Katastrofik Sağlık Harcamaları: Düşük Gelirli Ülke Örnekleri

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 25 - 32, 27.12.2018

Gülpembe Oğuzhan , Mustafa Kurnaz

Öz

Cepten
yapılan harcamalar, hastaların aldığı sağlık hizmeti için yapmış oldukları
ödemelerdir. Cepten yapılan harcamaları herhangi bir kişi veya kurum hastaya
geri ödememektedir. Cepten yapılan ödemeler informal veya formal
olabilmektedir. İnformal ödemeler; hastanın aldığı sağlık hizmetine yapmaması
gereken kayıt dışı ödemeleri kapsamaktadır. Cepten harcamaların fazla olması
katastrofik harcamaları ortaya çıkarabilmektedir. Katastrofik etki hanelerin
yaptığı sağlık harcamalarının belli bir eşik değerini aşması ile oluşmaktadır.
Genel olarak literatürde iki eşik değer kullanılmaktadır. Bu eşik değerler;
hanehalkı toplam gelirinin %10’u ve gıda dışı harcamaların %40’dır (ödeme
kapasitesi). Bu çalışmanın amacı; cepten yapılan sağlık harcamalarını ve
katastrofik etkisini tanımlayıp, bu harcamaların özellikle düşük gelirli
ülkeler üzerinde etkisini yapılan araştırmaları inceleyerek sunmaktır. Çalışma
kapsamında incelenen ülkelerin katastrofik harcama oranlarının oldukça yüksek
olduğu görülmüştür. Bunun temel nedeni bu ülkelerin düşük gelirli ülkeler
olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Cepten Yapılan Harcamalar, İnformal Ödemeler, Katastrofik Sağlık Harcamaları, Düşük Gelirli Ülkeler

Kaynakça

• Aarva, P., Ilchenko, I., Gorobets, P., Rogacheva, A. (2009). Formal and Informal Payments in Health Care Facilities in Two Russian Cities, Tyumen and Lipetsk. Health Policy and Planning, 24(5), 395-405.
• Abu-Zaineh, M., Romdhane, H. B., Ventelou, B., Moatti, J. P., Chokri, A. (2013). Appraising Financial Protection in Health: The Case of Tunisia. International Journal of Health Care Finance and Economics, 13(1), 73-93.
• Ada, D. (2015). Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi’ne Akut Koroner Sendrom Nedeniyle Yatan Hastalarda Katastrofik Sağlık Harcamaları ve Buna Etki Eden Etkenler. (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Tıp Fakültesi, İzmir.
• Amaya-Lara, J. L. (2016). Catastrophic Expenditure due to Out-of-Pocket Health Payments and its Determinants in Colombian Households. International Journal for Equity in Health, 15(1), 182.
• Amaya-Lara, J. L., Gómez, F. R. (2011). Determining Factors of Catastrophic Health Spending in Bogota, Colombia. International Journal of Health Care Finance and Economics, 11(2), 83-100.
• Arsenijevic, J., Pavlova, M., Groot, W. (2013). Measuring the Catastrophic and Impoverishment Effect of Household Health Care Spending in Serbia. Social Science & Medicine, 78, 17-25.
• Arsenijevic, J., Pavlova, M., Rechel, B., Groot, W. (2016). Catastrophic Health Care Expenditure among Older People with Chronic Diseases in 15 European Countries. Plos One, 11(7), 1-18.
• Aryeetey, G. C., Westeneng, J., Spaan, E., Jehu-Appiah, C., Agyepong, I. A., Baltussen, R. (2016). Can Health Insurance Protect Against Out-of-Pocket and Catastrophic Expenditures and Also Support Poverty Reduction? Evidence from Ghana’s National Health Insurance Scheme. International Journal for Equity in Health, 15(1), 116.
• Başara Bora, B., Şahin, İ. (2008). Türkiye’de Sağlık Harcamalarını Etkileyen Etmenler. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 319-340.
• Berki, S. E. (1986). A Look at Catastrophic Medical Expenses and the Poor. Health Affairs, 5(4), 138-145.
• Chuma, J., Maina, T. (2012). Catastrophic Health Care Spending and Impoverishment in Kenya. BMC Health Services Research, 12(1), 413-421.
• Çınaroğlu, S. (2015). OECD’ye Üye Ülkelerde Cepten Sağlık Harcamalarının Hiyerarşik Kümeleme Analizi ile İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 18(1), 47-60.
• Çınaroğlu, S., Şahin, B. (2016). Katastrofik Sağlık Harcaması ve Yoksullaştırıcı Etki. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 73-86.
• Dorjdagva, J., Batbaatar, E., Svensson, M., Dorjsuren, B., Kauhanen, J. (2016). Catastrophic Health Expenditure and Impoverishment in Mongolia. International Journal for Equity in Health, 15(1), 105.
• Fan, V. Y., Karan, A., Mahal, A. (2012). State Health Insurance and Out-of-Pocket Health Expenditures in Andhra Pradesh, India. International Journal of Health Care Finance and Economics, 12(3), 189-215.
• Gaal, P., Belli, P. C., McKee, M., Szocska, M. (2006). Informal Payments for Health Care: Definitions, Distinctions and Dilemmas. Journal of Health Politics, Policy and Law, 31(2), 251-293.
• Gerdtham, U. G., Johannesson, M., Lundberg, L., Isacson, D. (1999). A Note on Validating Wagstaff and van Doorslaer’s Health Measure in the Analysis of Inequalities in Health. Health Economics, 18(1), 117-124.
• Giovanis, E., Özdamar, Ö. (2016). Who Pays More: Public, Private, Both or None? The Effects of Health Insurance Schemes and Health Reforms on Out-of-Pocket and Catastrophic Health Expenditures in Turkey.
• Hajizadeh, M., Nghiem, H. S. (2011). Out-of-Pocket Expenditures for Hospital Care in Iran; Who is at Risk of Incurring Catastrophic Payments?. International Journal of Health Care Finance and Economics, 11(4), 267-285.
• Kaya, Y. (2012). Türkiye’de Hanehalkının Yaptığı Cepten Sağlık Harcamaları ve Bu Harcamaları Belirleyen Faktörler: 2000-2010 Dönemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kim, Y., Yang, B. (2011). Relationship Between Catastrophic Health Expenditures and Household Incomes and Expenditure Patterns in South Korea. Health Policy, 100(2), 239-246.
• Kimani, D. N., Mugo, M. G., Kioko, U. M. (2016). Catastrophic Health Expenditures and Impoverishment in Kenya. European Scientific Journal, 12(15), 434-452.
• Limwattananon, S., Tangcharoensathien, V., Prakongsai, P. (2007). Catastrophic and Poverty Impacts of Health Payments: Results from National Household Surveys in Thailand. Bulletin of the World Health Organization, 85(8), 600-606.
• Misra, S., Awasthi, S., Singh, J. V., Agarwal, M., Kumar, V. (2015). Assessing the Magnitude, Distribution and Determinants of Catastrophic Health Expenditure in Urban Lucknow, North India. Clinical Epidemiology and Global Health, 3(1), 10-16.
• Moghadam, M. N., Banshi, M., Javar, M. A., Amiresmaili, M., Ganjavi, S. (2012). Iranian Household Financial Protection Against Catastrophic Health Care Expenditures. Iranian Journal of Public Health, 41(9), 62-70.
• Nandi, S., Schneider, H., Dixit, P. (2017). Hospital Utilization and Out-of-Pocket Expenditure in Public and Private Sectors under the Universal Government Health Insurance Scheme in Chhattisgarh State, India: Lessons for Universal Health Coverage. Plos One, 12(11).
• Özgen, H. (2007). Sağlık Hizmetleri Finansmanında Cepten Harcama: Nedir? Neden Önemlidir?. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 10(2), 201-228.
• Özgen, H., Şahin, B., Belli, P., Tatar, M., Berman, P. (2010). Predictors of Informal Health Payments: The Example from Turkey. Journal of Medical Systems, 34(3), 387-396.
• Özgen, H., Tatar, M. (2008). Sağlık Hizmetleri Finansmanında İnformal Ödemeler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1), 103-132.
• Şahin, B., Tatar, M., Karabulut, E., Oğuzhan, G., Çınaroğlu, S. (2013). Türkiye’de Hanehalkları Tarafından Cepten Yapılan Sağlık Harcamaları Araştırması (Yayımlanmamış Nihai Rapor).
• Tokatlıoğlu, İ., Tokatlıoğlu, Y. (2014). Türkiye’de 2002-2011 Yılları Arasında Katastrofik Sağlık Harcamalarının Yoksulluk Yaratma Kapasitesi. Ekonomik Yaklaşım, 24(87), 1-36.
• Tomini, S., Maarse, H. (2011). How do Patient Characteristics Influence Informal Payments for Inpatient and Outpatient Health Care in Albania: Results of Logit and OLS Models using Albanian LSMS 2005. BMC Public Health, 11(1), 375.
• Uğurluoğlu, E., Özgen, H. (2008). Sağlık Hizmetleri Finansmanı ve Hakkaniyet. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(2), 133-159.
• van Doorslaer, E., O’Donnell, O., Rannan-Eliya, R. P., Somanathan, A., Adhikari, S. R., Garg, C. C., Harbianto, D., Herrin, A. N., Huq, M. N., Ibragimova, S., Karan, A., Lee, T. J., Leung, G. M., Lu, J. F. R., Ng, C. W., Pande, B. R., Racelis, R., Tao, S., Tin, K., Tisayaticom, K., Trisnantoro, L., Vasavid, C., Zhao, Y. (2007). Catastrophic Payments for Health Care in Asia. Heatlh Economics, 16(11), 1159-1184.
• Vian, T., Grybosk, K., Sinoimeri, Z., Hall, R. (2006). Informal Payments in Government Health Facilities in Albania: Results of a Qualitative Study. Social Science & Medicine, 62(4), 877-887.
• WHO. (2008). National Health Accounts Estimation Methods: Household Out-of-Pocket Spending in Private Expenditure. World Health Organization, Geneva, Switzerland.
• Wyszewianski, L. (1986a). Financially Catastrophic and High-Cost Cases: Definitions, Distinctions, and Their Implications for Policy Formulation. Inquiry, 23(4), 382-394.
• Wyszewianski, L. (1986b). Families with Catastrophic Health Care Expenditures. Health Services Research, 21(5), 617-634.
• Xu, K., Evans, D. B., Carrin, G., Aguilar-Rivera, A. M., Musgrove, P., Evans, T. (2007). Protecting Households From Catastrophic Health Spending. Health Affairs, 26(4), 972-983.
• Xu, K., Evans, D. B., Kawabata, K., Zeramdini, R., Klavus, J., Murray, C. J. L. (2003). Household Catastrophic Health Expenditure: A Multicountry Analysis. The Lancet, 362(9378); 111-117.
• Yılmaz, F. (2005). Etimesgut İlçesinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından Yardım Alan Hanelerin Sağlık Hizmeti Kullanımı ve Katastrofik Sağlık Harcamalarının Belirlenmesine Yönelik Saha Araştırması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.