Samsun Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Beyin Ölümü ve Organ Bağışına Yönelik Bilgi ve Tutumlarına Eğitimin Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 17, 25.12.2016

Aynur Arslan , Seval Ağaçdiken Alkan , Afitap Özdelikara , Nuran Mumcu Boğa

Öz

ÖZET

Amaç: Bu
çalışma, Samsun Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü son sınıf öğrencilerine
beyin ölümü ve organ bağışına yönelik verilen eğitimin, öğrencilerin bilgi ve
tutumlarına etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. 

Yöntem:  Tanımlayıcı tipteki çalışmanın evrenini;
2014- 2015 yılı Samsun Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü son sınıfta öğrenim
görmekte olan 126 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler, çalışmayı kabul eden 108
öğrenciye,  araştırmacılar tarafından
hazırlanan 18 soruluk anket formu uygulanarak toplanmıştır. Öğrencilere beyin
ölümü ve organ bağışı konulu eğitim verilmiş, ön test ve son test uygulanarak
eğitimin etkinliği değerlendirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde sayı,
yüzdelik hesaplamalar ve t McNemar
testi kullanılmıştır.

Bulgular:
Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 21.7 ±1.7’ dir.
Öğrencilerin %45.3’ü daha önce beyin ölümü ve organ bağışına yönelik özel bir
eğitim almamışlardır. Eğitim öncesi beyin ölümünü doğu tanımlama oranı % 41,6
iken eğitim sonrası bu oran %93,6 olarak tespit edilmiştir. Ön test verilerinde
öğrencilerin % 7,4’inin organ bağışında bulunmayı düşündüğü saptanırken bu oran
eğitim sonrası % 68.5 tespit edilmiştir.

Sonuç:
Öğrencilerin beyin ölümü ve organ bağışı konusunda bilgilerinin yetersiz ancak
verilen eğitimin bu konudaki yetersizliği ortadan kaldırmakta etkin olduğu
saptanmıştır.  Öğrencilerin tutum ve
farkındalıklarını arttırmak amacıyla eğitim müfredatları içersinde bu konuya
geniş yer verilmesi, mezuniyet öncesi ve sonrası eğitimlerle desteklenmesi
önerilmektedir.

Aim: This study conducted to determine the effect of education about brain death
and organ donation
on
students’ knowledge and attitude.

Method: The universe of this descriptive study
was became from 126 last year nursing students. Data was gaired with a questionnaire
that consist 18 question, was prepared by 
researchers and asked 108 voluntered students. An education program
about brain death and organ transplantation was provided to students and the
effectiveness of this education was evaluated
with pretest and posttest  method. Data was analysed
with percentage, mean and McNemar test.

Result: The age mean of students was 21.7 ±1.7. % 45.3 of students had no education about brain death and
organ transplantation before. The rate of right description about brain death %41,6 in pretest while it was %  93,6 in posttest
. The % 7.4 of student thougt to donate their organs in pretest while  the rate was % 68.5 in post test.

Result: Students’ knowledge is not enough but the
education was effective to make
the
knowledge better. It was
suggested that  to add wide topics about
this subject in education contex and support 
students with education programs in pre- post graduation with the aim of
to make students aware and to have positive attitude about this subject.

Key Words: Organ
donation, brain death, nursing student,education,

Anahtar Kelimeler

Organ Bağışı, Beyin Ölümü, Öğrenci Hemşire

Kaynakça

• Akış, M., Katırcı, E., Uludağ, H. Y., Küçükkılıç, B., Gürbüz, T., Türker, Y., ... & Gül, H. (2008). Süleyman Demirel Üniversitesi personelinin organ-doku bağışı ve nakli hakkındaki bilgi ve tutumları. Medical Journal of Suleyman Demirel University, 15(4).
• Aktaş, Y. Y., & Karabulut, N. (2012). Giresun Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesindeki hemşirelik öğrencilerinin beyin ölümü ve organ bağışına ilişkin bilgi ve tutumları. Fırat Tıp Dergisi, 17(3), 129-134
• Baykan, Z., Naçar, M., Yamanel, R., Uzun, A. Ö., Dağlıtuncezdi, Ş., Davran, H., & Murt, G. (2009). Tıp Fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin organ-doku nakli konusundaki bilgi, tutum ve davranışları. Ulusal Cerrahi Dergisi, 25(4), 137-141.
• Bora İ. (2006) Beyin Ölümü, Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri, Üroloji Dergisi,;2(21):13, Ankara
• Bölükbaş, N., Eyüpoğlu, A., & Pınar, K. (2004). Organ bağışı hakkında üniversite öğrencilerinin düşünceleri. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 21(2).
• Cantwell, M., & Clifford, C. (2000). English nursing and medical students’ attitudes towards organ donation. Journal of advanced nursing, 32(4), 961-968.
• Dell'Olio, R., Mezza, E., Rossetti, M., Soragna, G., Putaggio, S., Burdese, M., ... & Consiglio, V. (2004, November). Continuing education in medicine: A useful tool for nurses' empowerment in renal transplantation. In Transplantation proceedings (Vol. 36, No. 9, pp. 2553-2555).
• Döşemeci L., Yılmaz M., Ramazanoğlu A. (2001) Beyin ölümü Tanısının Konulması, Organ Nakli Koordinasyonu El kitabı, Nisan, ss: 48-60, Antalya
• Edirne, T. (2004). Türkiye'de organ ve doku nakli uygulamaları: Sonuçları ve strateji önerileri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 24(3), 261-266.
• Ercan, K., Sezek, F., Akman, Z., Erbil, B., Aslan, B., Özgen, R., & Keleş, Ö. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Öğrenim Gördükleri Alanlara Göre Organ Nakli ve Bağışı ile İlgili Görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 62(62), 471-486.
• Kavurmacı, M., Karabulut, N., & Koç, A. (2014). Üniversite öğrencilerinin organ bağışı hakkındaki bilgi ve görüşleri. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi;11 (2): 15-21
• Kılıç, S., Koçak, N., Türker, T., Gürpınar, H., & Gülerik, D. (2010). Attitudes of female university students about organ donation and factors affecting these attitudes. Gulhane Medical Journal, 52(1), 036-040.
• Kim, J. R. T., Fisher, M. J., & Elliott, D. (2006). Undergraduate nursing students’ knowledge and attitudes towards organ donation in Korea: Implications for education. Nurse education today, 26(6), 465-474.
• Naçar M, Çetinkaya F, Kanyılmaz D, Tokgöz B, Utaş C. Hekim adaylarının organ nakline bakış açıları. Türk Nefroloji ve Transplantasyon Dergisi. 2001;10(2):123-128.).
• Orçun, Ç. & Görkey, Ş. (2014). Beyin ölümü kriterlerinin tarihsel gelişimi ve kadavradan organ nakline etkisi. Marmara Medical Journal, 27(1), 69-74.
• Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği, 25748 sayılı resmi gazete, 07.03.2005. http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-560/organ-ve-doku-nakli-hizmetleri-yonetmeligi.html Erişim tarihi: 10.05.2016
• Organ Bağışı kartı,http://www.asm.gov.tr/organbagisi.aspx Erişim Tarihi:10.05.2016
• Ozdag, N., & Bal, C. (2001). The nurses knowledge, awareness and acceptance of tissue‐organ donation. EDTNA-ERCA Journal, 27(4), 201-206.
• Özer, F. G., Karamanoğlu, A. Y., Beydağ, K. D., Fidancıoğlu, H., Akıncı, E., Şanlı, İ., ... & Urak, S. (2008). Sağlık Yüksekokulunda öğrenim gören bir grup öğrencinin organ nakli/bağışına yönelik görüşleri ve bilgi düzeylerine eğitimin etkisi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(1), 39-46.
• Özkan, Ö., & YILMAZ, E. (2009). Hasta yakınlarının organ bağışı ile ilgili bilgi ve tutumları. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(17).
• Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., Sarızeybek, B., & Zeybek, A. (2008). Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin organ bağışına ilişkin bilgi ve görüşleri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 28(3), 311-318.
• Peron, A. L., Rodrigues, A. B., Leite, D. A., Lopes, J. L., Ceschim, P. C., Alter, R., ... & Schirmer, J. (2004, May). Organ donation and transplantation in Brazil: university students' awareness and opinions. In Transplantation proceedings(Vol. 36, No. 4, pp. 811-813).
• Sağlık Bakanlığı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında 2238 sayılı kanun, 29.05.1979. http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-445/tarihi29051979--sayisi2238--rg-tarihi03061979--rg-sayis-html Erişim Tarihi: 10.05.2016
• Savaşer, S., Mutlu, B., Çağlar, S., Doğan, Z., & Canbulat, N. (2012). Hemşirelik son sınıf öğrencilerinin organ bağışına bakışları. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 20(1), 1-9.
• Savaser, S., Sahiner, N. C., Dogan, Z., Caglar, S., & Mutlu, B. (2015). The Effect of Nursing Education on the Opinion of Students Regarding Organ Donation. Int J Nurs Clin Pract, 2(124), 2.
• Tarhan, M., Dalar, L., Yıldırımoğlu, H., Sayar, A., & Altın, S. (2012). Zeytinburnu İlçesi’nde Lise Son Sınıfta Öğrenim Gören Öğrencilerin Organ Nakli ve Bağışına Yönelik Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Bilgilendirmenin Etkisi. Turkish Journal of Medical & Surgical Intensive Care Medicine/Dahili ve Cerrahi Bilimler Yogun Bakim Dergisi, (2).
• Tokçaer A.B. (2001) Beyin Ölümü : Tanım Ve Klinik Tanı Ölçütleri, Böbrek Transplantasyonu El Kitabı , Bilimsel Tıp Yayınevi, ss:46, Ankara
• Vicdan, K. A., Peker, S., & Üçer, B. (2011). Akşehir Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin organ bağışı ile ilgili tutumlarının belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(2), 175-180.
• Yaşar, M., Oğur, R., Uçar, M., Göçgeldi, E., Yaren, H., Tekbaş, Ö. F., & Korkmaz, A. (2008). Bir Sağlık Meslek Yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve tutumlarına etki eden faktörler. Genel Tıp Dergisi, 18(1), 33-37.
• Yücettin L. (ed.) Organ Nakli Koordinasyonu El Kitabı. Eczacıbaşı İlaç Pazarlama, 2001; 5-7.
• Sönmez Y, Zengin E, Ongel K, Kişioğlu N, Öztürk M. (2010) Attitude and Behavior Related to Organ Donation and Affecting Factors: A Study of Last-Term Students at a University. Transplant Proc;42:1449-52.