Tarihi ve İktisadi Açılardan Cezayir - Fransa İlişkileri

Yıl 2023, Sayı: 69, 163 - 185, 29.05.2023

Özgenur Özyalçın

https://doi.org/10.26650/mcd2023-1259164

Öz

Yüz ölçümü itibariyle Afrika’nın en büyük ülkesi olan Cezayir, önemli Akdeniz limanlarına ve son derece zengin doğal kaynaklara sahiptir. Jeopolitik konumu ve kaynak gücü Cezayir’i tarih sahnesinde birbirinden farklı kültür ve uygarlıkların beşiği kılmıştır. Yaklaşık 132 yıl süren Fransız işgalinin ise Cezayir’in gerek siyasi gerek mali tarihinde kanlı izler bıraktığı açıktır. Bugün hala kültür, dil ve siyasi yapılanma başta olmak üzere pek çok alanda Fransız etkisi gözlemlenebilmektedir. Dolayısıyla Cezayir’in mevcut mali düzenini anlayabilmek için ülke tarihinin ve halkın sahip olduğu özgürlük ruhunun mercek altına alınması gereği hasıl olmuştur. Nitekim Cezayir Bağımsızlık Savaşı’nı takip eden süreçte devlet tarafından ilan edilen “ülkeyi sahip olduğu tabii zenginliklerden azami ölçüde faydalanarak bir sanayi ülkesi haline getirmek suretiyle kalkındırmak ve halkın refah ve kültür seviyesini bu yolla yükseltmek” hedefi ülkenin öz kaynaklarından yararlanılmasının ne kadar geciktirildiğine işaret etmektedir. Bu amaç doğrultusunda yabancılara ait bütün şirketler, sanayi tesisleri, işletmeler ve tarım alanları millîleştirilmiştir. Cezayir’de iktisadî ve sosyal alandaki bütün planlamalar ve dış ticaret, bütün büyük sanayi tesisleri, bankalar, kredi kurumları, ulaşım, iletişim araç ve gereçleri gibi ekonominin her sektörü tamamıyla devletin elindedir. Ulus kimliğini görünmez kılan geçmiş acı tecrübeler, günümüzde devlet kontrolünün lehine uygulanan muhafazakar politikalara zemin hazırlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Mağrib, Cezayir, Setif ve Guelma Katliamı, Neokoloniyalizm, Maliye Tarihi

Algeria - France Relations in the Perspective of Financial History

Öz

Algeria is the largest country in Africa by surface area and has important Mediterranean ports and extremely rich natural resources. Its geopolitical location and strength of resource have made Algeria the cradle of different cultures and civilizations throughout history. The French occupation left bloody traces on the political and financial history of the country, and The French influence is still observable today in many areas, especially in the culture, language, and political structuring. Therefore, the history of the country and the people’s spirit of freedom need to be examined in order to Algeria’s current fiscal system. After the Algerian War of Independence, The Algerian State declared the goal of “developing the country by making it an industrial country by making maximum use of its natural resources and raising the welfare and cultural level of the people in this way”. (Erinç, 1993, s. 494-497) This aim indicates that the utilization of the country’s resources has been seriously delayed. All foreign-owned companies, industrial facilities, businesses, and agricultural areas had been nationalized for this purpose, and all economic and social planning and foreign trade, major industrial facilities, banks, credit institutions, transportation, communication equipment, and economic sectors are entirely under the control of the State of Algeria. Past experiences that had made Algeria’s national identity invisible have laid the groundwork for conservative policies nowadays in favor of state control.

Anahtar Kelimeler

Maghreb, Algeria, the Sétif and Guelma massacre, neocolonialism, financial history

Kaynakça

• Belgacem, T. (2016). Les Ressources de l'Algérie, L’Esprit du Temps (E.D.), Outre-Terre. google scholar
• Bilge, M. L. (1992). Batı Sahrâ. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 5. Cilt. google scholar
• Bozkurt, N. (1991). Bahriye. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 4. Cilt. google scholar
• Cantürk, C. ve Şengül, B. (2019). Kuzey Afrika’da bir bağımsızlık mücadelesi analizi: Polisario Cephesi ve Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti (SADC). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4). google scholar
• De Beauvoir, S. (1972). Kadınlığımın Hikayesi. İstanbul: Pavel Yayınevi. google scholar
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) (2017). Cezayir Ülke Bülteni. google scholar
• Diken, Ş. (2019). AhmedArif. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Durak, A. (2016). Akdeniz’de Osmanlı korsanlığı ve Osmanlı’nın korsanlıkla mücadelesi (1530-1571). ETÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I/2. google scholar
• Erinç, S. (1993). Cezayir. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 7. Cilt. google scholar
• Gürsoy, C. R. (1988). Afrika. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 1. Cilt. google scholar
• Güzel, Ş. (1997). Cezayir ve Berberiler. Ankara: Doruk Yayıncılık. google scholar
• IMF, (2000). Algeria Recent Economic Developments. google scholar
• Kalaycıoğlu, E. (2005). Başkanlık rejimi: Türkiye’nin diktatörlük tehdidiyle sınavı. T. Ergül (Ed.), Başkanlık Sistemi, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları. google scholar
• Kavas, A. (2006). Osmanlı- Afrika ilişkileri. Afrika Enstitüsü Serisi:3, İstanbul: Tasam Yayınları google scholar
• Kavas, A. (2012). Vehrân. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 42. Cilt google scholar
• Loi de Finance (2022). Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire, N° 100, 30.12.2021.https://www._joradp.dz/FTP/jo-francais/2021/F2021100.pdf google scholar
• Mcdougall, J. (2017). A History of Algeria. Cambridge: Cambridge University Press google scholar
• Nigam, S. & P Thomas, N. P. (2019). The Sahara Desert hydroclimate and expanse: natural variability and climate change. Maryland, United States: Department of Atmospheric and Oceanic Science, University of Maryland. google scholar
• Özpınar, C. (2009). 21. Yüzyılda toplumsal ve siyasal örgütlenme ve siyaset yapma biçimlerinde değişim: Paris banliyölerinde göçmen hareketleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı. google scholar
• T.C. Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü (2021). Cezayir Ülke Bülteni. google scholar
• Tamçelik, S. (2017). Fransa’nın Afrika politikasının esasları ve uygulama alanı olarak Cezayir örneği. H. Çomak, C. Sancaktar ve H. Yıldırım Çınar (Ed.), Afrika Politikası: 21. yüzyılda güvenlik, refah ve demokrasi arayışı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. google scholar
• Tandoğan, M. ve Bouacha, O. (2017). The Algerian security approach towards the Sahel Region: Case of Mali. Türkiyat Mecmuası, 27(1). google scholar
• Toprak, S. V. (2012). Osmanlı yönetiminde Kuzey Afrika: Garp ocakları. Türkiyat Mecmuası, C. 22/Bahar. google scholar