google scholar
- Krause, F., Bach, W., & Koomey, J. (1989). Energy policy in the greenhouse - from warming fate to warming limit: Benchmarks for a global climate convention. International Project for sustainable Energy Paths (IPSEP), El Cerrito, CA 94530. google scholar
- Kumbaroğlu, G., Or, İ. ve Işık, M. (2017). Karbon vergisi ile seragazı emisyonlarının azaltımı: Türkiye vakası. Uluslararası İlişkiler, 14(54), 149-174. google scholar
- Lahn, B. (2020). A history of the global carbon budget. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 11(3), e636, 1-9. google scholar
- Matthews, H. D., Zickfeld, K., Knutti, R., & Allen, M. R. (2018). Focus on cumulative emissions, global carbon budgets and the ımplications for climate mitigation targets. Environmental Research Letters, 13(1), 010201, 1-9. google scholar
- Millar, R. J., Fuglestvedt, J. S., Friedlingstein, P., Rogelj, J., Grubb, M. J., Matthews, H. D., ..., & Allen, M. R. (2017). Emission budgets and pathways consistent with limiting warming to 1.5°C. Nature Geoscience, 10(10), 741-747. google scholar
- Moss, J., & Kath, R. (2019). Historical emissions and the carbon budget. Journal of Applied Philosophy, 36(2), 268289. google scholar
- Mulder, C., Conti, E., & Mancinelli, G. (2021). Carbon budget and national gross domestic product in the framework of the Paris Climate Agreement. Ecological Indicators, 130(2021), 108066, 1-9. google scholar
- Nyambuu, U., & Semmler, W. (2020). Climate change and the transition to a low carbon economy-carbon targets and the carbon budget. Economic Modelling, 84, 367-376. google scholar
- Orkunoğlu Şahin, I. F. ve Çiftçi, T. E. (2021). İklim değişikliği ile mücadelede Türkiye için karbon vergisi önerisi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 16(2), 254-269. google scholar
- Özkaya Özlüer, I. (2015). Önsöz Paris Anlaşması ve ortak değerlerin inşası sürecinde hukuk. I. Özkaya Özlüer, E. Turhan, F. Özlüer (Ed.), (Y. B. Çamurdan, Çev.), Paris Anlaşması: Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin 21. Taraflar Konferansı-COP 21 içinde (ss. 1-28). Ankara: Ekoloji Kolektifi Derneği. google scholar
- Pabuçcu, H. ve Bayramoğlu, T. (2016). Yapay sinir ağları ile CO2 emisyonu tahmini: Türkiye örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 762-778. google scholar
- Peters, G. P. (2018). Beyond carbon budgets. Nature Geoscience, 11(6), 378-380. google scholar
- Rodrigues, A., Sardinha, R. A., & Pita, G. (2021). Fundamentals of global carbon budgets and climate change. In A. Rodrigues, R. A. Sardinha, & G. Pita (Eds.), Fundamental Principles of Environmental Physics (pp. 267-308). Springer, Cham. google scholar
- Şahin, Ü., Tör, O.B., Kat, B., Teimourzadeh, S., Demirkol, K., Künar, A., Voyvoda, E. ve Yeldan, E. (2021). Türkiye’nin karbonsuzlaşma yol haritası: 2050’de net sıfır. İPM Sabancı Üniversitesi, Stiftung Mercator Girişimi. Erişim adresi: https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20211026-23105368.pdf, (05.08.2022). google scholar
- Tokarska, K. B., & Gillett, N. P. (2018). Cumulative carbon emissions budgets consistent with 1.5°C global warming. Nature Climate Change, 8(4), 296-299. google scholar
- TUIK (2018). Yıllık gayrisafi yurt içi hasıla, 2017. Haber Bülteni, Sayı: 27844. Erişim adresi: https://data.tuik.gov. tr/Bulten/Index?p=Yillik-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-2017-27844# (02.03.2022) google scholar
- TUIK (2019). Yıllık gayrisafi yurt içi hasıla, 2018. Haber Bülteni, Sayı: 30890. Erişim adresi: https://data.tuik.gov. tr/Bulten/Index?p=Yillik-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-2018-30890#:~:text=%C3%9Cretim%20 y%C3%B6ntemine%20g%C3%B6re%20cari%20fiyatlarla,milyar%20388%20milyon%20TL%20oldu (02.03.2022) google scholar
- UNFCCC (2015). Adoption of the Paris Agreement. Proposal by the president, FCCC/CP/2015/L.9/Rev.1. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2015/cop21/eng/l09r01.pdf (23.03.2022) google scholar
- UNITED NATIONS (1992). United Nations framework convention on climate change. Erişim adresi: https://unfccc. int/sites/default/files/convention_text_with_annexes_english_for_posting.pdf (23.03.2022) google scholar
- Van den Berg, N. J., van Soest, H. L., Hof, A. F., den Elzen, M. G., van Vuuren, D. P., Chen, W., ... ve Blok, K. (2020). Implications of various effort-sharing approaches for national carbon budgets and emission pathways. Climatic Change, 162(4), 1805-1822. google scholar
- World Meteorological Organization (WMO), (2019). The state of greenhouse gases in the atmosphere based on global observations through 2018. WMO Greenhouse Gas Bulletin, 15(25), 1-8. google scholar
- Yeldan, E. (2021, Kasım 10). İklim değişikliği => iklim krizi => iklim adaletsizliği. Erişim adresi: https://yeldane. files.wordpress.com/2021/11/yeldan789_10ksm2021_iklimkrizi.pdf (05.08.2022). google scholar
- Yeldan, E. ve Voyvoda, E. (2015). Türkiye için düşük karbonlu kalkınma yolları ve öncelikleri. WWF- Türkiye Araştırma Raporu, Sabancı Üniversitesi İstanbul Politika Merkezi. Erişim adresi: http://awsassets.wwftr. panda.org/downloads/20151007_turkiye_icin_duuk_karbonlu_kalknma_yollar_ve_oncelikleri_rapor.pdf (05.08.2022). google scholar