Öz
During the period of Mahmut II, a mukhtar
organization was established in the field of local administrations. It is aimed to strengthen the municipality
organization and the central authority. In this way, population mobility can be
controlled and state control will be ensured by restricting the activities of
provinces.
The first mukhtar organization was established
in Istanbul in 1829 during the reign of Mahmut II in Üsküdar, Galata and Eyüp
(bilad-ı selasa). It is aimed to control
the immigration of people to Istanbul and control the entrances and exits.
Mahmut II ordered that the organization be established soon in the
province. It appears that the first work
of a mukhtar organization was established
in Kastamonu in 1833. It followed flags like Ankara, Sivas and Aydin.
The establishment of the organization is
delayed in Aksaray's Karaman State. Mahmud II Karaman gave an order to the
establishment of an organization with an order sent to the Supreme Court. In 1835, Mutasarrif Ali Pasha informed that
Konya, Aksehir, Aksaray and Beyşehir banners were appointed by choosing the
muhtars for the new method.
In the direction of the Sultan's command, the
names of muhtars who were established in Aksaray neighborhoods and villages in
1835 constituted the basis of our work. The establishment and operation of the
muhtar organization in Aksaray and Köyler will be explained in this booklet.
Anahtar Kelimeler
Mahmud II Karaman Konya Muhtarlık organization Ottoman Quarter Aksaray
Kaynakça
- BOA A.RSK. d. Nr. 1698
- BOA HAT 756/35708/A, 5 Rebiülahir 1251;
- BOA HAT 756/35708, 29 Zilhicce 1251
- Akyıldız, Ali (2006), “Muhtar”, “Muhtar”, DİA, 31, s. 51-53.
- Atam, Şenay, (2013), “Osmanlı Devleti’nde Muhtarlık Teşkilatının Kurulması: Niğde Merkez Sancağı ve Bor Kazası Örneği, Journal of World of Turks, 5/1, s. 291-310.
- AYGÜN, Necmettin, (2016), Nüfus Defterleri’nde Aksaray’ın Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1830-1845), C. I-II-III, Aksaray Üniversitesi Somuncu Baba Arş. Mrk. Yayınları.
- BARKAN, Ö. Lütfi (1953), “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X, s. 1-26
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, (2010), Başbakanlık Basımevi, İstanbul.
- Çadırcı, Musa, (1970), “Türkiye’de Muhtarlık Teşkilâtının Kurulması Üzerine Bir İnceleme, Belleten, C. XXXIV, S. 135, s. 409-420.
- Çadırcı, Musa, (1988), “Tanzimat’ın İlânı Sıralarında Türkiye’de Yönetim (1826-1839)”, Belleten, LII (201), 1215-1240.
- Çadırcı, Musa, (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. TTK Yayınları, Ankara.
- KELEŞ, Erdoğan, (2013), “Menteşe Sancağında Muhtarlık Teşkilatının Kurulması”, Çağdaş ve Yerel Yönetimler, 22, s. 59-79.
- Ortaylı, İlber, (2000), Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara: TTK Yayınları.
- Bayramoğlu Adala, A. (2008), Osmanlı Şehrinde Mahalle, İstanbul: Sümer Kitabevi Yayınları.
- TOPAL, Nevzat, (2009), Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray Şehri, Aksaray Valiliği Yayınları, Ankara.
- TOPAL, Nevzat, (2009), “Karamanoğulları Döneminde Aksaray’da İskân ve Mahalleler” Türklük Bilimi Araştırmaları, 20 (güz) s. 207-216.
- YÖRÜK, Doğan, (2005), XVI. Yüzyılda Aksaray Sancağı (1500-1584), Tablet Kitabevi, Konya.
Öz
II. Mahmut
döneminde yerel yönetimler alanında muhtarlık teşkilatının kurulduğu
görülmektedir. Muhtarlık teşkilatı ile merkezi otoriteyi güçlendirmek
amaçlanmıştır. Bu sayede hem nüfus hareketliliği denetlenebilecek hem de
taşrada ayanların etkinliği kısıtlanarak devlet kontrolü sağlanacaktır.
İlk muhtarlık
teşkilatının 1829 yılında II. Mahmut zamanında İstanbul’da Üsküdar, Galata ve
Eyüp’te (bilad-ı selasa) tesis edilmiştir. Halkın İstanbul’a göçünü kontrol
etmek ve giriş çıkışları kontrol altına almak amaçlanmıştır. II. Mahmut’un emri
ile teşkilatın kısa sürede taşrada kurulması için emir verilmiştir. Taşrada ilk
muhtarlık teşkilatının 1833 yılında Kastamonu’da tesis edildiği görülmektedir.
Bunu Ankara, Sivas ve Aydın gibi sancaklar takip etmiştir.
Aksaray’ın
bağlı bulunduğu Karaman Eyaletinde ise teşkilatını kurulması gecikmiş. II.
Mahmud Karaman Mutasarrıfına gönderdiği bir fermanla teşkilatın kurulması
yönünde emir vermiştir. Mutasarrıf Ali Paşa’ın 1835 tarihinde Konya, Akşehir,
Aksaray ve Beyşehir sancakları kazalarına yeni usul gereği muhtarlar seçilerek
tayin edildiğini sadarete bildirmiştir.
Padişahın
emri doğrultusunda Aksaray mahalle ve köylerinde 1835 yılında kurulan
muhtarların isimlerinin yer aldığı muhtarlık defteri çalışmamızın esasını
teşkil etmektedir. Bu defter doğrultusunda Aksaray ve Köylerinde muhtarlık
teşkilatının kuruluşu ve işleyişi anlatılacaktır.
Anahtar Kelimeler
II. Mahmud Karaman Konya Muhtarlık teşkilatı Osmanlı Mahalle Aksaray Ruûs Defteri
Kaynakça
- BOA A.RSK. d. Nr. 1698
- BOA HAT 756/35708/A, 5 Rebiülahir 1251;
- BOA HAT 756/35708, 29 Zilhicce 1251
- Akyıldız, Ali (2006), “Muhtar”, “Muhtar”, DİA, 31, s. 51-53.
- Atam, Şenay, (2013), “Osmanlı Devleti’nde Muhtarlık Teşkilatının Kurulması: Niğde Merkez Sancağı ve Bor Kazası Örneği, Journal of World of Turks, 5/1, s. 291-310.
- AYGÜN, Necmettin, (2016), Nüfus Defterleri’nde Aksaray’ın Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1830-1845), C. I-II-III, Aksaray Üniversitesi Somuncu Baba Arş. Mrk. Yayınları.
- BARKAN, Ö. Lütfi (1953), “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X, s. 1-26
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, (2010), Başbakanlık Basımevi, İstanbul.
- Çadırcı, Musa, (1970), “Türkiye’de Muhtarlık Teşkilâtının Kurulması Üzerine Bir İnceleme, Belleten, C. XXXIV, S. 135, s. 409-420.
- Çadırcı, Musa, (1988), “Tanzimat’ın İlânı Sıralarında Türkiye’de Yönetim (1826-1839)”, Belleten, LII (201), 1215-1240.
- Çadırcı, Musa, (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. TTK Yayınları, Ankara.
- KELEŞ, Erdoğan, (2013), “Menteşe Sancağında Muhtarlık Teşkilatının Kurulması”, Çağdaş ve Yerel Yönetimler, 22, s. 59-79.
- Ortaylı, İlber, (2000), Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara: TTK Yayınları.
- Bayramoğlu Adala, A. (2008), Osmanlı Şehrinde Mahalle, İstanbul: Sümer Kitabevi Yayınları.
- TOPAL, Nevzat, (2009), Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray Şehri, Aksaray Valiliği Yayınları, Ankara.
- TOPAL, Nevzat, (2009), “Karamanoğulları Döneminde Aksaray’da İskân ve Mahalleler” Türklük Bilimi Araştırmaları, 20 (güz) s. 207-216.
- YÖRÜK, Doğan, (2005), XVI. Yüzyılda Aksaray Sancağı (1500-1584), Tablet Kitabevi, Konya.
Ayrıntılar
| Bölüm | Tarih |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Nisan 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Şubat 2017 |
| Kabul Tarihi | 24 Nisan 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 16 Sayı: 2 |
