360 Derece Performans Değerleme Yetkinliklerinin Yönetici ve Çalışan Açısından Karşılaştırılması: Telekomünikasyon Sektöründe Çok Kriterli Karar Verme Uygulaması

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 3, 1026 - 1040, 11.07.2018

Ziya Günay

https://doi.org/10.21547/jss.373294

Öz

Telekomünikasyon
sektörü sürekli artan müşteri sayısı ile dinamik bir yapı haline gelmiştir. Bu
yapı içerisinde, çalışanların göstereceği performans şirketlerin hedeflerine
ulaşmasında önemli bir yere sahiptir. Çalışanların alt üst ilişkisi içerisinde
birbirlerinden bekledikleri yaklaşımların doğru algılanması şirket
performansını olumlu yönde etkileyecektir. Günümüzde şirketlerin başarıyı
yakalamasında çalışanlar arasındaki iletişimin her alanda net olması oldukça
önemlidir.

Bu araştırma çalışan
performans değerleme sürecinde 360 derece performans değerleme sistemini
kullanan bir telekomünikasyon şirketinde yapılmıştır. Değerlendirmede 360
derece performans değerleme için sekiz temel yaklaşım olan iletişim, liderlik,
işin yönetimi, üretim ve iş sonuçları, değişime uyabilmek, ilişkiler,
başkalarının yetiştirilmesi ve personelin geliştirilmesi yetkinlikleri esas
alınmıştır. Çalışma kapsamında yönetici ve yöneticilere bağlı çalışanlara sekiz
temel yaklaşımın birbirleri ile ikili karşılaştırmaları istenmiş ve
karşılaştırma baz alınarak AHP yöntemi ile yetkinliklerin ağırlıkları
hesaplanmıştır. Analiz sonucunda yöneticiler açısından çalışanların sahip
olması gereken en önemli yetkinliğin "değişimlere uyabilmek",
çalışanlar açısından ise yöneticilerin sahip olması gereken en önemli
yetkinliğin ise "liderlik" olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Telekomünikasyon, Performans Değerleme, AHP Yöntemi

Comparison 360 Degree Performance Evaluation Competences in Terms of Managers and Employees: Multi Criteria Decision Implementation in Telecommunication Sector

Öz

Telekomünikasyon
sektörü sürekli artan müşteri sayısı ile dinamik bir yapı haline gelmiştir. Bu
yapı içerisinde, çalışanların göstereceği performans şirketlerin hedeflerine
ulaşmasında önemli bir yere sahiptir. Çalışanların alt üst ilişkisi içerisinde
birbirlerinden bekledikleri yaklaşımların doğru algılanması şirket
performansını olumlu yönde etkileyecektir. Günümüzde şirketlerin başarıyı
yakalamasında çalışanlar arasındaki iletişimin her alanda net olması oldukça
önemlidir.

Bu araştırma çalışan
performans değerleme sürecinde 360 derece performans değerleme sistemini
kullanan bir telekomünikasyon şirketinde yapılmıştır. Değerlendirmede 360
derece performans değerleme için sekiz temel yaklaşım olan iletişim, liderlik,
işin yönetimi, üretim ve iş sonuçları, değişime uyabilmek, ilişkiler,
başkalarının yetiştirilmesi ve personelin geliştirilmesi yetkinlikleri esas
alınmıştır. Çalışma kapsamında yönetici ve yöneticilere bağlı çalışanlara sekiz
temel yaklaşımın birbirleri ile ikili karşılaştırmaları istenmiş ve
karşılaştırma baz alınarak AHP yöntemi ile yetkinliklerin ağırlıkları
hesaplanmıştır. Analiz sonucunda yöneticiler açısından çalışanların sahip
olması gereken en önemli yetkinliğin "değişimlere uyabilmek",
çalışanlar açısından ise yöneticilerin sahip olması gereken en önemli
yetkinliğin ise "liderlik" olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Telecommunication, Performance Evaluation, AHP Method

Kaynakça

• Aktepe A. & Ersöz S. (2014). AHP-VIKOR ve MOORA yöntemlerinin depo yeri seçim probleminde uygulanması, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 25(1/2): 2-15.
• Akyüz, Ö.F. (2001). Değişim rüzgârında stratejik insan kaynakları planlaması. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Albayrak, E. & Erensal, C. Y. (2004). Using analytic hierarchy process (AHP) to improve human performance: an application of multiple criteria decision making problem, Journal of Intelligent Manufacturing, 15(4): 491-503.
• Alp, S. & Engin, T. (2011). Trafik kazalarının nedenleri ve sonuçları arasındaki ilişkinin TOPSIS ve AHP yöntemleri kullanılarak analizi ve değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10 (19): 65-87.
• Ar, İ. M., Gökşen, H. & Tuncer, M. A. (2015). Yurtdışı uçuşlarda firma seçimi: Almanya için bir çok kriterli karar verme uygulaması, 149-171. Sn Prof. Dr. Halil Sarıaslan'a Armağan Kitabı: Siyasal Kitabevi.
• Araz C., Mızrak Özfırat, P. & Özkarahan, İ. (2007). An integrated multi-criteria decision making methodology for outsourcing management, Computers and Operations Research, 34: 3738-3756.
• Bagheri, F. & Tarokh, M.J. (2010). A fuzzy approach for multi-objective supplier selection, International Journal of Industrial Engineering ve Production Research, 21(1): 1-9.
• Barutçugil, İ. (2002). Performans yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayınları.
• Bayram, L. (2005). Geleneksel performans değerlendirme yöntemlerine yeni bir alternatif: 360 derece geribildirim, Sayıştay Dergisi, 62: 47-65.
• Bhutia P.W. & Phipon R. (2012). Application of AHP and TOPSIS method for supplier selection problem, IOSR Journal of Engineering, 2(10): 43-50.
• Bogdanovıc, D., Nikolic, D. & Ilic I. (2012). Mining method selection by integrated AHP and PROMETHEE method, Anais da Academia Brasileira de Ciências, 84(1): 219-233.
• BTK, (2016). Türkiye elektronik haberleşme sektörü üç aylık pazar verileri raporu 2016 Yılı 1. çeyrek Ocak – Şubat – Mart. https://www.btk.gov.tr/File/?path= ROOT %2 F1%2F Documents %2FSayfalar%2FPazar_Verileri%2F2016-Q1.pdf. Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2016.
• Chandra S., Manoj P. & Vishal V. (2015). A DELPHI-AHP-TOPSIS based framework for the prioritization of intellectual capital indicators: a smes perspective, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 189: 275 – 284.
• Çevik E. & Gökşen Y. (2016). Yatırım projelerinin değerlendirilmesinde AHP-VIKOR entegrasyonu ile bir karar destek sistemi önerisi, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 7(2).
• Çınar, İ. (2005). İnsan kaynağını geliştirme bağlamında değişim yönetimi, Ege Eğitim Dergisi, 6(1): 81 – 93.
• Dağdeviren, M., Akay, D. & Kurt, M. (2004). İş değerlendirme sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve uygulaması, Gazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Dergisi, 19(2): 131-138.
• Demircanlı, B. & Kundakcı, N. (2015). Futbolcu transferinin AHP ve VIKOR yöntemlerine dayalı bütünleşik yaklaşım ile değerlendirilmesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2): 105-129.
• Demirtaş Ö. (2009). Askeri fabrikalarda çalışan mühendis subaylara yönelik yeni bir performans değerlendirme modeli önerisi, Erciyes Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34 :381-396.
• Denton, W. E. (1994). Developing employee skills to match company needs, Credit World, 82(5): 19-20.
• Dessler, G. (1999). Essentials of human resources management. New Jersey: Prentice Hall.
• Dinçer H. & Görener A. (2011). Performans değerlendirmesinde AHP - VIKOR ve AHP - TOPSIS yaklaşımları: Hizmet sektöründe bir uygulama. Sigma 29 Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi: 244-260.
• Drucker, P. (1996). Yeni gerçekler. (B. Karanakçı, Çev.) Ankara: İş Bankası Yayınları.
• Erdil, O., Keskin H., İmamoğlu S. Z. & Erat S. (2004). Yönetim tarzı ve çalışma koşulları, arkadaşlık ortamı ve takdir edilme duygusu ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: Tekstil sektöründe bir uygulama, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1): 17-26.
• Eren Gümüştekin, G., Ergun Özler D. & Yılmaz F. (2010). 360 derece performans değerleme sisteminin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma, İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1): 1-20.
• Eroğlu, E. & Erden, D. (2006). Okulda performans yönetimi modeli. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Fazlollahtabar, H., Mahdavi, I., TalebiAshoori, M., Kaviani, S. & Mahdavi-Amiri, N. (2011). A multi-objective decision-making process of supplier selection and order allocation for multi-period scheduling in an electronic market, International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 52: 1039-1052.
• Fındıkçı, İ. (2009). İnsan kaynakları yönetimi. 5.Baskı. İstanbul: Alfa Basım Yayım ve Dağıtım.
• Geylan, R., Tonus H.Z., Kağnıcıoğlu, D., Benligiray, S., Baraz, A.B. & Ergun Özler D. (2013). İnsan kaynakları yönetimi. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Griffin, R. W. (2002). Management. Seventh Edition. New York: Houghton Mifflin Company.
• Günay, Z. & Ünal Ö.F. (2016). AHP-TOPSIS yöntemi ile tedarikçi seçimi (Bir telekomünikasyon şirketi örneği), PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1).
• Güngör, F. & Biberci M. A. (2011). 360 derece performans değerlendirme yönteminin AHP analizi ile karşılaştırılması ve bir uygulama, XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul.
• Handfield, R., Walton S. V., Sroufe R. & Melnyk S. A. (2002). Applying environmental criteria to supplier assessment: A study in the application of The Analytical Hierarchy Process, European Journal of Operatinal Research, 141:70-87.
• ITU, (2015). ICT facts and figures 2016. https://www.itu.int/en/ITU­D/Statistics /Documents/facts/ICTFactsFigures2015.pdf, Erişim Tarihi: 29 Ağustos 2016.
• ITU, (2016). ICT facts and figures 2016. http://www.itu.int/en/ITU­D/Statistics /Documents/facts/ICTFactsFigures2016.pdf, Erişim Tarihi: 29 Ağustos 2016.
• Islam, R. & Rasad, S. M. (2005). Employee performance evaluation by AHP: A case study, Asia Pacific Management Review, 11(3):163-176.
• İbicioğlu, H. & Ünal, Ö.F. (2014). Analitik Hiyerarşi Prosesi ile yetkinlik bazlı insan kaynakları yöneticisi seçimi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4):55-78.
• Kara, İ. & Ecer F. (2016). AHP-VIKOR entegre yöntemi ile tedarikçi seçimi: Tekstil sektörü uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,18(2): 255-272.
• Karaman, B. & Çerçioğlu H. (2015). 0-1 hedef programlama destekli bütünleşik AHP–VIKOR yöntemi: Hastane yatırımı projeleri seçimi, Gazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Dergisi, 30(4): 567-576.
• Kır, İ. & Çetik M. O. (2012). 360 derece performans değerlendirme sisteminde AHP Kullanımı ve bir uygulama, Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, (27-2).
• Koç, Ö. (2011). 360 derece performans sistemi ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Üretim Yönetimi Ve Pazarlama Bilim Dalı, Ankara.
• Lassiter, D. (1996). A user’s guide to 360 feedback, Performance Improvement Volume, 35: 12-15.
• Lin, M.C., Wang, C.C., Chen, M.S. & Alec Chang, C. (2008). Using AHP and TOPSIS approaches in customer-driven product design process. Computers in Industry, 59(1): 17-31.
• Madumjar, A., Sarkar, B. & Madumjar, P.K. (2005). Determination of quality value of cotton fibre using hybrid AHP-TOPSIS method of multi-criteria decision-making, The Journal of The Textile Institute, 96(5): 303-309.
• Mamat, N. J. Z. & Daniel, J.K. (2007). Statistical analyses on time complexity and rank consistency between singular value decomposition and the duality approach in AHP: A case study of faculty member selection, Mathematical and Computer Modeling, 46(7-8): 1099-1106.
• Manap Davras, G. & Karaatlı M. (2014). Otel işletmelerinde tedarikçi seçimi sürecinde AHP ve BAHP yöntemlerinin uygulanması, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1): 87-112.
• Mccauley, C.D. & Moxley, R.S., (1996). Developmental 360: How feedback can make managers more effective, Career Development International, 1(3):17.
• McIntyre, C., Kirschenman, M. & Seltveit, S. (1999). Applying decision support software in selection of division director. Journal of Management in Engineering, 15(2): 86- 92.
• Miller, J. & Cardy, R. L. (2000). Self monitoring and performance apprasial: Rating outcomes in project teams, Journal Of Organizational Behaviour, 21: 609-626.
• Mustaffa, W. S. W. & Kamis, H. (2007). Prioritizing academic staff performance criteria in higher education institutions to global standards, 13. Asia Pacific Management Conference, Melbourne, Avusturalya.
• Niu Zhu, G., Hu J., Qi J., Chen Gu C. & Hong Peng Y. (2015). An integrated AHP and VIKOR for design concept evaluation based on rough number, Advanced Engineering Informatics, 29(3): 408-418.
• Özdemir, M. S. (2002). Bir işletmede Analitik Hiyerarşi Süreci kullanılarak performans değerleme sistemi tasarımı, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 2: 2-11.
• Özkan, Ö. (2007). Personel seçiminde karar verme yöntemlerinin incelenmesi: AHP, ELECTRE ve TOPSIS örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,İzmir.
• Peker, İ., Korucuk, S., Ulutaş, Ş., Sayın Okatan, B. & Yaşar, F. (2016). Afet lojistiği kapsamında en uygun dağıtım merkez yerinin AHS-VIKOR bütünleşik yöntemi ile belirlenmesi: Erzincan ili örneği, Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi,14(1): 82-103.
• Retchless, T., Golden, B. & Wasil, E. (2007). Ranking US army generals of the 20th century: a group decision-making application of the Analytic Hierarchy Process, Interfaces, 37(2):163-175.
• Ru, W. C., Wei, C. C. & Lung, L. H. (2006). Evaluating the organizational performance of Taiwanese hospitals using The Fuzzy Analytic Hierarchy Process, Journal Of American Academy Of Business, 9(2): 201-210.
• Saaty, T. L. (2008). Decision making with The Analytic Hierarchy Process, International Journal Services Sciences, 1(1): 83-98.
• Sabuncuoğlu, Z. (2000). İnsan kaynakları yönetimi. Bursa: Beta Basım Yayım.
• Shahroudi, K., Rouydel H., Assimi, S. & Eyvazi, H.R. (2011). Supplier selection and order allocation a main factor in supply chain, 3rd International Conference on Advanced Management Science, IACSIT Press: Singapore.
• Shang, Y. (2008). The application of Analytic Hierarchy Process in logistics enterprises personnel evaluation, China-USA Business Review, 7(3): 54-58.
• Supçiller, A.A. & Çapraz, O. (2011). AHP-TOPSIS yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Ve İstatistik Dergisi (12.Uluslararası Ekonometri, Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı), 13: 1-22.
• Şalvarcı, Türeli N. & Manap Davras G. (2016). Hizmet sektöründeki personelin seçiminde AHP ve VIKOR yönteminin kullanımı: Özel hastaneler açısından bir inceleme, The Journal Of Academic Social Science Studies, Doi Number: http://Dx.Doi.Org/10.9761/ JASSS3341, Number: 44: 249-262.
• Tavana, M., Kennedy D.T. & Joglekar P.(1996). A group decision support framework for consensus ranking of technical manager, International Journal Of Management, 24(5): 523-538.
• Taylor, III F. A., Ketcham A. F. & Hoffman D. (1998). Personnel evaluation with AHP, Management Decision, 36(10): 679-685.
• Tayyar, N. & Arslan P. (2013). Hazır giyim sektöründe en iyi fason işletme seçimi için AHP ve VIKOR yöntemlerinin kullanılması, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1).
• Tsaur, S. H., Chang, T.Y. & Yen, C.H. (2002). The evaluation of airline service quality by Fuzzy MCDM, Tourism Management, 23(2): 107-115.
• Tunca, M.Z., Aksoy, E., Bülbül, H. & Ömürbek N. (2015). AHP temelli TOPSIS ve ELECTRE yöntemiyle muhasebe paket programı seçimi, Niğde Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1): 53-71.
• Uğurlu, O. (2007). 360 derece geri bildirim sistemi, Paradoks, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 3(1): 1-11.
• Ustasüleyman, T. (2009). Bankacılık sektöründe hizmet kalitesinin değerlendirilmesi: AHS-TOPSIS yöntemi, Bankacılar Dergisi, 69: 33-43.
• Uygur, A. & Sarıgül Sümerli, S. (2015). 360 derece performans değerlendirme ve geri bildirim sistemi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33: 189-201.
• Ünal, G. (2008). Lojistikte hizmet sağlayıcısı seçiminde AHP ve TOPSIS yöntemlerinin uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Ünal, Ö. F. (2010). Analitik Hiyerarşi Prosesi ile yetkinlik bazlı insan kaynakları yöneticisi seçimi. Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Wang, J-W., Cheng, C-H. ve Huang, K.C. (2009). Fuzzy Hierarchical Topsis for supplier selection, Applied Soft Computing, 9(1): 377-386.
• Xi, J., Zhao, Z., Li, W. & Wang, Quan. (2016). A traffic accident causation analysis method based on AHP-apriori, Procedia Engineering, 137: 680- 687.
• Yang, G., Huang, W. J., & Lei, L. L. (2010). Using AHP and TOPSIS approaches in nuclear power plant equipment supplier selection. In Key Engineering Materials, 419: 761-764
• Yüksel, Ö. (2000). İnsan kaynakları yönetiminin temel fonksiyonlarından başarı değerlendirmede yeni yaklaşımlar, İnsan Kaynakları Sempozyumu, Konya.