Toplum Sağlığının Geliştirilmesinde Okul Sağlığı Hemşireliği

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 141 - 153, 07.07.2021

Esma Akgül , Ayşe Ergün

Öz

Halk sağlığı hemşireliğinin temel amaçlarından biri olan toplum sağlığını geliştirmede okullar anahtar rol oynamaktadır. Nüfusun göz ardı edilemez bir kısmını oluşturan çocuklar, aileleri ve okul personelini kapsaması nedeniyle okullarda yapılacak sağlığı geliştirme stratejileri mevcut ve gelecek toplumun sağlık düzeyini yükseltmede önemlidir. Halk sağlığı uygulamalarının temelinde yer alan sağlığı geliştirme faaliyetleri bir süreçtir ve bu süreçte okulda önleyici hizmetlerin sunumu sağlığı geliştirebilir. Okullarda sağlığı geliştirme faaliyetleri birincil, ikincil ve üçüncül önleme stratejileri uygulanarak gerçekleştirilir. Tüm bu faaliyetlerde yapılacak girişimler uzmanlaşmış okul hemşireleri ile mümkündür. Ülkemizde okul sağlığını geliştirmek için Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı arasında “Okul Sağlığı İş Birliği Protokolü” imzalanarak yürürlüğe konmuştur. Protokol ile okullarda sağlığı geliştirme doğrultusunda “İlk yardım eğitim projesi, ağız-diş sağlığı, sigara-alkol-madde bağımlılığını önleme programları, ergenlik dönemi değişim projesi (ERDEP), beyaz bayrak projesi, Avrupa’da sağlığı geliştiren okullar ağı projesi, okul hemşireleri tarafından yürütülen hijyen ve sağlıklı beslenmeye yönelik sağlık eğitimleri, boy-kilo ölçümleri, skolyoz taramaları gibi faaliyetler ülkemizde yapılmıştır. Ancak okullarda yeterince okul hemşirelerinin istihdam edilmemesi, mevcut okul hemşirelerinin ise sadece özel okullarda bulunması ve sayılarının yetersiz olması nedeniyle okullarda sağlığı geliştirme faaliyetleri sınırlı düzeyde gerçekleştirilebilmiştir. Bu makale mevcut okul sağlığı hemşirelerinin ve birinci basamakta çalışan hemşirelerin sağlığın geliştirilmesinde okul sağlığı hemşireliği uygulamalarının önemi konusunda farkındalığını artırmak için yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlığı geliştirme, Okul sağlığı, Okul sağlığı hemşiresi, Halk sağlığı

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

School Health Nursing in Promotion Public Health

Öz

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akçay, D. (2016). Okul ortamında bulaşıcı hastalıklardan korunmada okul hemşiresinin rolü. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 5(2), 84-94.
• Allender, J., Rector, C., Rector, C., & Warner, K. (2013). Community & public health nursing: Promoting the public's health. Lippincott Williams & Wilkins.
• Altuntaş, S., & Baykal, Ü. (2012). Okul hemşirelerinin iş, iş ortamı, rol ve sorumluluklarına yönelik görüşleri. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(1), 43-50.
• Bahar Z. (2010). Okul Sağlığı Hemşireliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Elektronik Dergisi, 3(4):195-200.
• Bobo, N. Kımel, L., & Bleza, S. (2012). Promoting Health at School (ed) Selekman, J. in School Nursing: A comprehensive text (s. 440-472).FA Davis Company. Ebook.
• Coşkun, S., & Bebiş, H. (2014). Şiddetin okul sağlığına etkisi ve hemşirelik. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 3(1), 15-23.
• Çakır, G., & Altay, N. (2021). Kronik hastalığı olan çocukların bakımında okul hemşiresinin görev ve sorumlulukları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 14(1), 55-61.
• Dığrak, E., Eyimaya, A.Ö., Zengin, H., & Tezel, A. (2020). İki devlet ilkokulundaki öğrencilerin sağlık tarama sonuçlarının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(2), 289-298.
• Ergün, A., Gür, K., Erol, S., & Kadıoğlu, H. (2012). Okul temelli fiziksel etkinlik programının çocukların fiziksel etkinlik bilgi ve davranışlarına etkisi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 14(2), 17-28.
• Erol, S. (2016). Okul Sağlık Taramaları. Gözüm S. (Ed.), Okul dönemindeki çocukların sağlığının geliştirilmesi (ss. 105-154). Ankara: Vize.
• Evans, D., Coutsaftiki, D., & Fathers, C.P. (2017). Clabburn (Ed.), Health promotion and public health for nursing students. Learning Matters, London. Ebook.
• Güler, S., & Akcan, A. (2020). Astım yönetiminde okul temelli yaklaşım. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 307-317.
• Gündüz, S., & Albayrak, H.M. (2014). Okul sağlığında neredeyiz?. Ankara Medical Journal, 14(1), 29-33.
• Gözüm S (Ed) (2016) Okul dönemindeki çocukların sağlığının geliştirilmesi, Vize Yayıncılık, Ankara, ISBN:978-605-9278-05-08.
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2021, 2 Şubat). Aşılama Takviminde Değişiklik Yapıldı. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/haberler/asilama-takviminde-degisiklik-yapildi.html
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2021, 4 Şubat). Türkiye Çocukluk Çağı Şişmanlık Araştırması 2016. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/haberler/turkiye-cocukluk-cagi-sismanlik/COSI-TUR-2016-Kitap.pdf
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2021, 4 Şubat). Türkiye Çocukluk Çağı Şişmanlık Araştırması 2013. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayatdb/Yayinlar/kitaplar/diger-kitaplar/cosi-tr.pdf
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2021, 5 Şubat). Okulda Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Programı Uygulama Kılavuzu. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/cocuk_ergen_db/dokumanlar/Uygulama_Klavuzu.pdf
• Kesgin, M.T., & Çağlar, S. (2019). Dünyada ve Türkiye’de okul hemşireliğinin gelişimi. Journal of Education and Research in Nursing, 16(4), 343-353.
• Küçüksüleymanoğlu, R. (2010). Öğrencilerin bakış açısından sağlığı geliştiren okullar ağı projesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 65-84.
• Loschiavo, J. (2015). Fast facts for the school nurse: school nursing in a nutshell. Springer Publishing Company.
• Meydanlıoğlu, A., & Gözüm, S. (2019). Türkiye'de okul sağlığını geliştiren uygulama ve programlar. Turkiye Klinikleri Public Health Nursing-Special Topics, 5(1), 16-23.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021, 2 Şubat). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2019-2020 Raporu. http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=396
• National Association of School Nurses. (2012). NASN position statement: Role of the school nurse. NASN School Nurse, 27(2), 103-104.
• Öncel, S. (2016). Sağlığı geliştiren okullar kavramı ve bu kapsamda belirlenen uluslararası standartlar. Türkiye Klinikleri. Okul Toplumunun Sağlığının Geliştirilmesi Özel Sayısı, 2(1):96-101.
• Özcan, C., Kılınç, S., & Gülmez, H. (2013). Türkiye’de okul sağlığı ve yasal durum. Ankara Medical Journal, 13(2), 71-81.
• Polat, Y., Tatlı, S., Yavuzekinci, M., Öztürk, M., İpekçi, N.N., Yurdagül, G., & Süzülmüş, S. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların ailelerinin çocukluk çağı aşıları hakkındaki görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 131-137.
• Sağlan, Y., & Bilge, U. (2018). Adolesan ve Okul Sağlığı. Turkiye Klinikleri Family Medicine-Special Topics, 9(6), 11-16.
• Selekman, J., & Coates, J. (2012). Disease Prevention (ed) Selekman, J. in School nursing: A comprehensive text (s. 473-515).FA Davis Company. Ebook
• Stanhope, M., & Lancaster, J. (2008). Public health nursing: Population-centered health care in the community. Elsevier Health Sciences.
• Şahinöz, T., Şahinöz, S., & Kıvanç, A. (2017). Sağlığı geliştirmenin en kolay yolu: Okul sağlığı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 303-312.ISO 690
• Şişman, F. N., Kadıoğlu, H., Ergün, A., & Erol, S. (2013). Okul Çocuklarında Somatizasyon ve Somatik Belirtiler Nedeniyle Okul Revirine Başvuru Durumu. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 4(3),131-136.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021, 5 Şubat). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021, 5 Şubat). İl, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2007-2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210
• Yardım, N., Gögen, S., & Mollahaliloğlu, S. (2009). Sağlığın geliştirilmesi (Health Promotion): Dünya’da ve Türkiye’de mevcut durum. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 72(1), 29-35.
• Yıldız-Akkuş, S., & Bütün-Ayhan, A. (2018). Kronik hastalığı olan çocukların davranışlarının ve yaşam kalitelerinin incelenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 1-7.
• Yılmaz, M., Kundakçı, G.A., Dereli, F., Oztornacı, B.O., & Cetişli, N.E. (2019). İlköğretim öğrencilerinde yaş ve cinsiyete göre obezite ve ilişkili özellikler obezite ve ilişkili faktörler. Güncel Pediatri, 17(1), 127-140.
• Yurttutan, S., & Altay, N. (2018). Kaynaştırma eğitimi alan çocuklarda okul sağlığı hemşiresinin rolleri. Journal of Contemporary Medicine, 8(1), 78-84.
• Yüksel, H. (2018). Çocukluk çağında astım, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedeni midir?. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 10(5), 28-31.