İşitme engelli öğrencilerin sosyal zekâ düzeylerinin incelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 89 - 94, 31.12.2020

Pelin Avcı , Ayla Karakullukçu , Levent İlhan

Öz

Bu çalışmanın amacı işitme engelli öğrencilerin sosyal zekâ düzeylerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesidir. Yöntem: Araştırma grubunu işitme engeline sahip 112 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma grubunun yaş ortalaması 17.48±0.50’dir. Araştırmada Silvera ve ark. (2001) tarafından geliştirilen “Tromso Sosyal Zekâ Ölçeği” (TSZÖ) kullanılmıştır. TSZÖ, sosyal zekâyı sosyal bilgi süreci, sosyal beceri ve sosyal farkındalık olmak üzere 3 ayrı alanda ölçmektedir. Ölçek Doğan ve Çetin (2009) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Araştırmaya katılan işitme engellilerin sosyal zekâ düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılan ölçek uygulamalarından elde edilen veriler SPSS 22.0 paket programında güven aralığı %95 olan 0.05 oranında anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Bulgular: Yapılan istatistiki analizlerde sosyal bilgi süreci, sosyal beceri ve sosyal farkındalık açısından kadın ve erkek öğrenciler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu (p<0.05) bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca sosyal beceri açısından doğuştan işitme engelli ve sonradan işitme engelli olan öğrenciler arasında anlamlı bir farklılık olduğu bulgusu elde edilmiştir (p<0.05). Sonuç: Araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda sporun işitme engelli bireylerin sosyal zekâ düzeylerini önemli ölçüde etkilemediği ve işitme engelli erkeklerin sosyal zekâ düzeylerinin kızlardan daha yüksek olduğu sonucuna ulaşıldı. Ayrıca sonradan işitme kaybına uğrayan bireylerin sosyal beceri düzeylerinin doğuştan işitme engelli bireylere göre daha yüksek olduğu anlaşıldı. Sosyal zekâ gelişiminin sağlanabilmesi için sosyal zekâ düzeyi daha düşük olan özellikle kızlara ve doğuştan işitme engeli kaybı olan bireylerin kendilerini tanımaları ve sorgulamaları sağlanmalıdır. Ayrıca arkadaşlarıyla, çevreyle paylaşımlarda bulunmalarını destekleyecek etkinlikler gerçekleştirilmeli, bilimsel ya da kültürel gezi-gözlem, doğada yapılan okul kampları, sosyal sorumluluk projeleri, tartışma etkinlikleri, yaratıcı yazı etkinlikleri, yaratıcı drama uygulamaları ve sanatsal etkinliklere katılımları sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

işitme engelliler, sosyal zeka, spor, sedanter bireyler

Kaynakça

• Arıkan Ç. (2002). Sosyal model çerçevesinde engelliliğe yaklaşım. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2 (1), 2002, s. 12-21.
• Avcı, P. ve Can, H. (2020). Koruma Altında Yetişmiş Bireylerin Görüşleri Doğrultusunda Sporun Yaşam Becerilerine Etkisi . Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 2 (1), 10-17. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jsar/issue/55378/715108.
• Berber R. (2011). Sporun İşitme Engellilerin Sosyalleşmesi Üzerine Etkisi. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Bilir Ş, Güven N, Bal S, Metin N, Artan İ. (1992). I. Ulusal Özel Eğitim Kongresi: 3-6 yaş grubundaki normal gelişim gösteren 3-7 yaş grubundaki işitme özürlü ve 5-7 yaş grubundaki downsendromlu çocukların büyük kas motor gelişimi ile ilgili hareketlerinin ince lenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu Çocuk Sağlığı ve Eğitimi Bölümü.Ankara (Bildiri Kitabı).
• Can, H , Özdemi̇r, H , Bayrakdar, A . (2020). Türkiye'de Yaygın Olmayan Bir Spor Branşı: Netbol . Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 2(1),27-33. Coll KM, Cutler MM, Thobro P, Haas R, Powell S., (2009). An exploratorystudy of psychosocial risk behaviors of adolescentswhoaredeafor hard of hearing: ComparisonsandRecommendations. Amerikan Annals of theDeaf. 154(1), 30–35.
• DOĞAN, T. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Zeka Düzeylerinin Depresyon ve Bazı Değişkenlerle İlişkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, T. ve Çetin, B. (2009). Tromso Sosyal Zekâ Ölçeği Türkçe Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (2), 691-720.
• Dunn JM, ve Fait H., (1997). Special PhysicalEducation: Adapted, individualized, developmentalSeventh Edition, Iowa Dubuque Brown&Benchmark, 22.
• ERDEN Z. (1995), İşitme Engelliler ve Sağlıklı Kişilerin Motor Fonksiyonlarının Karşılaştırılması: Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Programı Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Ertürk B. (2003).İşitme Engelli Çocukların Ailelerine Öneriler. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.Ankara.
• GÜR, A. (2001), Özürlülerin Sosyal Yaşama Uyum Süreçlerinde Sportif Etkinliklerin Rolü, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi başkanlığı Yayınları, Ankara. İEF. (2014). “Başkan Mesajı”, İşitme Engelliler Federasyonu, http://www.ief.org.tr/ (Erişim: 20.08.2017).
• İlhan, L.,Suveren, S., (2007), Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Anne Babaların,Çocuklarının Özel Eğitimleri Sürecinde Beden Eğitimi Ve Spor Etkinliklerine Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi, 9. Uluslar arası Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı, 670.
• İlhan L. (2008). Eğitilebilir Zihinsel Engelli Çocuklarda Beden Eğitimi Ve Sporun Sosyalleşme Düzeylerine Etkisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 315-324.
• İlhan EL., Kırımoğlu H., Öz AS. (2012), Evaluation Of SocialSkillLevels Of TheHearing-Impaired Football Players, OvidiusUniversityAnnals, Series PhysicalEducationandSport, Vol. XII, ISSUE 2, Romania.
• Karakullukçu, A , Öçalan, M , Avcı, P . (2019). Identification of Decision-Making Skills of the High School Students Participating in School Sports Activities . Turkish Journal of Sport and Exercise , 21 (1) , 110-116 . DOI: 10.15314/tsed.491662
• Karasar, N (1984) Bilimsel Araştırma Yöntemi, İstanbul, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Koç M. (2012). İşitme Engelli Öğrencilerin Spor Değişkenine Göre Çoklu Zekâ Alanlarının Araştırılması, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı. Doktora Tezi.
• MEB 2010, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi İşitme Engelliler, Ankara.s, 7-15.
• Özer, Dilara Sevimay (2001). Engelliler İçin Beden Eğitimi ve Spor,1. Basım, Nobel Yayın Dağıtımı, Ankara.
• Özsoy, Y., Özyürek, M., Eripek, S. (1997). Özel eğitime giriş. (8. Baskı). Ankara: Karatepe Yayınları, 1997 Rehberlik Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Say C. (2013). İşitme Engellilerde Spor Eğitimi Ve Serbest Zaman Aktivite Doyumu (İstanbul İli Örneği).Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi Ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Silvera, D. H.,Martinussen, M. ve Dahl, T. I. (2001). TheTromsøSocialIntelligenceScale, a Self-Report Measure of SocialIntelligence. ScandinavianJournal of Psychology, (42), 313-319.
• Şahin H (2004).Engellilik Kimin Sorunu? Breyin mi, Toplumun mu? Öz-Veri 1(1): 48-64.
• Tekkurşun Demir, G. İlhan E. L. Esentürk O. K., Kan A. (2018). Engelli Bireylerde Spora Katılım Motivasyonu Ölçeği (ESKMÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. SPORMETRE, 16(1), 95-106. (Yayın No: 4639139)
• Tekkurşun Demir, G. ve İlhan, EL. (2019). Spora Katılım Motivasyonu: Görme Engelli Sporcular Üzerine Bir Araştırma. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 157-170.DOI: 10.31680/gaunjss.525455.
• Tiryaki Ş. (2000).Spor Psikolojisi Kavramlar, Kuramlar ve Uygulama. l. Baskı , Eylül Yayınevi,:109. İstanbul.
• WHO, (2018). Word HealthyOrganizationglobalestimates on prevalence of hearingloss, Prevantion of Deafness.
• Yıldırım, F., Dökmen Z., Mamatoğlu N., Özuğurlu M. ve diğ. (2011) “İşgücü Piyasasının Özürlüler Açısından Analizi”, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Kasım, Ankara, s. 13. ISBN: 978-605-4628-38 4.
• Yuker, H. E. (1988). Attitudes toward persons with disabilities. Springer Publishing Co.
• Zengin, S., Kaya, E., & Bezci, Ş. (2016). Antrenörlük Eğitimi ve Spor Yöneticiliği Bölümü Öğrencilerinin Engellilerde Sporun Etkileri Konusundaki Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. Uluslararası Multidisipliner Akademik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 45-56.