Türkiye Selçuklularının Sinop’un Fethinde Gâşiye’yi Hâkimiyet Âlameti Olarak Kullanmaları ve Fetih İçin Gönderilen Fütüvvetnâme

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 2, 701 - 710, 01.04.2018

Mustafa Şahin , Zekiye Tunç

https://doi.org/10.21547/jss.392144

Cited By: 1

Öz

I.
İzzeddîn Keykâvus, devletin ekonomik bakımdan daha da güçlenmesi için
Anadolu’nun Karadeniz ve Akdeniz’e kıyısı olan önemli limanlarının alınmasının
bilincindeydi. Sinop tabii bir limana sahip olması dolayısıyla çok eski
dönemlerden itibaren önemli bir yerleşme yeri olmuştur. Şehrin Kırım’ın tam
karşısında yer alması da önemini ayrıca arttırmıştır. Burası Türkiye
Selçuklularının Akdeniz ve Karadeniz’e hâkim olma amaçlarını gerçekleştirmek
için almak istedikleri en öncelikli limanlardan birisi olmuştur. Trabzon Rum
İmparatorluğu’nun Canik çevresindeki Müslümanlara karşı olumsuz tutumu buranın
ivedi olarak alınmasında etkili oldu. Kuşatma öncesinde esir alınan Trabzon Rum
İmparatoru şehrin tesliminde önemli rol oynadı. Sultan İzzeddîn Keykâvus, esir
edilen Trabzon Rum İmparatoru’na fetihten sonra hil‘at giydirdi. Ona hediyeler verdi. Rum İmparatoru da hükümdarın
hâkimiyetini tanıdığının bir göstergesi olarak Sultanın atının yuları elinde ve
gâşiyesi omuzunda bir müddet yürüdü. Selçuklu Sultanı, Abbâsî Hâlîfesine fethin
müjdesi olarak fetihnâme ile birlikte hediyeler gönderdi. Selçuklu ülkesinde
fetih onuruna eğlenceler düzenlendi. Sultan, şehrin imarı için görevlendirmeler
yaptı. İzzeddîn Keykâvus zamanında fethedilen şehir imar faaliyetleri ve buraya
göçün teşvik edilmesi ile kısa zamanda Müslüman Türk beldesi haline geldi.
Türkiye Selçukluları daha önce Akdeniz kıyısında önemli bir liman olan
Alanya’yı almakla güney ticaretini kontrol altına almayı düşünmüşlerdi.
Sinop’un alınmasıyla Karadeniz ticaretinin güvenliği sağlanmış; Kırım başta
olmak üzere Karadeniz’in kuzeyi ile canlı ticârî ilişkilerin yolu açılmıştır.
Alanya ve Sinop Limanlarının Selçuklular tarafından fethi ile Kıbrıs’tan
Kırım’a kadar olan alanda ticaretin kendi lehlerine olmasının yolunu da
açmışlardır. Bu çalışmada bilimsel etik kuralları çerçevesinde döneme ait
birinci elden kaynaklar ve tetkik eserler kullanıldı. Çalışmada Gâşiye’nin
hâkimiyet alâmeti olarak kullanılması ve fethin önemini gösteren fütüvvetnâme
konusu ele alındı.

Anahtar Kelimeler

Sinop, Türkiye Selçukluları, Trabzon Rum İmparatorluğu, Gâşiye, Fütüvvetnâme

Use of the Gaşiye by the Seljuks of Turkey in the Conquest of Sinop as the Sovereignty and Futuwwa-nama Sent for Conquest

Öz

I.
İzzeddîn Keykâvus, the State economic empowerment of the Black Sea and Anatolia
than to the Mediterranean coast is important upon receipt of the internal
ports. Sinop has a port due to the very important an have been settlement from
theold period.  The Crimean peninsula of
the city directly opposite, she received has increased the importance of also.
This place as the Seljuks has been one of the primary ports to achieve the
objectives they want to take Turkey to dominate the Mediterranean and the Black
Sea. Trabzon Greek Empire negative attitude towards Muslims around here is was
instrumental in handling as well. He played an important role in delivering
taken prisoner before the siege of the city of Trabzon Greek Emperor. Sultan İzzeddîn
Keykâvus dressed hil‘at after the conquest of Trabzon Greek
Emperor prisoners were captured. Gave him gifts. Greek emperor for a while
walked in the hands of the sultan's horse rope and horse’s Gâşiye his shoulder
as an indicator of recognizing the sovereignty of the monarch. Seljuk Sultan
sent as a gift, along with the good news of the conquest of the Abbasid Caliphs
fetihnâme In the land of the Seljuk conquest in honor of entertainment. The
reconstruction of the city, the Sultan for assignments. İzzeddîn Keykâvus time conquered
the city and made construction activities here in a short time by encouraging Muslim
immigration has become a Turkish resort. Turkey to take an important port on
the Mediterranean coast in Alanya, which had previously Seçuklu are thought to
control the southern trade. With the acquisition of the Black Sea Sinop ensured
the safety of trade, way of living, especially trade relations with the north
of the Black Sea Crimea has been opened. Sinop port of Alanya and the conquest
of Cyprus by the Seljuks in the area of trade, which have opened up the way for
the Crimean not in their favor. In this study,
first-hand resources and investigations belonging to the period of the
scientific ethics were used. In the study, it was discussed the use of the gaşiye
as a dominion and Futuwwa-nama
indicative the importance of the conquest.

Anahtar Kelimeler

Sinop, Gâşiye, the Seljuks of Turkey, Trabzon Rum Empire, Fütüvvetnâme

Kaynakça

• Anna Komnena (1996). Aleksiad, (çev.) Bilge Umar, İnkılap Yayınları, Ankara.
• Anonim tevârîh-i âl-i Selçuk (2014), (tercüme ve notlar) Halil İbrahim Gök-Fahreddîn Coşkuner, Atıf Yay. Ankara.
• Anonim, Anadolu Selçukluları devleti tarihi III histoire des Seldjoukıdes d’asie minure (1952), (haz.) Feridun Nafız Uzluk, Ankara.
• Barat, C. (2014a). “Roma dönemi Pontus at Bithynia eyaleti”, Roman art and civilization- a common language in antiquity, (coordinator) Mihaela lakob, România, s. 211-212.
• Barat, C. (2014b). “Roma dönemi Sinope tarihi”, Roman art and civilization- a common language in antiquity, (coordinator) Mihaela lakob, România, s. 213-214.
• Barat, C. (2014c). “Sinope’de Romalılaşma ve şehirleşme”, Roman art and civilization- a common language in antiquity, (coordinator) Mihaela lakob, România, s. 216-217.
• Cahen, C. (2014). Osmanlılardan önce Anadolu, (çev.) Erol Üyepazarcı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Çapar, Ö. (1991). “Karadeniz’de en eski Grek yerleşmeleri”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi dergisi, XV/26, ss. 303-327. Dânişmend Gazi Destanı (2005). (haz.) Necati Demir, Niksar Belediyesi, Niksar.
• Demirkaya, F. Ü. ve Tuluk, Ö. İ. (2012/1). “Eflatun’un “kurbağa”sı Sinope’den Sinop’a, kaynaklara göre Sinop kentinin fiziksel gelişimi”, METU JFA, 29/1, ss. 45-68.
• Ebu’l Fidâ (1992). Takvimü’l-büldan, ed. Fuat Sezgin, (yay. haz.) Farid Benfeghoul, Carl Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt. Gregory Abû’l-Farac İbnü’l-İbrî (Bar Hebraeus) (1999). Abû'l-Farac tarihi, C. 2, Baskı, (İngilizceden trc.) Ö. Rıza Doğrul, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Heredotos (2012). Tarih, (çev.) Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• İbn Bibî, El-Hüseyin b. Muhammed b. Ali El-Ca‘feri Er-Rugadi (1956). El-Evamirü’l Ala’iyye fi’l umuri’l-Ala’iyye, Tıpkıbasım, (haz.) A. Sadık Erzi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• İbn Bibî, El-Hüseyin b. Muhammed b. Ali El-Ca‘feri Er-Rugadi (1996). El-Evamirü’l Ala’iyye fi’l umuri’l-Ala’iyye (Selçuknâme), I, (çev.) Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı 1000 Temel Eser Dizisi, Ankara.
• İbn Bibî, El-Hüseyin b. Muhammed b. Ali El-Ca‘feri Er-Rugadi, (2010). Selçuknâme, (haz.) Refet Yınanç-Ömer Özkan, Kitabevi, İstanbul.
• İslâm Ansiklopedisi (1977). Keykâvus I, C. 6, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, ss. 631-642.
• İslâm Ansiklopedisi (1977). Sinop, C. 10, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, ss. 683-689.
• Kerimüddin Mahmud-i Aksarayî (1999). Müsâmeret ül-ahbâr, (Farsça nşr.) Osman Turan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Koçak, Ö. (2003). “Erken Sinop yerleşmeleri”, Belleten, LXVII/250, ss. 697-718.
• Merçil, E. (2007). Selçuklular’da hükümdarlık alâmetleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2007.
• Müneccimbaşı Ahmet b. Lütfullah (2017). Câmiu’d-düvel Selçuklular tarihi Anadolu Selçukluları ve Beylikleri, (haz.) Ali Öngül, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• Pakalın, M. Z. (2004). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü, C. 1, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Redford, S. (2010). “Sinop in the summer of 1215, The beginning of Anatolian Seljuk architecture”, Ancient civilizations from scythia to siberia, 16, ss. 125-149.
• Strabon (2009). Antik Anadolu coğrafyası, (çev.) Prof. Dr. Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Tellioğlu, İ. (2007). “Doğu Karadeniz bölgesinin Türk yurdu haline gelmesi hakkında bir değerlendirme”, Turkish studies/türkoloji araştırmaları, Volume 2/2, s. 654-664.
• Tunç, Z. & Şahin, M. (2016). “Türkiye Selçukluları döneminde Âşıklar Adası “Sinop”un fethi”, 14. uluslararası Türk dünyası sosyal bilimler kongresi, 22–23 Ağustos 2016, (ed) A. Vehbi Can vd., E-ISBN, Gostivar/MAKEDONYA Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 290-297.
• Turan, O. (1998). Selçuklular zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Turan, O. (2014). Türkiye Selçukluları hakkında resmi vesikalar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (2002). Keykâvus I, Diyanet vakfı yayınları, C. 25, Ankara, ss. 352-353.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (2006). Sinop, C. 32, Diyanet vakfı yayınları, İstanbul, ss. 252-256.
• Tütüncü, M. (2012). “Sultan-ul-bahreyn iki denizin hâkimi, Selçuklular zamanında Sinop ve Sinop-Alanya ticaret yolu”, Kuzey Anadolu’da beylikler dönemi sempozyumu, ss. 99-121.
• Ulus, İ. (2014). Açıklamalı Sinop kitâbeleri, İstanbul.
• Yakupoğlu, C. (2009). Kuzeybatı Anadolu’nun sosyo-ekonomik tarihi, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Yakupoğlu, C. (2012). “Sultan I. İzzeddin Keykâvus devri”, Selçuklu tarihi el kitabı, (Ed.) Refik Turan, Grafiker Yayınları, Ankara, ss. 351-386.
• Yazıcızâde Ali (2017). Tevârîh-i âl-i Selçuk, (haz.) Abdullah Bakır, Çamlıca Yayınları, İstanbul.
• Yücel, Y. (1991). Anadolu beylikleri hakkında araştırmalar I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.