Turizm Hareketliliğine Karşı İstikametten Bakmak Türkiye’den Yurtdışına Olan Seyahatlerin Görünümü

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 3, 686 - 712, 01.07.2020

İsmail Kervankiran , Mehmet Bağmancı

https://doi.org/10.21547/jss.744618

Cited By: 4

Öz

Dünya Turizm Örgütü’nün verilerine göre turizm, dünyanın en büyük ve en hızlı büyüyen sosyal ve ekonomik faaliyetlerinden biridir. Günümüzde bir milyardan fazla insan uluslararası seyahatlere katılmaktadır. Türkiye, her yıl farklı ülkelerden milyonlarca kişiyi ağırlamakla birlikte Türkiye’den de her yıl farklı ülkelere olan seyahatlerin gittikçe arttığı görülmektedir. Ancak akademik alanda Türkiye’den yurt dışına yapılan seyahatlerin niceliğinde ve niteliğinde meydana gelen değişime yeterli ilgi gösterilmemektedir. Bu değişimin nedenlerini açıklamak ve Türkiye’de hangi toplumsal reflekslerin geliştiğini belirlemeye çalışmak, yurt dışı seyahate katılma motivasyonlarını ve değişen turist profilini araştırmayı zorunlu kılmaktadır. Bu amaçla çalışma, sosyal bilimler içerisinde gelişen, hareketliliğin karşılıklı ilişkiler içerdiğini ve ampirik analizlerin ötesine geçmenin gerekliliğini ele alan “Mobilite Teorisi” çerçevesinde değerlendirilmiş; Türkiye’den yurt dışına yapılan seyahatlerin mekânsal dağılımı, gelişim süreci, turizm hareketliliğinin yönü ve değişimin zamansal olarak karşılaştırması açıklanmıştır. 1970-2019 yılları arasını kapsayan çalışmanın istatistikî verileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dünya Turizm Örgütü ve TÜİK’den elde edilmiştir. Bu istatistiki veriler ve teorik alt yapı ile elde edilen bilgilerle Türkiye’nin uluslararası turizm faaliyetlerine göre konumu, farklı veya ortak yönleri belirlenerek, değişen turizm hareketlerinin toplumsal, kültürel, ekonomik ve politik yönü analiz edilmiştir. 1970’lı yıllarda 500 bin civarında olan yurt dışına çıkan vatandaş sayısı, 2019’da 10 milyon seviyesine yaklaşmış, uluslararası hareketliliğe benzer şekilde “gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler” amaçlı seyahatlerin ve yaşlı nüfusun payı artmış ancak kişi başı seyahat harcamaları azalmıştır. Seyahat edilen ülke tercihlerinde akrabalık, komşuluk ilişkileri ve mekânsal yakınlık etkili olmuştur. Yurt dışına yapılan seyahatlerin gelişimini, hareketliliğin yönünü ve değişimini ortaya koymak, literatüre katkı sağlamanın yanında turizm politikalarını yapanlara ve planlayıcılara veri de sağlayacaktır. Gelişmiş ülkelerde yurt dışına seyahat edenlerin nüfuslarına oranları %40’ların üzerindeyken ülkemizde bu oranın düşük olması üzerinde tartışılması gereken bir konu olarak görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Turizm Coğrafyaları, Türkiye, Mobilite Teorisi, Seyahat, Dış Pasif Turizm

Kaynakça

• Aykaç, A. (2009). Yeni İşler, Yeni İşçiler: Turizm Sektöründe Emek. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. İstanbul: Can Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baykal, F. (2015). Uluslararası Turizm Ulaştırmasının Akış Yönü ve Dağılış Dokusu. Ege Coğrafya Dergisi, 24(2).
• Bilgili, M. (2017). Coğrafyanın Bilimsel Kimliğine Postyapısalcı Bir Yaklaşım. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 101-109.
• Birenboim, A. (2016). New Approaches To The Study Of Tourist Experiences İn Time And Space. Tourism Geographies, 18(1), 9-17.
• Botton, A. D. (2018). Seyahat Sanatı, Çev. Ahu Sıla Bayer, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Cohen, E., & Cohen, S. A. (2015). A Mobilities Approach To Tourism From Emerging World Regions. Current Issues in Tourism, 18(1), 11-43.
• Cohen, S. (2010). Searching For Escape, Authenticity And İdentity: Experiences Of Lifestyle Travellers. In M. Morgan, P. Lugosi & J.R.B Ritchie (Eds.), The Tourism And Leisure Experience: Consumer And Managerial Perspectives (27-42). Bristol: Channel View Publications.
• Coles, T. (2015). Tourism Mobilities: Still A Current İssue İn Tourism? Current Issues in Tourism, 18(1), 62-67.
• Coles, T., & Hall, M. (2006). The Geography Of Tourism İs Dead. Long Live Geographies Of Tourism And Mobility. Current Issues in Tourism, 9(4-5), 289-292.
• Coles, T., Duval, D. T. & Hall, C. M. (2012). Tourism, Mobility, And Global Communities: New Approaches To Theorising Tourism And Tourist Spaces. In Global Tourism (ss. 476-494). Routledge.
• Coles, T., Hall, C. M. & Duval, D. T. (2005). Mobilizing Tourism: A Post-Disciplinary Critique. Tourism Recreation Research, 30(2), 31-41
• Cresswell, T. (2006). On The Move: Mobility İn The Modern Western World. Routledge.
• Cresswell, T. (2011). Mobilities I: Catching Up. Progress in Human Geography, 35(4), 550-558.
• Dilek, S. E. & Dilek, N. K. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Yaşanan Olayların Turizme Yansımaları: 1960'tan Günümüze Tarihsel Bir Değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 1083-1108.
• Duman, T. & Kozak, M. (2013). Türk Turizm Ürünü: Rekabet Ve Farklılaştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1), 109-121.
• Eğilmez, M. (2018). Değişim Sürecinde Türkiye: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Sosyo-Ekonomik Bir Değerlendirme. Remzi Kitabevi.
• Elliott, A. & Urry, J. (2010). Mobile Lives. Routledge.
• Endres, M., Manderscheid, K. & Mincke, C. (Ed.). (2016). The Mobilities Paradigm: Discourses And İdeologies. Routledge.
• Erkuş Öztürk ve Eraydın, (2010). Environmental governance for sustainable tourism development: Collaborative networks and organisation building in the Antalya tourism region. Tourism Management, 31, 113–124.
• Etzo, I., Massidda, C., & Piras, R. (2014). Migration and outbound tourism: Evidence from Italy. Annals of Tourism Research, 48, 235-249.
• Halıcıoğlu, F. (2010). An econometric analysis of the aggregate outbound tourism demand of Turkey. Tourism Economics, 16(1), 83-97.
• Hall, C. M. (2005). Reconsidering The Geography Of Tourism And Contemporary Mobility. Geographical Research, 43(2), 125-139.
• Hall, C. M. (2015). On The Mobility Of Tourism Mobilities. Current Issues in Tourism, 18(1), 7-10.
• Hall, C. M. & Page, S. J. (2014). The Geography Of Tourism And Recreation: Environment, Place And Space. Routledge.
• Hannam, K., Butler, G. & Paris, C. M. (2014). Developments And Key İssues İn Tourism Mobilities. Annals Of Tourism Research, 44, 171-185.
• Hannam, K., Sheller, M. & Urry, J. (2006). Mobilities, İmmobilities And Moorings. Editorial. Mobilities, 1(1), 1-22. Kalkınma Bakanlığı, (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara
• Kervankıran, İ., Sert Eteman, F. ve Çuhadar, M. (2018). Türkiye’de iç turizm hareketlerinin sosyal ağ analizi ile incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 29-50.
• Kervankıran, İ., Eteman, F. S. & Şardağ, A. (2019). Türkiye’de Turizm Coğrafyası Araştırmalarında Disipliner İlişkinin Sosyal Ağ Analizi ile İncelenmesi. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 18(3), 938-965.
• Kervankıran, İ. & İlban, K. (2019). Türkiye’den Turizm Amacıyla Yurtdışına Giden Kadınların Seyahat Motivasyonları. 20. Ulusal - 4. Uluslararası Turizm Kongresi, Eskişehir
• Kim, H. B., Park, J. H., Lee, S. K. & Jang, S. S. (2012). Do expectations of future wealth increase outbound tourism? Evidence from Korea. Tourism Management, 33(5), 1141-1147.
• Lanquar, R. (1991). Turizm-Seyahat Sosyolojisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mutluer, M. & Südaş, İ. (2008). Yurtdışında Yaşayan Türk Vatandaşlarının Türkiye Turizmine Katkısı ve Turizm Eğilimleri. Ege Coğrafya Dergisi, 17(1-2), 27-34.
• Özgüç, N. (2017). Turizm Coğrafyası, Çantay Kitabevi
• Purkis, S. (2008). Turizmle kalkınma ve kentlerin kimlik arayışları: Marmaris örneği, Muğla: Marmaris Ticaret Odası Ekonomi Yayınları-III.
• Savage, M. (1988). The Missing Link? The Relationship Between Spatial Mobility And Social Mobility. British Journal Of Sociology, 554-577.
• Seetaram, N. (2010). A Study Of Outbound Tourism From Australia (No. 47-10). Monash University, Department Of Economics.
• Sheller, M. & Urry, J. (2004). Tourism Mobilities: Places To Play, Places in Play. Routledge.
• Sheller, M. & Urry, J. (2006). The New Mobilities Paradigm. Environment And Planning A: Economy and Space, 38(2), 207-226.
• Sheller, M. & Urry, J. (2016). Mobilizing The New Mobilities Paradigm. Applied Mobilities, 1(1), 10-25.
• Sheller, M. (2011). Cosmopolitanism And Mobilities (ss: 349-365). Aldershot: Ashgate.
• Solmaz, S. A., Erdoğan, Ç., Sönmez, Ö.A., (2014). Sosyal Dışlanma ve Turizm İlişkisi: Türkiye’de Pasif Dış Turizm Bağlamında Bir İnceleme, Akademik Turizm ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1 (2).
• Song, H., Romilly, P., & Liu, X. (2000). An empirical study of outbound tourism demand in the UK. Applied Economics, 32(5), 611-624.
• Soyak, A. (2009). Türkiye’ye yönelik yabancı turizmin iktisadi etkileri, İstanbul: Derin Yayınları.
• Şahin, B., Sönmez, B., & Kahveci, H. (2014). Kişilerin Uluslararası Seyahat Engellerini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (2), 109-126.
• TUİK, (2017). Yurtdışına Seyahat Amaçlı Giden Vatandaşlarımız ve Turizm Giderleri Araştırma Sonuçları 2017.
• Tuna, M. (2018). Turizm Sosyolojisi (Ed. Muammer Tuna) İçinde. Turizm Olgusunun Tarihsel Arka Planı, 20-43, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 1574
• Urry, J. (2009). Turist Bakışı, Bilgesu Yayınları, 1989
• Urry, J. (2010). Mobile Sociology 1. The British Journal Of Sociology, 61, 347-366.
• Urry, J. (2012). Sociology Beyond Societies: Mobilities For The Twenty-First Century. Routledge.
• Urry, J. (2018). Mekânları Tüketmek, Ayrıntı Yayınları.
• WTO, (2017, 2019). Annual Report
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Z., & Durgun, A. (2010). 2008 Küresel Ekonomik Krizi Ve Turizm Sektörü Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(1), 1-15.
• Yolal, M. (2018). Turistik Alanlarda Mekân Tasarımı (Ed. Semra Günay Aktaş) İçinde. Mekânsal Hareketlilik ve Turizm, 98-125, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayını No: 2372
• Http://Tuik.Gov.Tr/Pretablo.Do?Alt_İd=1072 Erişim Tarihi: 03.12.2018
• Https://Data.Wto.Org/ Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Https://Databank.Worldbank.Org/Home Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Https://Stats.Oecd.Org/İndex.Aspx?R=18140 Erişim Tarihi: 05.05.2019
• http://www.turob.com/tr/istatistikler/unwto---uluslararasi-turist-gelisleri-2019-yilinda-15-milyar-oldu (Erişim Tarihi: 23.05.2020)