Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 3, 1175 - 1193, 02.07.2019

Ersin Yenisu

https://doi.org/10.21547/jss.418935

Cited By: 12

Öz

Türkiye ekonomik büyüme arzusunu
gerçekleştirebilmek için küreselleşen dünyada ticari konumunu mutlaka
güçlendirmelidir. Dış ticaret dünya ekonomik sistemiyle bütünleşmenin öncelikli
araçlarındandır. Günümüzde her ülke ancak ihracat ve ithalat etkinliklerinde
bulunarak ekonomik büyümeyi veya kalkınmayı gerçekleştirebilir. Bu doğrultuda
çalışmanın amacı Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki kısa
ve uzun dönem ilişkileri araştırmaktır. Bunun için çalışmada 1980-2016 yıllık
verileri kullanılmıştır. Yöntem olaraksa literatürdeki en güncel yöntemlerden
olan ARDL Sınır Testi Yaklaşımı uygulanmıştır. Değişkenlere uzun dönemli
eşbütünleşme ilişkisini belirleyen sınır testi yapıldıktan sonra hata düzeltme
modelleriyle kısa dönemli ilişkiler de gözlemlenmiştir. Bulgulara göre
Türkiye’de hem ihracata dayalı büyüme hipotezi hem de ithalata dayalı büyüme
hipotezi geçerlidir. Buna ek olarak uzun dönemde ihracatla ithalat arasında da
eşbütünleşme ilişkisine rastlanılmıştır. Ayrıca değişkenler arasındaki uzun
dönemli ilişkilerin kısa dönemde de var olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç
olarak bu çalışmaya göre, Türkiye uluslararası ticari yapılanma içerisinde daha
fazla yer almalı diğer bir deyişle ekonomisini daha fazla dışa açmalıdır. Dış
ticareti engelleyici doğrudan ya da dolaylı tedbirlere başvurulmamalıdır.
Bununla birlikte Türkiye gelişmekte olan ülkelere özel olan dış ticarette
geleneksel sektörler ağırlığını bilgi ve teknoloji tabanlı sektörlere doğru
kademeli olarak kaydırmalıdır. 

Anahtar Kelimeler

İhracat, İthalat, Ekonomik Büyüme, ARDL Sınır Testi Yaklaşımı

Export, Import and Economic Growth Relationship In Turkey: ARDL Bound Testing Approach

Öz

Turkey should
strengthen global commercial position in the world to realize economic growth
desire. Foreign trade is the primary means of integration with the world
economic system. Today, every country can only realize economic growth or
development by having activities of export and import. The aim of the work in
this direction in Turkey to investigate between exports, imports and economic
growth relations in short- and long-term. 
For this, 1980-2016 annual data was used in the study. As a method, the
ARDL Boundary Testing Approach, which is one of the most recent methods in the
literature, has been applied. Short-run relationships were also observed with
error correction models after the boundary test was performed to determine the
long-term cointegration relationship between variables. Both export-driven
growth hypothesis and import-growth hypothesis is valid in Turkey, according to
the findings. In addition, in the long run, there was a cointegration
relationship between exports and imports. It is also the result of long-term
relationships between variables in the short-run. As a result, according to
this study, Turkey should be more involved in international business system
should lead to more external economies of other words. Direct or indirect
measures to prevent foreign trade should not be resorted to. However,
traditional foreign trade sector in particular to developing countries, which
Turkey must shift weight to information and technology-based industry
gradually.  

Anahtar Kelimeler

Export, Import, Economic Growth, ARDL Bound Testing Approach

Kaynakça

• Abbas, S. (2012). Causality between exports and economic growth: Investigating suitable trade policy for Pakistan, Eurasian Journal of Business and Economics, 5(10), 91-98.
• Acaravcı, A. & Akyol M. (2017). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımlar, dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3(1), 17-33.
• Ağayev, S. (2011). İhracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: 12 geçiş ekonomisi örneğinde panel eştümleşme ve panel nedensellik analizleri, Ege Akademik Bakış, 11(2), 241-254.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik analizi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 35-47.
• Awokuse, T.O. (2005). Export-led growth and the Japanese economy: evidence from Var and Directed Acyclic Graphs, Applied Economics Letters, (12), 849–858.
• Bakari, S. (2017). The nexus between export, ımport, domestic ınvestment and economic growth in Japan, MPRA, (Paper No: 76110), 1-13.
• Bakari, S. (2017). The relationship between export, ımport, domestic ınvestment and economic growth in Egypt: Empirical analysis, Busıness Admınıstratıon and Busıness Economıcs, 2(36).
• Bhattacharya, M. & Bhattacharya, S. N. (2016). International trade and economic growth: Evidences from the BRICS, Journal of Applied Economics and Business Research, 6(2), 150-160.
• Bozdağlıoğlu, E.Y.U. (2007). Türkiye’nin ithalat ve ihracatının eşbütünleşme yöntemi ile analizi (1990-2007), Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(3), 213-224.
• Çelik, T. & İlkay, S.Ç. (2016), Türkiye’de ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin 1989-2015 dönemi için test edilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 961-969.
• Çetintaş, H. & Barışık, S. (2009). Export, ımport and economic growth: The case of transition economies, Transit Stud Rev. (15), 636-649.
• Demirhan, E. (2003). Büyüme ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(4), 75-88.
• Elbeydi, K.R.M & Hamuda, A.M. & Gazda, V. (2010). The relationship between export and economic growth in Libya Arab Jamahiriya, Theoretical and Applied Economics, 17(1/542), 69-76.
• Engle, R.F. & Granger C.W.J. (1987). Co-ıntegration and error correction: Representation, estimation and testing, Econometrica, 55(2), 251-276.
• Erdoğan, S. (2006). Türkiye’nin ihracat yapısındaki değişme ve büyüme ilişkisi: koentegrasyon ve nedensellik testi uygulaması, Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F Dergisi, 10(9), 30-39.
• Ersungur, M.Ş. & Doru, Ö. (2014). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik kalkınma ilişkisinin ekonometrik analizi: 1980-2010, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(3), 225-240.
• Göçer, İ. (2013). Ekonomik büyümenin belirleyicisi olarak ihracat: Gelişmekte olan Asya ülkeleri için yatay kesit bağımlılığı altında çoklu yapısal kırılmalı panel eşbütünleşme analizi, Bankacılar Dergisi, (86), 27-42.
• Gökmenoğlu, K.K. & Amin, M.Y. & Taşpınar, N. (2015). The relationship among ınternational trade, financial development and economic growth: The case of Pakistan, Procedia Economics and Finance, (25), 489-496.
• Gül, E. & Kamacı, A. & Konya, S. (2013). Dış ticaretin büyüme üzerine etkileri: Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye örneği, Akademik Bakış Dergisi, (35), 1-12.
• Gül, E. & Kamacı, A. (2012). Dış ticaretin büyüme üzerine etkileri: bir panel veri analizi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 81-91.
• Gümüş, M. (2017). BRIC ülkelerinde ihracat ve büyüme arasındaki ilişki: panel veri analizi, Econder, 1(1), 64-75.
• Hye, Q.M.A. & Lau, W.Y. (2015). Trade openness and economıc growth: Empırıcal evıdence from Indıa, Journal of Business Economics and Management, 16(1), 188-205.
• Hye, Q.M.A. (2012). Exports, imports and economic growth in China: An ARDL analysis, Journal of Chinese Economic and Foreign Trade Studies, 5(1), 42-55.
• Korkmaz, S. & Aydın, A. (2015). Türkiye’de dış ticaret - ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik analizi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 47-76.
• Kurt, S. & Berber, M. (2008). Türkiye’de dışa açıklık ve ekonomik büyüme, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 57-80.
• Mercan, M. & Göçer, İ. (2014). Ticari dışa açıklığın ekonomik etkileri: Orta Asya ülkeleri için ampirik bir analiz, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(22), 27-44.
• Mercan, M. & vd. (2013). The effect of openness on economic growth for BRIC-T countries: Panel data analysis, Eurasian Journal of Business and Economics, 6(11), 1-14.
• Özcan, B. & Çelebi, O. (2013). İhracata dayalı büyüme hipotezi Türkiye için geçerli mi?, Yönetim ve Ekonomi, 20(1), 1-14.
• Pata, U.K. (2017). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkileri: Toda-Yamamoto nedensellik analizi (1971-2014), Atatürk Ünv. İİBF Dergisi, 31(1), 119-134.
• Pesaran, M.H. & Shin, Y. & Smith, R.J. (2001). Bounds testing approach to the analysis of level relationships, Journal of Applied Econometrics ,16(3), 289-326.
• Peseran, M.H. & Shin, Y. (1997). An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis, Symposium at the Centennial of Ragnar Frisch.
• Ramos, F.F.R. (2001). Exports, imports, and economic growth in Portugal: Evidence from causality and cointegration analysis, Economic Modelling, (18), 613-623.
• Ray, S. (2011). A causality analysis on the empirical nexus between export and economic growth: Evidence from India, International Affairs and Global Strategy, (1), 24-38.
• Sandalcılar, A.R. (2012). BRIC ülkelerinde ekonomik büyüme ve ihracat arasındaki ilişki: Panel eşbütünleşme ve panel nedensellik, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 161-179.
• Şimşek, M. (2003). İhracata dayalı-büyüme hipotezinin Türkiye ekonomisi verileri ile analizi, 1960–2002, D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 18(2), 43-63.
• Tang, T.C. (2006). New evidence on export expansion, economic growth and causality in China, Applied Economics Letters, (13), 801-803.
• Taştan, H. (2010). Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin spektral analizi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 87-98.
• Telatar, O. M. & Değer, M.K. & Doğanay, M.A. (2016). Teknoloji yoğunluklu ürün ihracatının ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye örneği (1996:Q1-2015:Q3), Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 921-934.
• Temiz, D. (2010). Türkiye’de reel ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: 1965-2009 dönemi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1-2), 71-82.
• Tunçsiper, B. & Rençber, E.Z. (2017). Dış ticaret ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye Örneği, International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 619-630.
• Uçan, O. & Koçak, E. (2014). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 51-60.
• Uçan, O. (2016). The relationship between export and economic growth in Turkey, European Scientific Journal, Special Edition (June 2016), 61-70.
• Utkulu, U. & Kahyaoğlu, H. (2005). Ticari ve finansal dışa açıklık Türkiye’de büyümeyi ne yönde etkiledi? Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, (13).
• Yapraklı, S. (2007). Ticari ve finansal dışa açıklık ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye üzerine bir uygulama, Ekonometri ve İstatistik, (5), 67-89.
• Yıldırım, E. (2015). İhracata dayalı büyüme illüzyon mu? Simetrik ve asimetrik nedensellik testlerinden kanıtlar, International Journal of Economic and Administrative Studies, 8(15), 21-39.
• Yıldız, E. B. & Berber, M. (2011). İthalata dayalı büyüme: 1989-2007 Türkiye örneği, Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 165-179.
• Yurdakul, F. & Aydın, M. (2018). Ekonomik büyüme ve dış ticaret arasındaki ilişki: Türkiye üzerine bir uygulama, UİİİD-IJEAS, (18. EYİ Özel Sayısı), 23-36.