PANDEMİ SÜRECİNDE HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNDE KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ DAVRANIŞ VE İNANÇLARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 683 - 700, 30.12.2022

Özlem Doğan Yüksekol , Feyza Nazik , Ayşe Nur Yılmaz , Özkan Erbek , Şerna Tanrıkulu

https://doi.org/10.47115/jshs.1022221

Cited By: 1

Öz

Amaç:Bu araştırma, pandemi sürecinde hemşirelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi (KKMM) davranışlarını, sağlık inançlarını ve etkileyebilecek faktörleribelirlemek amacıyla yapıldı.
Yöntem:Kesitsel ve tanımlayıcı türde olan bu araştırmanın örneklemini, Türkiye’nin doğusunda bulunan bir kamu üniversitesinin hemşirelik bölümünde öğrenim gören 168 öğrenci oluşturdu. Veriler, “Kişisel Bilgi Formu”ile “Meme Kanseri Taramalarında Sağlık İnanç Modeli Ölçeği” ile online olarak toplandı.Ölçeğin duyarlılık, önemseme-ciddiyet, sağlık motivasyonu, kendi kendine meme muayenesi (KKMM) yararları, kendi kendine meme muayenesi engelleri ve öz-etkililik olmak üzere altı alt boyutu bulunmaktadır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, independent samples t testi ve one-way anova, mann-whitney U testi, kruskall-wallis testleri ve mc nemar testi kullanıldı.
Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 20.8±1.3’tür. Öğrencilerin %34’ü ikinci sınıftadır. Öğrencilerin ailesinde meme kanseri görülme oranı %6’dır. Öğrencilerin %75’i KKMM’yi duyduklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin KKMM hakkında bilgi alma oranı %70.2’dir. Pandemi öncesi KKMM uygulama durumu %37.5, pandemi sonrası %14.9’dur (p<0.05).Öğrencilerin sınıfları arttıkça KKMM yarar ve öz-etkililik puanları yükselmektedir. Pandemi döneminde KKMM yaparken memede kitle bulursa doktora gideceğini ifade eden öğrencilerde sağlık motivasyonu, öz-etkililik, KKMM yararları puanları yüksektir(p<0.05). Pandemi döneminde kanser erken tanı yöntemlerine gerek olmadığını ifade eden öğrencilerde KKMM yararı ve öz-etkililik puanı düşük, KKMM engelleri puanı yüksektir.
Sonuç ve Öneriler: Öğrencilerin pandemi öncesi ve sonrası KKMM uygulama oranları düşüktür. Araştırmada pandemi sürecinden kaynaklı olumsuz düşüncelerin sağlık inançlarını olumsuz etkilediği bulunmuştur. Öğrencilerde sağlık inançlarını artırmak için online eğitimlerle görsel olarak desteklenerek eğitimlerin verilmesi, tele-tıp uygulamaları ile takibin ve sürekliliğin sağlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik öğrencisi, Kanser, Pandemi

Teşekkür

Çalışmaya katılan öğrencilere katkılarından ötürü teşekkür ederiz.

Determination of Breast Self-Examination Behaviors and Beliefs in Nursing Students During the Pandemic Process

Öz

Aim:This research was carried out to determine nursing students' self-breast examination (BSE) behaviors, health beliefs and factors that may affect them during the pandemic process.
Method:The sample of this cross-sectional and descriptive study consisted of 168 students studying in the nursing department of a public university in Eastern Turkey. The data were collected online with the "Personal Information Form" and the "Health Belief Model Scale in Breast Cancer Screening". The scale has six sub-dimensions: sensitivity, caring-seriousness, health motivation, BSE benefits, BSE barriers, and self-efficacy. Descriptive statistics, independent samples t test, one-way anova, mann-whitney U test, kruskall-wallis test and mc nemar test were used in the analysis of the data.
Results:The average age of the students is 20.8±1.3. 34% of students are in the second year. The incidence of breast cancer in the family of students is 6%. 75% of the students stated that they heard BSE. The rate of students getting information about BSE is 70.2%. BSE application status was 37.5% before the pandemic and 14.9% after the pandemic(p<0.05). BSE benefits and self-efficacy scores increase as students' grades increase. Health motivation, self-efficacy, and BSE benefits scores were high in students who stated that they would go to the doctor if they found a mass in the breast while doing BSE during the pandemic period (p<0.05). Students who stated that there was no need for cancer early diagnosis methods during the pandemic period had low BSE benefit and self-efficacy scores, and high BSE barriers scores.
Conclusions and Suggestions:BSE application rates of students before and after the pandemic are low. In the study, it was found that negative thoughts arising from the pandemic process negatively affect health beliefs. In order to increase the health beliefs of students, it is necessary to provide training by visually supporting them with online training, and to ensure follow-up and continuity with tele-medicine applications.

Anahtar Kelimeler

Nursing student, Cancer, Pandemic

Kaynakça

• Aydoğdu, S.G.M., & Karapelit, Z. (2017). Ebelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve tutumlarının belirlenmesi. Androl Bul, 19(3), 78-85. https://doi.org/10.24898/tandro.2017.39200
• Aydın Avcı, İ., Altay, B., & Kocatürk B. (2008). Ebe öğrencilerin kendi kendine meme muayenesine yönelik sağlik inançlari. Meme Sağlığı Dergisi , 4(1), 25-28.
• Ayran, G., Fırat, M., Kucukakca, G., Cuneydioğlu, B., Tahta, K., & Avcı, E. (2017). The effect of peer education upon breast self-examination behaviors and self-esteem among university students. Eur J Breast Health, 13(3), 138–144. https://doi.org/10.5152/tjbh.2016.3264
• Bakır, N. & Demir, C. (2020). Hemşirelerin meme kanseri, kendi kendine meme muayenesi ve mamografiye ilişkin inançlarinin belirlenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 266-271. https://doi.org/10.34087/cbusbed.657109
• Bayram Değer, V., Çifçi, S., Günay Saka, G., & Ceylan, A. (2018). Üniversite öğrencilerin kendi kendine meme muayenesi bilgi düzeyleri. STED, 27(5), 343-351.
• Berkiten, A., Sahin, N. H., Sahin, F. M., Yaban, Z. S., Acar, Z., & Bektas, H. (2012). Meta analysis of studies about breast self examination between 2000-2009 in Turkey. APJCP, 13(7), 3389–3397.
• Boulos, D. N., & Ghali, R. R. (2013). Awareness of breast cancer among female students at Ain Shams University, Egypt. Glob J Health Sci, 6(1), 154–161. https://doi.org/10.5539/gjhs.v6n1p154
• Bray, F., Ferlay, J., Soerjomataram, I., Siegel, R. L., Torre, L. A., & Jemal, A. (2018). Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin, 68(6), 394–424. https://doi.org/10.3322/caac.21492
• Canbulat, N. (2006). Sağlık Çalışanlarının Meme Kanseri, Kendi Kendine Meme Muayenesi ve Mamografiye İlişkin Sağlık İnançlarının İncelenmesi. Yüksek lisans tezi.Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Champion, VL. (1984). Instrument Development for Health Belief Model Constructs. Advance in Nursing Science, 6 (3): 73-85.
• Durur Subaşı, I. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde meme radyolojisi. Acta Oncologica Turcica, 53(3), 547-550. https://dx.doi.org/10.5505/aot.2020.13540
• Gaudet, M. M., Gapstur, S. M., Sun, J., Diver, W. R., Hannan, L. M., & Thun, M. J. (2013). Active smoking and breast cancer risk: original cohort data and meta-analysis. J Natl Cancer Inst. 105(8), 515–525. https://doi.org/10.1093/jnci/djt023
• Gençtürk, N., Demirezen, E., & Ay, F. (2017). Health beliefs of midwifery students at Istanbul University about breast cancer and breast self-examination acknowledgements. J Cancer Educ, 32(4), 784–789. https://doi.org/10.1007/s13187-016-1014-5
• Gözüm, S., & Aydin, I. (2004). Validation evidence for Turkish adaptation of Champion's Health Belief Model Scales. Cancer Nurs. 27(6), 491–498.
• Gök Özer, F., Taşçı Beydağ, K. D., & Özbay, C. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin meme kanseri hakkındaki bilgileri ve Meme muayenesini uygulama durumları. Pam Tıp Derg, 1,15-19.
• Höbek Akarsu, R. & Yüzer Alsaç, S. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesini bilme ve uygulama durumlarinin belirlenmesiBozok Tıp Derg, 9(3), 115-121.
• Huei-Yi T, Yu-Ling C, Cheng-Ting S, Wei-Shiuan C, Hui-Ju T, Fang-Ming C. Effect of the Covid-19 pandemic on breast cancer screening in Taiwan. The Breast. 54. 2020. 52-55.
• Ibitoye, O. F., & Thupayegale-Tshwenegae, G. (2021). The impact of education on knowledge attitude and practice of breast self-examination among adolescents girls at the Fiwasaye Girls Grammar School Akure, Nigeria. J Cancer Educ. 36(1), 39-46. https://doi.org/10.1007/s13187-019-01595-2
• İlhan, N., Çöl, A. G., Tanboğa, E., Şengül, A., & Batmaz, M. (2014). Behavior of college students in health related departments towards early diagnosis of breast cancer. J Breast Health, 10(3), 147–153. https://doi.org/10.5152/tjbh.2014.2098
• Kılıç, S., Uçar, M., Seymen, E., İnce, S., & Ergüvenli, Ö., Yıldırım, A., Portakal, N., & Kuru, N. (2006). Kendi kendine meme muayenesi bilgi ve uygulamasının GATA Eğitim Hastanesinde görevli hemşire, hemşirelik öğrencileri ve hastaneye müracaat eden kadın hastalarda araştırılması. Gülhane Tıp Derg, 48, 200-204.
• Kılıç, D., Sağlam, R., & Kara, Ö. (2009). Üniversite öğrencilerinde meme kanseri farkındalığını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Meme Sağlığı Dergisi, 5(4): 195-196.
• Koca, B., & Yildirim, M. (2021). Delay in breast cancer diagnosis and its clinical consequences during the coronavirus disease pandemic. J Surg Oncol. 124(3), 261–267. https://doi.org/10.1002/jso.26581
• Mekonnen, B. D. (2020). Breast self-examination practice and associated factors among female healthcare workers in Ethiopia: A systematic review and meta-analysis. PloS one, 15(11), e0241961. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0241961
• Nyante, S. J., Benefield, T. S., Kuzmiak, C. M., Earnhardt, K., Pritchard, M., & Henderson, L. M. (2021). Population-level impact of coronavirus disease 2019 on breast cancer screening and diagnostic procedures. Cancer, 127(12), 2111–2121. https://doi.org/10.1002/cncr.33460
• Ozkan, A., Malak, A. T., Gurkan, A., & Turgay, A. S. (2010). Do Turkish nursing and midwifery students teach breast self-examination to their relatives?. Asian Pac J Cancer Prev. 12(1), 111–115.
• Özmen, V., Özmen, T., & Doğru, V. (2019). Breast cancer in Turkey; an analysis of 20.000 patients with breast cancer. Eur J Breast Health, 15(3), 141–146. https://doi.org/10.5152/ejbh.2019.4890
• Pelit, P. (2019). Hemşirelerin Meme Kanseri Taramalarına Yönelik Uygulamaları ve Sağlık Inançları. Yüksek lisans tezi.Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Pengpid, S., & Peltzer, K. (2014). Knowledge, attitude and practice of breast self-examination among female university students from 24 low, middle income and emerging economy countries. Asian Pac J Cancer Prev, 15(20), 8637–8640. https://doi.org/10.7314/apjcp.2014.15.20.8637
• Polat, E. (2020). Hijyenik Ped Ambalajı Üzerindeki Kendi Kendine Meme Muayenesi Uyarılarının Kız Üniversite Öğrencileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi.Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Rahman, S. A., Al-Marzouki, A., Otim, M., Khalil Khayat, N., Yousuf, R., & Rahman, P. (2019). Awareness about Breast Cancer and Breast Self-Examination among Female Students at the University of Sharjah: A Cross-Sectional Study. Asian Pac J Cancer Prev, 20(6), 1901–1908. https://doi.org/10.31557/APJCP.2019.20.6.1901
• Sağlık Bakanlığı. Meme kanseri korunma, tarama, tani, tedavi ve izlem klinik rehberi, 2020. Erişim tarihi: 07.10.2021. Erişim linki: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/38131,memekanskr20200720pdf.pdf?0
• Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü . Türkiye Kanser İstatistikleri-2017 (2021). T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi: 07.10.2021. Erişim linki: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-istatistikleri/yillar/2017-turkiye-kanser-i-statistikleri.html
• Sarker, R., Islam, M. S., Moonajilin, M. S., Rahman, M., Gesesew, H. A., & Ward, P. R. (2022). Effectiveness of educational intervention on breast cancer knowledge and breast self-examination among female university students in Bangladesh: a pre-post quasi-experimental study. BMC cancer, 22(1), 199. https://doi.org/10.1186/s12885-022-09311-y
• Segni, M.T., Tadesse, D.M., Amdemichael, R., & Demissie, H.F. (2015). Breast self-examination: knowledge, attitude, and practice among female health science students at Adama Science and Technology University, Ethiopia. Gynecology & Obstetrics, 6, 1-6.
• Seely, J. M., & Alhassan, T. (2018). Screening for breast cancer in 2018-what should we be doing today?. Curr Oncol. 25(Suppl 1), S115–S124. https://doi.org/10.3747/co.25.3770
• Shakery, M., Mehrabi, M., & Khademian, Z. (2021). The effect of a smartphone application on women's performance and health beliefs about breast self-examination: a quasi-experimental study. BMC Med Inform Decis Mak. 21(1), 248. https://doi.org/10.1186/s12911-021-01609-4
• Stempniak M. (2020). American Cancer Society joins chorus advocating for delay of routine radiology screenings. Radiology Business. TriMed Media Group Inc. Erişim tarihi: 07.10.2021. Erişim linki: https://www.radiologybusiness.com/topics/leadership/american-cancer-society-delay-routine-radiology-screening
• Sud, A., Torr, B., Jones, M. E., Broggio, J., Scott, S., Loveday, C., Garrett, A., Gronthoud, F., Nicol, D. L., Jhanji, S., Boyce, S. A., Williams, M., Riboli, E., Muller, D. C., Kipps, E., Larkin, J., Navani, N., Swanton, C., Lyratzopoulos, G., McFerran, E., … Turnbull, C. (2020). Effect of delays in the 2-week-wait cancer referral pathway during the Covid-19 pandemic on cancer survival in the UK: a modelling study. Lancet Oncol. 21(8), 1035–1044. https://doi.org/10.1016/S1470-2045(20)30392-2
• Şişman, H., Arslan, S., Gökçe, R., Akpolat, R., Alptekin, D., & Gezer, D. (2022). Kendi kendine meme muayenesi eğitiminin öğrenci hemşirelerin bilgi ve uygulamalarına etkisi: deneysel çalışma. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci, 14(2), 304-310. https://doi.org/10.5336/nurses.2021-85367
• Tsai, H. Y., Chang, Y. L., Shen, C. T., Chung, W. S., Tsai, H. J., & Chen, F. M. (2020). Effects of the Covid-19 pandemic on breast cancer screening in Taiwan. Breast, 54, 52-55. https://doi.org/10.1016/j.breast.2020.08.014
• Uzun, Ö., Karabulut, N., & Karaman, Z. (2004). Hemşirelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalari. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 33-41.
• World Health Organization. International agency for research on cancer, global cancer observatory, cancer today, cancer fact sheets, breast cancer,2020. Erişim tarihi: 07.10.2021. Erişim linki: https://gco.iarc.fr/today/online-analysis-pie?v=2020&mode=cancer&mode_population=continents&population=900&populations=900&key=total&sex=2&cancer=39&type=1&statistic=5&prevalence=0&population_group=0&ages_group%5B%5D=0&ages_group%5B%5D=17&nb_items=7&group_cancer=1&include_nmsc=1&include_nmsc_other=1&half_pie=0&donut=0
• Yılmaz, S., Emre, N., & Aykota, M. R. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Pam Tıp Derg, 13(2), 351-356.