KOLOREKTAL KANSERLERİN CERRAHİ TEDAVİ SÜRECİNDE HEMŞİRELİK BAKIMI

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 637 - 656, 30.12.2022

Çiçek Saruhan

https://doi.org/10.47115/jshs.1110048

Öz

Terminal ileumdan anal kanala kadar uzanan bağırsak segmentinde görülen bağırsak tümörleri kolorektal kanser olarak ifade edilir ve hastaların yaşam aktivitelerinde göz ardı edilemeyecek kadar önemli değişiklikler meydana getirir. Kolorektal kanser tüm dünyada morbidite ve mortaliteye sebep olan kanser türlerinden biridir. İnsidans ve mortalite oranları dünyanın farklı yerlerinde değişkenlik gösterir ve gelişiminde etkili olduğu düşünülen birçok faktör tanımlanır. Kanser tanısı alan hastalar tanılamanın yapıldığı ilk andan başlayarak palyatif bakımı da kapsayan tedavi süresi ve sonrasında değerlendirme, semptom yönetimi, duygusal, araçsal bilgi, güven ve ayrıca sürdürülebilir bakıma ihtiyaç duyarlar. Ayrıca hastalara verilecek psikolojik destek, hastalık ve ilgili eğitimlerin, kansere bağlı stres ve endişeleri azalttığı, gevşeme becerilerini geliştirdiği ve hastalığın tekrarlama riskini azalttığı, uygun izleme ve tarama davranışları geliştirmede fayda sağlayabildiği belirtilmektedir. Hastaların bakımında ve eğitiminde rol alan hemşirelerin hastada var olan durumları tespit etmesi ve gerekli girişimleri uygulayabilmesi, hasta ve ailesine gerekli danışmanlığı sağlayabilmesi için bu konuda gereken temel donanıma sahip olmaları gerekir. Bu derlemede amaç, kolorektal kanser hakkında temel bilgilerin, cerrahi tedavi ve ameliyat sürecindeki hemşirelik bakımının güncel literatür doğrultusunda gözden geçirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Cerrahi tedavi, Hemşirelik bakımı, Kolorektal kanser

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Nursing Care During the Surgical Treatment of Colorectal Cancers

Öz

Colorectal cancer, the colon tumors in the intestinal segment extending from the terminal ileum to the anal canal, causes significant changes in the patients’ life activities. Colorectal cancer is one of the cancer types that cause morbidity and mortality across the world. Its incidence and mortality rates vary in different parts of the world, and many factors have been identified that are thought to be effective in its development. Patients diagnosed with cancer need a sustainable care from the first moment of diagnosis and during/after the treatment, including palliative care, assessment, symptom management, emotional and instrumental knowledge, and confidence. Moreover, it is asserted that the psychological support to the patients and education about the disease reduce the cancer-related stress and anxiety, improve relaxation skills, reduce the risk of recurrence, and can be beneficial in developing appropriate monitoring and screening behaviors. Nurses who are involved in the care and education of patients should have the necessary basic equipment in order to identify the existing conditions in the patient, apply the necessary interventions, and provide the necessary counseling to the patient and her family. The aim of this review is to review basic information about colorectal cancer, surgical treatment, and nursing care during surgery in the light of current literature.

Anahtar Kelimeler

Nursing care, Surgical treatment, Colorectal canser

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aarons, C. B., & Mahmoud, N. N. (2013). Current Surgical Considerations for Colorectal Cancer. Minimally Invasive Approach to Colorectal Diseases, 5, 1. doi: 10.3978/j.issn.2304-3865.2013.04.01
• Abavi-Torghabeh, B., Mahdizadeh, M., Mahdizadeh, S. M., & Mazloom, S. R. (2020). The Effect of Critical Pathway Care in Patients with Colorectal Cancer, Randomized Control Trials. Acta Medica Iranica, 58(3), 96-102. doi.org/10.18502/acta.v58i3.3771.
• Abbasoğlu, O., Yorgancı, K., & Tırnaksız, M. B. (2019). Genel Cerrahi Ders Kitabı. Ankara: Dünya Tıp Kitabevi. Ahmed, M. (2020). Colon cancer: a clinician’s perspective in 2019. Gastroenterology research, 13(1), 1. doi.org/10.14740/gr1239.
• Akduran, F. (2020). Kolorektal Kanserli Hastalarda Onkoloji Hemşiresinin Rolü. Ankara: İstanbul Tıp Kitabevleri.
• Aktaş, D., & Koçaşlı, S. (2020). Kolorektal Kanser Cerrahisi Sonrası Önemli Bir Sorun: Fekal İnkontinans. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(1), 36-43. doi:10.38108/Ouhcd.712645.
• Akyolcu, N., Kanan, N., & Aksoy, G. (2020). Cerrahi Hemşireliği II. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• American Cancer Society (2022). Colorectal Cancer Stages. https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/detection-diagnosis-staging/staged.html Erişim Tarihi: 18.03.2022.
• Argilés, G., Tabernero, J., Labianca, R., Hochhauser, D., Salazar, R., Iveson, T., ... & Arnold, D. (2020). Localised colon cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Annals of Oncology, 31(10), 1291-1305.
• Arslankılıç, Ç., Erdem, G. Ö. L., & Çınaroğlu, N. S. (2020). Cerrahide Hızlandırılmış İyileşme Protokolü: Sistematik Derleme. Cerrahi Ameliyathane Sterilizasyon Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Dergisi, 1(3), 15-34.
• Ayik, C., Arslana, G. G., & Özden, D. (2018). Kolorektal Kanserli Stoma Açılan Bireyin Nanda'ya Göre Hemşirelik Tanıları ve NIC Girişimleri. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 10(3), 251-262. https://doi.org/10.5336/nurses.2017-58679
• Aytaç, H. Ö. (2020). Gastrointestinal Sistem Kanserlerinin Cerrahisi. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Biondi, A., Vacante, M., Ambrosino, I., Cristaldi, E., Pietrapertosa, G., & Basile, F. (2016). Role of Surgery for Colorectal Cancer in the Elderly. World Journal of Gastrointestinal Surgery, 8(9), 606. doi: 10.4240/wjgs.v8.i9.606
• Bölge, M., Bayram İ., Bayram O., & Gürses, B. (2017).). Kolorektal Cerrahi Sonrası Radyolojik Değerlendirme. Türk Radyoloji Dergisi, 36, 32-37. DOI: 10.5152/turkjradiol.2017.697
• Bray, F., Ferlay, J., Soerjomataram, I., Siegel, R. L., Torre, L. A., & Jemal, A. (2018). Global Cancer Statistics 2018: GLOBOCAN Estimates of İncidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 68(6), 394-424. doi.org/10.3322/caac.21492.
• Brown, K. G., Solomon, M. J., Mahon, K., & O’Shannassy, S. (2019). Management of colorectal cancer. Bmj, 366. doi.org/10.1136/bmj.l4561.
• Buccafusca, G., Proserpio, I., Tralongo, A. C., Giuliano, S. R., & Tralongo, P. (2019). Early colorectal cancer: diagnosis, treatment and survivorship care. Critical Reviews in Oncology/Hematology, 136, 20-30. doi.org/10.1016/j.critrevonc.2019.01.023.
• Can, G. (2020). Onkoloji Hemşireliği. İstanbul: Nobel tıp Kitabevleri.
• Cavallaro, P., & Bordeianou, L. (2019). Implementation of an ERAS pathway in colorectal surgery. Clinics in Colon and Rectal Surgery, 32(02), 102-108.
• Cengiz, B., & Bahar, Z. (2017). Perceived Barriers and Home Care Needs When Adapting to a Fecal Ostomy. Journal of Wound, Ostomy and Continence Nursing, 44(1), 63-68. doi:10.1097/WON.0000000000000271.
• Climent, M., & Martin, S. T. (2018). Complications of Laparoscopic Rectal Cancer Surgery. Mini-invasive Surgery, 2, 45. doi.org/10.20517/2574-1225.2018.62.
• Çelik, S. (2021). Cerrahi Hemşireliğinde Güncel Uygulamalar. Ankara: Çukurova Nobel tıp Kitabevi.
• Çelik, S., & Taşdemir, N. (2018). Güncel Yöntemlerle Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Antalya: Çukurova Nobel Tıp Kitabevi.
• Duluklu, B., & Çelik, S.Ş. (2019). Kolostomisi Olan Bireylerde Yaşam Kalitesi: Sorunlar ve Hemşirelik Girişimleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 111-119.
• Gustafsson, U. O., Scott, M. J., Hubner, M., Nygren, J., Demartines, N., Francis, N., ... & Ljungqvist, O. (2019). Guidelines for perioperative care in elective colorectal surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS®) Society recommendations: 2018. World J Surg, 43(3), 659-695. doi.org/10.1007/s00268-018-4844-y. https://erassociety.org/guidelines/ Erişim Tarihi: 25.02.2022.
• Hountz, D., Coddington, J., Foli, K. J., & Thorlton, J. (2017). Increasing Colorectal Cancer Screening Using a Quality İmprovement Approach in A Nurse-Managed Primary Care Clinic. J Healthc Qual, 39(6), 379-390. doi: 10.1097/JHQ.0000000000000107.
• İlaslan, E., Özer, Z., & Kol, E. (2017). Kolorektal Kanserlerde Palyatif Bakım Hemşireliği. JAREN/Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 3(1), 43-48. doi: 10.5222/jaren.2017.043
• Kabataş, M. S., & Özbayır, T. (2016). Kolorektal Cerrahi Sonrası Hızlandırılmış İyileşme Protokolü: Sistematik Derleme. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 120-132.
• Karadağ, M., & Bulut, H. (2019). Cerrahi Hemşireliği 2. Ankara: Vize Yayıncılık. Karadakovan, A., & Eti Aslan, F. (2017). Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Karaveli, S., Özbayır, T., & Karacabay, K. (2014). Kolorektal Kanser Ameliyatı Geçiren Hastaların Ameliyat Öncesi ve Ameliyat Sonrası Dönemde Yaşadıkları Deneyimlerin İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(2), 90-96.
• Keller, D. S., Windsor, A., Cohen, R., & Chand, M. (2019). Colorectal cancer in inflammatory bowel disease: review of the evidence. Tech Coloproctol, 23(1), 3-13. doi: 10.1007/s10151-019-1926-2 Kimura, C. A., Kamada, I., Guilhem, D. B., Modesto, K. R., & de Abreu, B. S. (2017). Perceptions of Ostomized Persons due to Colorectal Cancer on Their Quality of Life. Journal of Coloproctology, 37(1), 1-7. doi:10.1016/j.jcol.2016.05.007.
• Koç, Ş. (2017). Kolorektal Kanseri Önleme: Kolorektal Kanser Risk Danışmanlığı. F.N. Hem. Derg, 25(1), 69-77. doi: 10.17672/fnhd.95845. Laird, S. A., & Raudonis, B. M. (2020). Colorectal Cancer Screening Practices Among Texas Nurse Practitioners and Physician Assistants. Gastroenterology Nursing, 43(2), 156-163. doi: 10.1097/SGA.0000000000000414.
• Liang, P. S., Mayer, J. D., Wakefield, J., Trinh-Shevrin, C., Kwon, S. C., Sherman, S. E., & Ko, C. W. (2020). Trends in Sociodemographic Disparities in Colorectal Cancer Staging and Survival: A SEER–Medicare Analysis. Clinical and Translational Gastroenterology, 11(3). doi: 10.14309/ctg.0000000000000155. Lohsiriwat, V., & Jitmungngan, R. (2019). Enhanced recovery after surgery in emergency colorectal surgery: review of literature and current practices. World Journal of Gastrointestinal Surgery, 11(2), 41. doi: 10.4240/wjgs.v11.i2.41.
• Majano, S. B., Di Girolamo, C., Rachet, B., Maringe, C., Guren, M. G., Glimelius, B., ... & Walters, S. (2019). Surgical Treatment and Survival from Colorectal Cancer in Denmark, England, Norway, and Sweden: a Population-based Study. The Lancet Oncology, 20(1), 74-87. doi.org/10.1016/S1470-2045(18)30646-6. Moe, L. (2020). Cancer Care. Overview of Colon Cancer for the Medical-Surgical Nurse. Medsurg Nursing, 29(1), 58-60. NCCN (2022). Clinical Practice Guidelines in Oncology. Colorecral Cancer Screening. https://www.nccn.org/guidelines/guidelines-detail?category=2&id=1429 . Erişim Tarihi: 17.03.2022
• NCCN (2022). Clinical Practice Guidelines in Oncology. Colorecral Cancer. https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/colon.pdf . Erişim Tarihi: 18.03.2022. Özçelik, M. F. (2018). Türk Cerrahi Derneği Yeterlilik (Board) Okulu Ders Notları. Adana: Türk Cerrahi Derneği Yayınları. Ripollés-Melchor, J., Ramírez-Rodríguez, J. M., Casans-Francés, R., Aldecoa, C., Abad-Motos, A., Logroño-Egea, M., ... & Calvo-Vecino, J. M. (2019). Association between use of enhanced recovery after surgery protocol and postoperative complications in colorectal surgery: the postoperative outcomes within enhanced recovery after surgery protocol (POWER) study. JAMA surgery, 154(8), 725-736.
• Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Dairesi Başkanlığı. Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-tarama-standartlari/listesi/meme-kanseri-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.html Erişim Tarihi:17.03.2022. Sharour, L. A. (2020). Cancer-Related Fatigue, Laboratory Markers as Indicators for Nutritional Status among Patients with Colorectal Cancer. Nutrition and Cancer, 72(6), 903-908. doi.org/10.1080/01635581.2019.1669674. Sınmaz, T., & Özbaş, A. (2020). Kolorektal Kanserlerde Palyatif Bakım. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 2(1), 41-53.
• Siegel, R.L., Miller, K.D., Goding Sauer, A., Fedewa, S.A., Butterly, L.F., Anderson, J.C., Cercek, A., Smith R.A., Jemal, A. (2020). Colorectal Cancer Statistics, 2020. CA Cancer J Clin, 70(3), 145-164. doi: 10.3322/caac.21601.
• Simonson, C. (2018). Colorectal Cancer–an Update for Primary Care Nurse Practitioners. The Journal for Nurse Practitioners, 14(4), 344-350. doi.org/10.1016/j.nurpra.2017.12.030.
• Sujianto, U., Billy, R., & Margawati, A. (2020). Family’s Experience: Nursing Care for Colorectal Cancer Patients with Colostomy. Nurse Media Journal of Nursing, 10(1), 96-107. doi.org/10.14710/nmjn.v10i1.28725.
• Tarhan Ö.R. (2022). Kolon ve Rektum Kanseri (Kolorektal Adenokanser) https://www.turkcerrahi.com/makaleler/kolon-rektum-ve-anus/kolorektal-kanser-kolon-ve-rektumun-adenokanseri/kolon-kanseri-tedavisi-ve-ameliyatlar/ Erişim Tarihi:02.03.2022
• Thanikachalam, K., & Khan, G. (2019). Colorectal Cancer and Nutrition. Nutrients, 11(1), 164. doi:10.3390/nu11010164. Topçu, S.Y., & Baskın, B.E. (2019). Cerrahi Girişim Bekleyen Kolorektal Kanser Hastalarında Sosyal Destek Algısı ve Etkileyen Faktörler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 423-430. Doı: 10.22312/Sdusbed.585679. Töre, F. (2020). Hemşireler İçin Bir Bakışta Patofizyoloji. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri. Tuna, P. T., & Kurşun, Ş. (2018). Kolorektal Cerrahisinde Hızlandırılmış Bakım Protokolleri Ve Hemşirelik Bakımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(2), 180-188.
• Tuominen, L., Leino-Kilpi, H., & Meretoja, R. (2020). Expectations of Patients with Colorectal Cancer towards Nursing Care–a Thematic Analysis. European Journal of Oncology Nursing, 44, 101699. doi.org/10.1016/j.ejon.2019.101699.
• Ünal, N. G., Coşgun, G., Korkut, M., Özütemiz, A. Ö., Doğanavşargil, B., Çakar, B., ... & Haydaroğlu, A. (2019). Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Veri Tabanındaki Kolorektal Kanserli Olguların Epidemiyolojik ve Genel Sağ Kalım Özellikleri. Ege Tıp Dergisi, 58, 68-77.
• Vogel, J. D., Felder, S. I., Bhama, A. R., Hawkins, A. T., Langenfeld, S. J., Shaffer, V. O., ... & Paquette, I. M. (2022). The American Society of Colon and Rectal Surgeons Clinical Practice Guidelines for the Management of Colon Cancer. Diseases of the Colon & Rectum, 65(2), 148-177.
• Vonk-Klaassen, S. M., de Vocht, H. M., den Ouden, M. E. M., Eddes, E. H., & Schuurmans, M. J. (2016). Ostomy-Related Problems and Their İmpact on Quality of Life Colorectal Cancer Ostomates: a Systematic Review. Quality of Life Research, 25(1), 125-133. DOI 10.1007/s11136-015-1050-3.
• WHO, (2022). International Agency for Research on Cancer https://gco.iarc.fr/today/online-analysis-multi-barsv=2020&mode=cancer&mode_population=countries&population=900&populations=900&key=asr&sex=0&cancer=39&type=0&statistic=5&prevalence=0&population_group=0&ages_group%5B%5D=0&ages_group%5B%5D=17&nb_items=10&group_cancer=1&include_nmsc=0&include_nmsc_other=1&type_multiple=%257B%2522inc%2522%253Atrue%252C%2522mort%2522%253Atrue%252C%2522prev%2522%253Afalse%257D&orientation=horizontal&type_sort=0&type_nb_items=%257B%2522top%2522%253Atrue%252C%2522bottom%2522%253Afalse%257D Erişim Tarihi: 04.03.2022.
• Yang, X. F., Pan, K. (2014). Diagnosis and Management of Acute Complications in Patients with Colon Cancer: Bleeding, Obstruction, and Perforation. Chinese Journal of Cancer Research, 26(3), 331-340. doi: 10.3978/j.issn.1000-9604.2014.06.11.
• Yıldız Fındık, Ü., Ünver, S., & Eyi, S. (2019). Gastrointestinal Sistemin Cerrahi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• You, Y. N., Hardiman, K. M., Bafford, A., Poylin, V., Francone, T. D., Davis, K., ... & Feingold, D. L. (2020). The American society of colon and rectal surgeons clinical practice guidelines for the management of rectal cancer. Diseases of the Colon & Rectum, 63(9), 1191-1222.
• Zhang, X., Liu, J., Zhu, H., Zhang, X., Jiang, Y., & Zhang, J. (2020). Effect of Psychological İntervention on Quality of Life and Psychological Outcomes of Colorectal Cancer Patients. Psychiatry, 83(1), 58-69. doi.org/10.1080/00332747.2019.1672440.
• Zhang, Y., Chen, Z., & Li, J. (2017). The current status of treatment for colorectal cancer in China: A systematic review. Medicine, 96(40). doi.org/10.1097/MD.0000000000008242