ETİK LİDERLİĞİN BİLGİ UÇURMA EĞİLİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: AHLAKİ KİMLİK VE GÜÇ MESAFESİ YÖNELİMİNİN ROLÜ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 225 - 253, 22.06.2023

Gülşah Gençer Çelik , Erkan Taşkıran , Gökten Öngel

https://doi.org/10.54452/jrb.1286880

Cited By: 1

Öz

Günümüzde örgütlerin başarısında liderlerin rolü yadsınamaz. Bu bağlamda özellikle etik liderler ön plana çıkmaktadır. Yöneticilerin etik liderler olarak algılanmaları çalışanlarının ahlaki kimlikleri cesaretlendirme yanında meşru olmayan durumların paylaşılmasına yönelik bilgi uçurma eğilimlerini etkileyebilir. Bu beklentinin karşılanması için yöneticilerin güç mesafesi yönelimlerinin de dikkate alınması önemli olabilir. Bu araştırmanın temel amacı etik liderliğin bilgi uçurma eğilimi üzerindeki etkisinde ahlaki kimliğin aracılık ve güç mesafesi yöneliminin düzenleyici rolünü incelemektir. Çalışma nicel araştırma yöntemleri kapsamında kolayda örnekleme yöntemiyle ulaşılan 242 banka çalışanı üzerinde yürütülmüştür. Araştırma sonuçları etik liderliğin bilgi uçurma eğilimi ve ahlaki kimlik üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca etik liderliğin bilgi uçurma eğilimi üzerinde ahlaki kimliğin aracılık etkisi yanında etik liderliğin ahlaki kimlik üzerindeki etkisinde güç mesafesi yöneliminin düzenleyicilik rolü olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuç bölümünde elde edilen bulgular değerlendirilerek gelecek araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Etik Liderlik, Bilgi Uçurma Eğilimi, Ahlaki Kimlik, Güç Mesafesi Yönelimi

THE EFFECT OF ETHICAL LEADERSHIP ON WHISTLEBLOWING INTENTION: THE ROLE OF MORAL IDENTITY AND POWER DISTANCE

Öz

Today, the role of leaders in the success of organizations is undeniable. In this context, especially ethical leaders come to the forefront. The perception of managers as ethical leaders may affect their employees' tendency to encourage moral identities as well as whistleblowing intentions to share illegitimate situations. In order to fulfil this expectation, it may be important to consider the power distance orientations of managers. Within this context, the main purpose of this study is to examine the mediating role of moral identity and the moderating role of power distance orientation in the effect of ethical leadership on whistleblowing intention. The study was conducted on 242 bank employees who were reached by convenience sampling method within the scope of quantitative research methods. The results of the study revealed that ethical leadership has a positive and significant effect on whistleblowing intention and moral identity. In addition to the mediating effect of moral identity on the whistleblowing intention of ethical leadership, it was determined that power distance orientation has a moderating role in the effect of ethical leadership on moral identity. In the conclusion section of the research, the findings obtained were evaluated and suggestions for future research were presented.

Anahtar Kelimeler

Ethical Leadership, Whistleblowing Intention, Moral Identity, Power Distance Orientation

Kaynakça

• Akdoğan, A. A., Cingöz, A., & Köksal, O. (2020). Ahlaki kimlik algısı, bağlamsal performans ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik bir çalışma. Business & Management Studies: An International Journal, 8(4), 50-68.
• Aktan, C. C. (2015). Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vicdani red davranışı: Whistleblowing. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 19-36.
• Alpkan, L., Karabay, M., Şener, İ., Elçi, M., & Yıldız, B. (2021). The mediating role of trust in leader in the relations of ethical leadership and distributive justice on internal whistleblowing: A study on Turkish banking sector. Kybernetes, 50(7), 2073-2092.
• Altıntaş, M. (2023). Kırık camlar teorisinin erdemli raporlama (whistleblowing) davranışına etkisi: Yükseköğretim çalışanları üzerinde bir uygulama. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 240-257.
• Aslam, M. K., Akhtar, M. S., Akhtar, M. W., Asrar-ul-Haq, M., Iqbal, J., & Usman, M. (2021). Reporting the wrong to the right: The mediated moderation model of whistleblowing education and the whistleblowing intentions. Kybernetes, 52(3), 981-996.
• Aquino, K., Freeman, D., Reed , A., Felps, W., & Lim, V. K. (2009). Testing a social-cognitive model of moral behavior: The interactive influence of situations and moral identity centrality. Journal of Personality and Social Psychology, 97(1), 123-141.
• Aquino, K., & Reed, A. (2002). The self-importance of moral identity. Journal of Personality and Social Psychology, 83(6), 1423-1440.
• Aydın, U. (2003). İş hukuku açısından işçinin bilgi uçurması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2),79-100.
• Baltacı, A. (2017). Bilgi uçurma: Kavram ve kuramsal temeller. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 397-423.
• Begley, T. M., Lee, C., Fang, Y., & Li, J. (2002). Power distance as a moderator of the relationship between justice and employee outcomes in a sample of Chinese employees. Journal of Managerial Psychology, 17(8), 692-711.
• Bello, S. M. (2012). Impact of ethical leadership on employee job performance. International Journal of Business and Social Science, 3(11), 228-236.
• Berry, B. (2004). Organizational culture: A framework and strategies forf acilitating employee whistleblowing. Employee Responsibilities and Rights Journal, 16(1), 1-11.
• Bhal, K. T., & Dadhich, A. (2011). Impact of ethical leadership and leader–member exchange on whistleblowing: The moderating impact of the moral intensity of the issue. Journal of Business Ethics, 103, 485-496.
• Bolat, O. İ., Bolat, T., Seymen, O., & Yüksel, M. (2017). İstismarci yönetim ve tükenmişlik: Lider-üye etkileşimi ve güç mesafesinin düzenleyici etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(38), 123- 162.
• Botero, I. C., & Van Dyne, L. (2009). Employee voice behavior: Interactive effects of LMX and power distance in the United States and Colombia. Management Communication Quarterly, 23(1), 84-104.
• Brown, M. E., Trevino, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117- 134.
• Brown, M. E., & Treviño, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595-616.
• Celep, C., & Konaklı, T. (2012). Bilgi uçurma: Eğitim örgütlerinde etik ve kural dışı uygulamalara yönelik bir tepki/whistleblowing. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 65-88.
• Cemaloğlu, N., & Akyürek, M. İ. (2017). Örgütlerde whistleblowing (bilgi uçurma). Turkish Journal of Educational Studies, 4(3), 123-142.
• Cheng, J., Bai, H., & Yang, X. (2019). Ethical leadership and internal whistleblowing: A mediated moderation model. Journal of Business Ethics, 155, 115-130.
• Cintya, L., & Yustina, A. I. (2019). From intention to action in whistleblowing: Examining ethical leadership and affective commitment of accountants in Indonesia. International Journal of Business, 24(4), 412-433.
• Çiğdem, S. (2013). Büro yönetiminde whistleblowing ve etik ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 93-109.
• De Hoogh, A. H., & Den Hartog, D. N. (2008). Ethical and despotic leadership, relationships with leader’s social responsibility, top management team effectiveness and subordinates’ optimism: A multi-method study. The Leadership Quarterly, 19(3), 297-311.
• Delmas, C. (2015). The ethics of government whistleblowing. Social Theory and Practice, 41(1), 77-105.
• Demirtaş, Ö. (2014). İşyerlerinde olumsuz durumları ifşa etmenin etik iklim üzerindeki etkisi: Yıldırma algısının moderatör rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(1), 136-156.
• Doane, G. A. H. (2002). Am I still ethical? The socially-mediated process of nurses’ moral identity. Nursing Ethics, 9(6), 623-635.
• Ertürk, E., & Bedük, A. (2015). Sosyal mübadele teorisi bağlamında güç mesafesi ve örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. İşletme Bilimi Dergisi, 3(1), 1-19.
• Fitriningrum, A., Pulungan, A.H., Dewi, N.M., & Imani, N.N., (2022). The impact of trust on the relations between ethical leadership and internal whistleblowing intention. Jurnal Dinamika Akuntansi dan Bisnis, 9(2), 241-260.
• Ghosh, A. (2011). Power distance in organizational contexts: A review of collectivist cultures. Indian Journal of Industrial Relations, 47, 89-101.
• Gillett, G. (2006). Cyborgs and moral identity. Journal of Medical Ethics, 32(2), 79-83.
• Greenbaum, R. L., Mawritz, M. B., Mayer, D. M., & Priesemuth, M. (2013). To act out, to withdraw, or to constructively resist? Employee reactions to supervisor abuse of customers and the moderating role of employee moral identity. Human Relations, 66(7), 925-950.
• Gürbüz, S. (2019). Aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz, S., & Bayık, M. E. (2018). Aracılık modellerinin analizinde modern yaklaşım: Baron ve Kenny yöntemi artık terk edilmeli mi? 6. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı (ss.35-52). 2-3 Kasım, Isparta.
• Hansen, D. (2011). Ethical leadership: A multifoci social exchange perspective. The Journal of Business Inquiry, 10(1), 41-55.
• Hardy, S. A., Bhattacharjee, A., Reed, A., & Aquino, K. (2010). Moral identity and psychological distance: The case of adolescent parental socialization. Journal of Adolescence, 33(1), 111-123.
• Hardy, S. A., & Carlo, G. (2011). Moral identity: What is it, how does it develop, and is it linkedto moral action? Child Development Perspectives, 5(3), 212-218.
• Hardy, S. A., & Carlo, G. (2005). Identity as a source of moral motivation. Human Development, 48(4), 232-256.
• Hart, D., Atkins, R., & Ford, D. (1998). Urban America as a context for the development of moral identity in adolescence. Journal of Social Issues, 54(3), 513-530.
• Hayes, A. F. (2017). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach, New York: The Guilford Press.
• Hersh, M. A. (2002). Whistleblowers – heroes or traitors?: Individual and collective responsibility for ethical behaviour. Annual Reviews in Control, 26(2), 243-262.
• Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 2-26.
• Hofstede, G. (2001). Culture s consequences: Comparing values, behaviours, institutions and organisations across nations. CA: Thousand Oaks.
• Hofstede, G. (1983). National cultures in four dimensions: A research-based theory of cultural differences among nations. International Studies of Management & Organization, 13(1-2), 46-74.
• Indriasari, İ., & Zulaikha (2023). The effect of power distance, trust and the role of Professional commitment as mediator on whistleblowing intentions.In Amrullah et al. (Eds.), Proceedings of the 3rd Annual Conference of Education and Social Sciences (pp.267-275), ASSEHR.
• Ismail, A., Islam, K. A., Zohaib, M., Tasaduq, S., & Ismail, M. (2021). The role of ethical leadership and whistleblowing intentions: Mediating role of moral identity. American International Journal of Humanities, Arts and Social Sciences, 3(1), 20-32.
• Jeong, C., & Han, H. (2013). Exploring the relationship between virtue ethics and moral identity. Ethics & Behavior, 23(1), 44-56.
• Jubb, P. B. (1999). Whistleblowing: A restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics, 21, 77- 94.
• Kalshoven, K., Den Hartog, D. N., & De Hoogh, A. H. (2011). Ethical leadership at work questionnaire (ELW): Development and validation of a multidimensional measure. The Leadership Quarterly, 22(1), 51-69.
• Karabey, C. N., & Alioğulları, Z. D. (2020). Etik liderlik, politik beceri ve güç mesafesi yöneliminin çalışan sesliliğine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 37-56.
• Kavussanu, M., Willoughby, A., & Ring, C. (2012). Moral identity and emotion in athletes. Journal of Sport and Exercise Psychology, 34(6), 695-714.
• Kaygın, E., Topçuoğlu, E., & Özkes, S. (2018). Investigating the Bitcoin system and its properties within the scope of business ethics. Iş Ahlakı Dergisi, 11(2), 186-192.
• Khan, M. W. J.,Ismail, A., Ahmed, Z., & Ali, I. (2020). Ethical leadership and whistle-blowing intentions: Mediating role of moral identity. Journal of Accounting and Finance in Emerging Economies, 6(4), 1021- 1032.
• Khatri, N. (2009). Consequences of power distance orientation in organisations. Vision, 13(1), 1-9.
• Kirkman, B. L., Chen, G., Farh, J. L., Chen, Z. X., & Lowe, K. B. (2009). Individual power distance orientation and follower reactions to transformational leaders: A cross-level, cross-cultural examination. Academy of Management Journal, 52(4), 744-764.
• Kocabıyık, O. O. (2014). Benlik ve ahlaki kimlik. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 261-280.
• Koslowsky, M., Baharav, H., & Schwarzwald, J. (2011). Management style as a mediator of the power distance influence tactics relationship. International Journal of Conflict Management, 22(3), 264-277.
• Liman, A., Elçi, M., & Murat, G. (2019). Örgütsel Performansın Öncülleri Olarak Etik Liderlik Ve Kariyerizm Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 3(2), 183-198.
• Liu, G., & Ren, H. (2017). Ethical team leadership and trainee auditors’ likelihood of reporting client’s irregularities. Journal of Financial Crime, 24(1), 157-175.
• Malik, M. S., & Nawaz, M. K. (2018). The role of ethical leadership in whistleblowing intention among bank employees: Mediating role of psychological safety. Review of Integrative Business and Economics Research, 7, 238-252.
• Mansbach, A., & Bachner, Y. G. (2010). Internal or external whistleblowing: Nurses’ willingness to report wrong doing. Nursing Ethics, 17(4), 483-490.
• Mayer, D. M., Kuenzi, M., Greenbaum, R., Bardes, M., & Salvador, R. B. (2009). How low does ethical leadership flow? Test of a trickle-down model. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 108(1), 1-13.
• Mayer, D. M., Aquino, K., Greenbaum, R. L., & Kuenzi, M. (2012). Who displays ethical leadership, and why does it matter? An examination of antecedents and consequences of ethical leadership. Academy of Management Journal, 55(1), 151-171.
• Near, J. P., & Miceli, M. P. (1985). Organizational dissidence: The case of whistle-blowing. Journal of Business Ethics, 4, 1-16.
• Ng, T. W., & Feldman, D. C. (2015). Ethical leadership: Meta-analytic evidence of criterion-related and incremental validity. Journal of Applied Psychology, 100, 948–965.
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994) The Assessment of reliability. Psychometric Theory, 3, 248-292.
• Onan, G., & Özmen, N. Ö. (2023). Etik liderliğin etik iklim ve çalışan performansı üzerindeki etkileri: kavramsal bir değerlendirme. Salı, G. ve Çatalcalı Ceylan, A. (ed.), Sosyal & Beşeri Bilimlerde Güncel Araştırmalar İçinde (ss.65-88). Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• Öncül, M. S., Deniz, M., & İnce, A. R. (2016). Hofstede’nin örgüt kültürü modelinin potansiyel girişimcilerin yetiştiği çevresel özellikler kapsamında değerlendirilmesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 255-269.
• Özaslan, G., & Ünal, G. (2016). Öğretmenlerde açığa çıkarma davranışı: Mevcut durum ve öneriler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(3), 321-350.
• Özbezek, B. D., Paksoy, H. M., Paksoy, S., & Gültekin, V. M. (2022). Etik liderliğin bilgi uçurma üzerindeki etkisinde psikolojik sermayenin aracılık rolü. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 649-662.
• Park, H., & Blenkinsopp, J. (2009). Whistleblowing as planned behavior: A survey of South Korean poliçe officers. Journal of Business Ethics, 85(4), 545-556.
• Rabie, M. O., & Malek, M. A. (2020). Ethical leadership and whistleblowing: Mediating role of stress and moderating effect of interactional justice. SEISENSE Journal of Management, 3(3), 1-11.
• Reed, A., & Aquino, K. F. (2003). Moral identity and the expanding circle of moral regard toward outgroups. Journal of Personality and Social Psychology, 84(6), 1270-1286.
• Resick, C. J., Hanges, P. J., Dickson, M. W., & Mitchelson, J. K. (2006). A cross-cultural examination of the endorsement of ethical leadership. Journal of Business Ethics, 63, 345-359.
• Riaz, A., Hussain, T. S., Afzal, M.M., & Khattak, M.A. (2022). The relationship between ethical leadership and whistleblowing: The moderating effects of job security and affective commitment. Journal of Management and Research, 9(1), 200-223.
• Sanı, A. N., Salım, A. S., & Jaffar, N. (2022). The influences of self-efficacy, empathy, ethical leadership and power distance on whistleblowing intention. IBIMA Business Review, 2022, 1-17.
• Shao, R., Aquino, K., & Freeman, D. (2008). Beyond moral reasoning: A review of moral identity research and its implications for business ethics. Business Ethics Quarterly, 18(4), 513-540.
• Shiyong, Z.,Miraz, S., Ali, R., Mehar, S., Hussain, M. ve Basharat, S. (2022). The mediation mechanism of ethical climate in the relationship of ethical leadership and internal whistleblowing intention. Journal of Contemporary Issues in Business and Government, 28(4), 817-832.
• Spiecker, B., & Steutel, J. (1996). Moral identity and education in a multicultural society. Studies in Philosophy and Education, 15, 159-165.
• Sürücü, L., Şeşen, H., & Maslakçı, A. (2021). SPPS, AMOS ve PROCESS macro ile ilişkisel, aracı/düzenleyici ve yapısal eşitlik modellemesi uygulamalı analizler, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Toker, G. A. (2014). Okullarda bilgi uçurma: İş doyumu ve örgütsel bağlılık ilişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 261-282.
• Toker, G. A. & Oğuz, E. (2015). Öğretmenlerin bilgi uçurma tercihleri ile kültürel değerleri arasındaki ilişki. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 51-64.
• Treviño, L. K., Brown, M., & Hartman, L. P. (2003). A qualitative investigation of perceived executive ethical leadership: Perceptions from inside and outside the executive suite. Human Relations, 56(1), 5-37.
• Treviño, L. K., Hartman, L. P., & Brown, M. (2000). Moral person and moral manager: How executives develop a reputation for ethical leadership. California Management Review, 42(4), 128-142.
• Tutar, H., Altınöz, M., & Çakıroğlu, D. (2011). Is ethical leadership and strategic leadership a dilemma? A descriptive survey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 24, 1378-1388.
• Uslu, O. & Ardıç, K. (2013). Güç mesafesi örgütsel güveni etkiler mi? Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 313-338.
• Wen, P., & Chen, C. (2016). How does ethical leadership influence employees’ whistleblowing intention? Evidence from China. Social Behavior and Personality: An International Journal, 44(8), 1255-1266.
• Yaman, E., & Irmak, Y. (2010). Yöneticiler ve öğretmenler arasındaki güç mesafesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 164-172.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yener, S. (2018). İşgören sesliliğinin tükenmişlik ve bilgi uçurma arasındaki ilişkide düzenleyici rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31), 217-236.
• Yıldız, O., & Erdil, S. (2013). Türkiye havayolu yolcu taşımacılığı sektöründe hizmet kalitesinin karşılaştırmalı ölçümlenmesi. Öneri Dergisi, 10(39), 89-100.
• Yılmaz, V. & Dalbudak, İ. Z. (2018). Aracı değişken etkisinin incelenmesi: yüksek hızlı tren işletmeciliği üzerine bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 14(2), 517-534.
• Yılmaz, A. G. F. & Yılmaz, A. G. F. (2015). Ahlaki kimlik ölçeği türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması . Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 1-24.
• Yoo, B., Donthu, N., & Lenartowics, T. (2011). Measuring Hofstede’s five dimensions of cultural values at the individual level: Development and validation of CVSCALE. Journal of International Consumer Marketing, 23(3-4), 193-210.
• Yorulmaz, Y. İ., Çolak, İ., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2018). Örgütsel güç mesafesi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(4), 671-686.
• Zhang, F. W., Liao, J. Q., & Yuan, J. M. (2016). Ethical leadership and whistleblowing: Collective moral potency and personal identification as mediators. Social Behavior and Personality: An International Journal, 44(7), 1223-1231.
• Zhu, W., Trevino, L. K., & Zheng, X. (2016). Ethical leaders and their followers: the transmission of moral identity and moral attentiveness, Business Ethics Quarterly, 26(1), 95-115.