MALATYALI ÂŞIK HANEFİ ÜNVER’İN ÂŞIKLIK GELENEĞİ İÇERİSİNDEKİ YERİ

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 4, 1751 - 1765, 30.10.2020

Fatih Solmaz

https://doi.org/10.21547/jss.743900

Öz

Âşıklık, Türk kültürü içerisindeki en kadim geleneklerden bir tanesidir. Tarih seyri içinde kam, baksı, şaman ve akıncı gibi adlarla bilinen ozanlık, XV. yüzyılın başından itibaren bünyesinde değişimler ve dönüşümler yaparak kendi içerisinde bağımsız bir gelenek meydana getirmiştir. Bu yeni oluşumda “Âşıklık Geleneği” olarak adlandırılmaktadır. Kopuz veya vurmalı çalgılarla irticalen/doğaçlama şiir söyleme geleneği olan âşıklık, geçmişten günümüze kadar sürekliğini korumuştur. Türk milletinin millî ölçüsü olan hece ölçüsüyle şiirler yazan âşıklar, toplum hayatından seçtikleri konuları, sözlü gelenek içerisinde sade, anlaşılır ve akıcı bir dil ile ele alarak halkın sözünün temsilciliğini yapmışlardır.
Bu çalışmada XXI. yüzyılın yaşayan âşıklarından Malatyalı Hanefi Ünver’in âşıklık geleneği içerisindeki yeri tespit edilecektir. Ünver henüz altı aylık iken gözlerini kaybetmesi nedeniyle saza/söze yönelmiş, kendi çabasıyla gelenek içerisinde yer edinmiştir. Beşeri ve ilahi aşkı şiirlerinde terennüm eden âşık, yaklaşık 150 tane şiir yazmıştır. Ünver’in bir ustası olmamasına rağmen bizzat kendisi yine iki tane âşığa ustalık etmiş ve geleneğin devamlılığına katkıda bulunmuştur. Âmâ ve ümmi olan Hanefi Ünver; sevgiye, kardeşliğe, yardımlaşmaya, birlikteliğe, vatan sevgisine ve yaratılanı yaratandan ötürü sevmeye, saygı göstermeye dayalı şiirleriyle insanların kalbinde taht kurmuş bir âşıktır.

Anahtar Kelimeler

Malatya, Hanefi Ünver, , Âşık, Âşıklık Geleneği, Şiir

Kaynakça

• ARTUN, Erman (2011), Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Karahan Kitabevi, İstanbul.
• ARTUN, Erman (2013), Dinî- Tasavvufî Halk Edebiyatı, Karahan Kitabevi, Adana.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (2007), Âşık Tarzı Edebiyat Geleneği ve İstanbul, 3F Yayınevi, İstanbul.
• DOĞAN, Oğuz (2017), “Malatyalı Âşık Hanefi Ünver”, Geçmişten Günümüze Malatyalı İlim ve Fikir İnsanları Sempozyumu I-II, C. II, 17-19 Kasım 2019, İnönü Üniversitesi Yayınları, Malatya, s. 63-72.
• DÜZGÜN, Dilaver (2017), “Âşık Edebiyatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, (Editor: M. Ö. Oğuz) Grafiker Yayınları, Ankara.
• GÖKYAY, O. Şaik (2013), Dede Korkut Hikâyeleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
• GÜLLÜ, Arzu, (2014), Malatyalı Âşık Mürteza Aksüt (Hayatı, Sanatı ve Şiirleri), Malatya. (İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.)
• GÜNAY, Umay (2015), Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• HALICI, Feyzi (1985), Türk Halk Edebiyatı ve Folklorunda Yeni Görüşler I, Güven Matbaası, Ankara.
• KABAKLI, Ahmet (2006), Âşık Edebiyatı, Türk Edebiyat Vakfı, İstanbul.
• KAYA, Doğan, (2010a), “Dedim-Dedi Şiir Söyleme Geleneği Bağlamında Molla Nefes’in Şiirleri”, Mollanefes ve XIX Asır Türkmen Edebiyatı Sempozyumu, 7-10 Nisan 2010, Aşgabat, s.1-13.
• KAYA, Doğan, (2010b), Türk Halk Edebiyatı Terimler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara.
• KAYGILI, Osman Cemal (2007), İstanbul’da Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri, Merkez Kitapçılık Yayıncılık, İstanbul.
• KURT, Begüm (2019), “Can Gözü Kör, Gönül Gözü Açık Bir Âşık: Malatyalı Hanefi Ünver”, Uluslar Arası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C. 1, S.2. s. 81-89.
• OĞUZ, M. Öcal (2017), Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara.
• ÖZARSLAN, Metin (2001), Erzurum Âşıklık Geleneği, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ÖZDEMİR, Nebi (2017), Kültür Bilimi ve Yönetimi, Grafiker Yayınları, Ankara.
• SOLMAZ, Fatih (2019), “Talihsiz Hanefi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü II, Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Ankara.
• ŞENOCAK, Ebru (2014a), “Anadolu'nun Bağrından Kopan Bir Saz ve Söz Deryası: Âşık Deryâmi", Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, S. 4, Eylül-Aralık, s. 115-129.
• ŞİMŞEK, Esma (2016), “Âşıklık Geleneği İçerisinde Âşık Veysel'in Yeri", Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, S.9, Agustos, s.117-126. TAŞTAN, Münir (2016), Âşık Hanefi, Yılmaz Matbaacılık ve Yayıncılık, Malatya.
• Türkçe Sözlük (2011), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• TÜRKMEN, Fikret (2018), Âşık Garip Hikâyesi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• YARDIMCI, Mehmet (1997), Âşıklık Geleneği ve Âşık Esiri, Elazığ. (Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi). YARDIMCI, Mehmet (2013), Türk Halk Şiiri, Anonim Halk Şiiri/ Âşık Şiiri/ Tekke Şiiri, Ürün Yayınları, Ankara.