Vergi Hukukunda Gecikme Faizi ve Zammı Uygulamasının Karşılaştırılması: Hukuki Nitelikleri, Oran Farklılıkları Açısından Bir Bakış

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 4, 1461 - 1476, 18.10.2019

Baki Yegen

https://doi.org/10.21547/jss.512048

Öz

Asli kamu alacaklarından biri olan vergilerin
zamanın tahsil edilmemelerine bağlı olarak 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da gecikme zammı uygulamasına, 213 sayılı Vergi
Usul Kanunu’nda (VUK) ise gecikme faizi ve pişmanlık zammı uygulamalarına yer
verilmektedir. Söz konusu üç farklı uygulama ile devlet zamanında tahsil
edemediği vergi gelirleri ve vergi ziyaı cezaları (gecikme faizi uygulaması
hariç) nedeniyle uğradığı mali kaybı telafi etmeyi amaçlamaktadır. Öte yandan
VUK’ta mükelleften fazla veya yersiz olarak tahsil edilen vergiler ile
mükellefe iade edilecek vergiler üzerinden faiz hesaplanmasını öngören uygulama
ile mükellefin uğradığı mali kaybın telafi edilmesi amaçlanmaktadır. Bu
çalışmada devletin vergilerle ilgili mükelleften alacaklı veya mükellefe borçlu
olduğu durumlarda dikkate aldığı uygulamalardaki oranlar dönemler itibariyle
incelenmiştir. Uygulamalar arasındaki aylık oran farkının en fazla (% 4) olduğu
dönemlerin 1998-2000 ve 2001-2002 dönemleri olduğu, oran farkının en az (%
0,17) olduğu dönemin ise 2018 yılının Eylül ayından itibaren uygulanmakta olan
dönem olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Zam Uygulamaları, Faiz Uygulamaları

Comparison of Hike and Interest Applications in Tax Law: Legal Qualifications, An Overview of Rate Differences

Öz

Due to non-collection of taxes, which are one of
the main public receivables, there is a delay hike application in Law no. 6183 Law
on The Procedure for The Collection of Public Receivables, also there are delay
interest and penitence hike applications in Law no. 213 Tax Procedure Law. With
these three different applications, the state aims to compensate for the
financial loss due to tax revenues and tax loss penalties (except for delay
interest) which couldnt  collect at the
time. On the other hand, it is aimed to compensate the fiscal loss of the
taxpayer with the application for the calculation of the interest on the taxes
which have returned to the taxpayer, and have collected in excess or mistaken.
In this study, it was examined in terms of the periods the applications rates
that have taken into account about taxes by state which is as payee from
taxpayers or as payer to the taxpayers. It was determined that monthly rate
difference between applications as maximum (% 4) in the periods with 1998-2000
and 2001-2002, minimum rate difference (% 0,17) period has implemented since
September 2018.

Anahtar Kelimeler

Tax, Hike Applications, Interest Applications

Kaynakça

• Akyılmaz, B., Sezginer, M. ve Kaya, C. (2014). Türk idare hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Çağlayan, R. (2016). Hukukumuzda kamu tüzel kişiliği kavramı ve kıstasları. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (7), 373-398.
• Çeçen, A. (1989). Devlet ve insan hakları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (6), 826-8456.
• Dersinlioğlu, Z. T. (2010). Vergi hukukunda pişmanlık ve ıslah müessesesi. Vergi Raporu, (124), 103-110.
• Erkut, C. (2004). Kamu kudreti ayrıcalıkları ve tutuk adalet anlayışı. İstanbul: Yenilik Basımevi.
• Ermin, İ. (1989). Gecikme zammı. Vergi Dünyası, Eylül 1989, Erişim Tarihi: 25.12.2018, https://www.vergidunyasi.com.tr/makaleler/855
• Güleç, A. (2000). Gecikme faizi ve vergi ziyaı cezasındaki rolü. Vergi Raporu, (44), 20-39.
• Gündüz, A. (2017). Gecikme zammı ve gecikme faizine hukuki bakış kamu alacaklarında gecikme zammı ve gecikme faizi uygulaması. İSMMO Mali Çözüm, (140), 197-210.
• Hatipoğlu, C. (2014). Yargı kararına göre iade edilecek vergilerde faiz. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72 (1), 435-447.
• Işık, İ. ve Topaç S. (2006). Pişmanlık ve ıslah kurumunun tarihsel süreç içinde irdelenmesi. Vergi Dünyası, (300), 70-78.
• İkincioğulları, F. (1997). Hukuk devleti. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (1), 28-30.
• İnci, H. İ. ve Öztürk, H. (2015). Gecikme faizi, gecikme zammı uygulaması ve karşılaştırması. İSMMO Mali Çözüm, (128), 117-123.
• Karayalçın, Y. (1992). Hukukun üstünlüğü (kavram-bazı problemler). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 47 (03), 193-214.
• Pehlivan, O. (2018). Vergi hukuku genel ilkeler ve Türk vergi sistemi. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Polat, İ. (2002). 213 Sayılı vergi usul kanunu hükümlerine göre pişmanlık ve ıslah müessesesi. Vergi Denetmenleri Dergisi, (60), 9-26.
• Saatçi, E. (2007). Vergi hukukunda gecikme zammı ve gecikme faizi. Vergi Raporu, (90), 48-51.
• Şenyüz, D. (2014). Hukuk devleti perspektifinden adil vergileme ve vergi afları. Tesam Akademi Dergisi, 1 (2), 81-96.
• Şenyüz, D. Yüce, M. ve Gerçek, A. (2014). Vergi hukuku. Bursa: Ekin Yayınevi.
• T.C. Adalet Bakanlığı (2014). Aday memur hazırlayıcı eğitimi. İdari Yargılama Usulü Hukuku. Erişim Tarihi: 19.12.2018, http://www.edb.adalet.gov.tr/e-book/14-%C4%B0DAR%C4%B0YARGILAMAUSUL%C3%9C.pdf
• Tosuner, M. ve Arıkan, Z. (2018). Vergi usul hukuku. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Uygun, O. (2003). Küreselleşme ve değişen egemenlik anlayışının sosyal haklara etkisi. Anayasa Yargısı Dergisi, 20, 250-284.
• Üstün, Ü. S. (2013). Mükellefe iadesi gereken vergilerde faiz uygulanması. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (105), 171-228.
• Yücel, M. (2011). Fazla ve yersiz ödenen vergilerin iadesinde faiz uygulaması ve anayasa mahkemesi kararı. İSMMO Mali Çözüm, (107), 183-190.