Kayıtdışı Ekonomi ve Finansal Gelişme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği

Yıl 2022, Sayı: 68, 67 - 80, 22.11.2022

Rabia Kapıcıoğlu

https://doi.org/10.26650/mcd2022-1137137

Öz

Kayıtdışı ekonomi, birçok makro değişken ile ilişkili olan bir kavramdır. Bu değişkenlerde yaşanan seyir kayıtdışı ekonominin artmasına neden olabilirken, bazı durumlarda kayıtdışı ekonomiyi azaltıcı etki gösterebilir. Finansal gelişme de kayıtdışı ekonomi ile yakın ilişkili bir kavramdır. Literatürde yer alan çalışmalar ve teorik ifadeler finansal gelişmenin artmasının kayıt dışılığı azaltıcı etki göstereceği yönündedir. Bu çalışmada da kayıtdışı ekonomi ile finansal gelişme arasındaki ilişki Türkiye örneklemi üzerinden incelenecektir. Çalışmada finansal gelişmeyi temsilen, finansal gelişme, finansal kurumlar ve finansal piyasalar endeksi kullanılmıştır. Kayıtdışı ekonomiye ilişkin değişken olarak da Elgin, Kose, Ohnsorge ve Yu (2021)’nin DGE modeli ile tahmin ettiği seriler kullanılmıştır. 1990 ile 2017 dönemine ait yıllık veriler ele alınmıştır. Çalışmanın ampirik analizinde FADF, ADF birim kök testi ve Fourier Todo-Yamamoto nedensellik testi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuç finansal piyasalar ve kayıtdışı ekonomi arasında tek yönlü nedensellik olduğu yönündedir. Bu sonuç doğrultusunda, kayıtdışı ekonomiyle mücadele edilirken, finansal gelişmenin önemi hatırlanmalı ve göz ardı edilmemelidir. Finansal gelişmenin artması ile kayıtdışı ekonominin küçüleceği ifade edilebilir

Anahtar Kelimeler

Kayıtdışı ekonomi, finansal gelişme, finansal piyasalar, Fourier ADF birim kök testi, Fourier Todo-Yamamoto nedensellik testi

The Shadow Economy and Financial Development in the Turkish Economy

Öz

The shadow economy is a term associated with several macro variables. While the course of these variables may in some cases lead to an increase in the shadow economy, in others it may have a reducing effect. Financial development, however, is a concept closely related to the shadow economy and according to the relevant literature is said to have a reducing effect on the shadow economy. This study examines the relationship between the shadow economy and financial development for the case of Turkey. While this study represents financial development with the indices of financial development, financial institutions, and  financial markets, it indicates the shadow economy by using data estimated by Elgin, Kose, Ohnsorge, & Yu (2021)’s dynamic general equilibrium (DGE) model. Covering the period 1990-2017, the study employs the augmented Dickey-Fuller (ADF) unit root and Fourier Todo-Yamamoto causality tests for the empirical analysis. The results obtained from the study state only one causality to be present between the financial markets and the shadow economy. In line with this conclusion, the importance of financial development should be remembered and not ignored in the struggle with the shadow economy, with financial development being able to be said to have a shrinking effect on the shadow economy.

Anahtar Kelimeler

Shadow economy, financial development, financial markets, Fourier augmented Dickey-Fuller unit root test, Fourier Todo-Yamamoto causality test

Kaynakça

• Ajide, F. M. (2021). Shadow economy in Africa: How relevant is financial inclusion? Journal of Financial Regulation and Compliance, 29(3), 297-316. https://doi.org/10.1108/JFRC-10-2020-0095 google scholar
• Aslan, Ö., ve Korap, H. L. (2006). Türkiye’de finansal gelişme ekonomik büyüme ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), 17, 1-20. http://www.sobbiad.mu.edu.tr/index.php/asd/article/ view/185 google scholar
• Aslan, Ö., ve Küçükaksoy, İ. (2006). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir uygulama. ekonometri ve istatistik dergisi, 4, 12-38. google scholar
• Aydın, M. (2020). Seçilmiş OECD ülkelerinde çevre vergilerinin çevre kirliliği üzerindeki etkileri: Yapısal kırılmalı nedensellik testinden kanitlar. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 28, 137-154. https://doi.org/10.18092/ulikidince.704936 google scholar
• Bayar, Y., & Özturk, Ö. F. (2016). Financial development and shadow economy in European Union transition economies. Managing Global Transitions, 14(2), 157-173. http://www.fm-kp.si/zalozba/ISSN/1581-6311/14_157-173.pdf google scholar
• Bayar, Y., & Öztürk, Ö. F. (2019). Economic freedom, globalization, and the shadow economy in the European Union transition economies: A panel cointegration analysis. Organizations and Markets in Emerging Economies, 10(2), 378-391. https://doi.org/10.15388/omee.2019.10.19 google scholar
• Berdiev, A. N., & Saunoris, J. W. (2016). Financial development and the shadow economy: A panel VAR analysis. Economic Modelling, 57, 197-207. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2016.03.028 google scholar
• Bose, N., Capasso, S., & Wurm, M. A. (2012). The impact of banking development on the size of shadow economies. Journal of Economic Studies, 39(6), 620-638. https://doi.org/10.1108/01443581211274584 google scholar
• Canh, N. P., & Thanh, S. D. (2020). Financial development and the shadow economy: a multi-dimensional analysis. economic analysis and policy, 67, 37-54. https://doi.org/10.1016/j.eap.2020.05.002 google scholar
• Capasso, S., & Jappelli, T. (2013). Financial development and the underground economy. Journal of Development Economics, 101, 167-178. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2012.10.005 google scholar
• Çeştepe, H. ve Yıldırım, E. (2015). Türkiye’de finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16, 12-26. google scholar
• Çil Yavuz, N. (2006). Türkiye de turizm gelirlerinin ekonomik büyümeye etkisinin testi: Yapisal kirilma ve nedensellik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2), 162-171. https://doi.org/10.31671/dogus.2019.249 google scholar
• Destek, M. A. ve Okumuş, İ. (2016). Satin alma gücü paritesi hipotezi geçerliliğinin Fourier birim kök testleri ile incelenmesi: OECD ülkeleri örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(1), 73-87. https://doi. org/10.21547/jss.256741 google scholar
• Elgin, C., Kose, M. A., Ohnsorge, F., & Yu, S. (2021). Understanding informality. In CERP Discussion Paper No. 16497. https://doi.org/10.2139/ssrn.3916568 google scholar
• Erdem, E. (2010). Para Banka ve Finansal Sistem. Ankara: Detay Yayincilik. google scholar
• Europol. (2015). Why is cash still king? A strategic report on the use of cash by criminal groups as a facilitator for money laundering. Trends in Organized Crime, 18(4), 355-379. https://doi.org/10.1007/s12117-015-9256-x google scholar
• Gharleghi, B., & Jahanshahi, A. A. (2020). The shadow economy and sustainable development: The role of financial development. Journal of Public Affairs, 20(3), 1-6. https://doi.org/10.1002/pa.2099 google scholar
• Gobbi, G., & Zizza, R. (2007). Does the underground economy hold back financial deepening? Evidence from the google scholar
• Italian credit market. In Banca D’Italia Eurosistema Working Paper No. 646. http://onlinelibrary.wiley.com/ doi/10.1111/j.1538-4616.2010.00331.x/full google scholar
• İnançli, S., Altintaş, N. ve İnal, V. (2016). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: D-8 örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 36-49. http://dergipark.gov.tr/iibfdkastamonu/ issue/29650/318425 google scholar
• Khan, S., Abdul Hamid, B., & Rehman, M. Z. (2021). Determinantsthe of shadow economy in OIC and non-OIC countries: The role of financial development. International Journal of Emerging Markets. https://doi. org/10.1108/IJOEM-02-2020-0193 google scholar
• Kum, H. (2020). Finansal gelişme ve kayit dişi ekonomi arasindaki ilişki: Türkiye örneği. 4th International Zeugma Conference on Scientific Researches, Mayıs 29-31, 140. google scholar
• Levine, R. (1997). Financial development and economic growth: Views and agenda. Journal of Economic Literature, 35(2), 688-726. google scholar
• Nazlioglu, S., Gormus, N. A., & Soytaş, U. (2016). Oil Prices and real estate investment trusts ( REITs ): Gradual-shift causality and volatility transmission analysis. Energy Economics, 60, 168-175. https://doi.org/10.1016/j. eneco.2016.09.009 google scholar
• Njangang, H., Nembot, L. N., & Ngameni, J. P. (2020). Does financial development reduce the size of the informal economy in Sub-Saharan African countries? African Development Review, 32(3), 375-391. https://doi. org/10.1111/1467-8268.12446 google scholar
• Saruç, N. T. (2013). Vergi uyumu: Türkiye ve dünyada güncel gelişmeler. Ankara: Akademisyen Kitabevi. google scholar
• Savaşan, F., Yardımcıoğlu, F. ve Demir, İ. (2016). Türkiye’de kayıtdışı ekonomi: Zaman serisi ve panel veri MIMIC tahminleri. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 161-200. http://search.ebscohost.com/ login.aspx?direct=truevedb=buhveAN=115347079vesite=ehost-live google scholar
• Schneider, F. (1997). The shadow economies of western europe. IEA Economic Affairs, 42-48. google scholar
• Schneider, F. (2006). Shadow economies around the world : What do we know ? In CESifo Working Paper No.1806. google scholar
• Schneider, F., & Enste, D. (1998). Increasing shadow economies all over the world - fiction or reality. In IZA Discussion Paper No.26. https://doi.org/10.2139/ssrn.166559 google scholar
• Schneider, F., & Enste, D. H. (2000). Shadow Economies: size, causes and consequences. Journal of Economic Literature, 38, 77-144. google scholar
• Schneider, F., & Klinglmair, R. (2004). Shadow Economies around the world : What do we know? In IZA Discussion Paper No.1043. google scholar
• SPL. (2014). Finansal piyasalar. Lisanslama Sınavları Çalışma Kitapları Ders Kodu: 1006 kitabı içinde. google scholar
• Straub, S. (2005). Informal sector: The credit market channel. Journal of Development Economics, 78, 299-321. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2004.09.005 google scholar
• Sugözü, I. H. (2008). Kayit dişi ekonomiyi önlemede vergi politikalari. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 171-193. google scholar
• Svirydzenka, K. (2016). Introducing a new broad-based index of financial development. IMF Working Paper 16/5. https://doi.org/10.5089/9781513583709.001 google scholar
• Ugurlu, E. (2006). Reel döviz kuru ve ekonomik büyüme: Türkiye. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar