Müellifi Meçhul Bir Ahiret Manzumesi

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 1, 477 - 501, 26.01.2022

Mutlu Melis Özgeriş

https://doi.org/10.21547/jss.902211

Cited By: 1

Öz

İslam inancı ve kültürü, edebiyatın yararlandığı kaynaklardan en önemlisidir. Ölüm, ahiret, kıyamet, mahşer, sırat, cennet ve cehennem gibi başlıklar özellikle dinî türler içerisinde sıklıkla ele alınmıştır. Eski Anadolu Türkçesi şeklinde adlandırılan devirde de halka İslamiyet’i anlatma ve öğretme noktasında bu türlerden yararlanılmıştır. Sade bir dille kaleme alınan bu dönemin dinî-ahlaki ve tasavvufi eserleri; mesnevi nazım şekliyle 100-500 beyit arasında yazılan, müellifi bilinmeyen eserlerdir. Genellikle aynı el yazması içerisinde birbiri ardına sıralanan bu metinlerin; imla, vezin, kafiye gibi teknik kusurları fazladır. Bu çalışmanın konusu da; ahiret hayatını anlatan, nasihat ve tasvirlerle İslamiyet’teki ölüm ve ölüm sonrası yaşam hakkında bilgi veren, geç dönem istinsah edildiği anlaşılsa da Eski Anadolu Türkçesi döneminin dil özelliklerini devam ettiren, mesnevi nazım şekliyle yazılmış bir eserdir. Dinî metinlerin yer aldığı bir yazma içerisinde bulunmaktadır. Çalışma neticesinde dinî türler içerisinde yerini alacağı düşünülen bu mesnevi; şekil ve muhteva özellikleriyle tanıtılmış, Latin harflerine aktarılmıştır. Ayrıca çalışmanın sonuna, tam bir metin neşri oluşturulmasına yardımcı olması için, mesnevinin tıpkıbasımı eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

ahiret, mesnevi, dini türler

An Hereafter Poem Whose Author is Unknown

Öz

Islamic belief and culture is the most important source of literature. Topics such as death, the hereafter, apocalypse, armageddon, sirat, heaven and hell are frequently discussed especially in religious genres. In the period called as Old Anatolian Turkish, these types were frequently used in terms of explaining and teaching Islam to the public. The religious-moral and mystical works of this period, written in plain language; Mesnevi are works written between 100-500 couplets in verse form, whose author is unknown. These texts, which are usually listed one after another in the same manuscript; There are many technical defects such as spelling, meter and rhyme. The subject of this study is; It is a work written in mesnevi verse form that tells about the life of the hereafter, gives information about death and post-death life in Islam with advice and descriptions, maintains the linguistic features of the Old Anatolian Turkish period even though it is understood that it is derived from the late period. It is included in a manuscript that includes religious texts. This mesnevi, which is thought to take its place among the religious types as a result of the study; It was introduced with its shape and content features and transferred to Latin letters. In addition, a facsimile of the mesnevi has been added to the end of the study to assist in the creation of a full text publication.

Anahtar Kelimeler

hereafter, mesnevi, Religious Types.

Kaynakça

• Devellioğlu, F. (2010). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dilçin, C. (1983). Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yay.
• Gürkan, S. L. (2007). “Ölüm”, TDVİA, 34, 32-34.
• Güzel, A. (2012). Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Akçağ Yay.
• İçli, A. (2020). “Tursun Fakı’nın “Hz. Resul’ün Ebu Cehil ile Güreşi” Mesnevisinin Bir Yazma Nüshası”, Uluslararası Yunus Emre ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Gelişimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 28-44.
• Keskin, A. (2019). Risâle-i Beyân-ı Cehennem (vr. 63b-104a), (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Ün., İstanbul.
• Köksal, F. (2016). Yâ Kebîkeç Mecmualar Arasında, İstanbul: Kesit Yay.
• Özgeriş, M. M. (2020). “Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Bir Ahvâl-i Kıyâmet”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3 (Aralık 2020), 123-148.
• Şengün, N. (2019). “Türk İslam Edebiyatı’nda Bir Nazım Türü Olarak Ahvâl-i Kıyâmetler ve Şâiri Bilinmeyen Bir Ahvâl-i Kıyâmet Üzerine”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15, 34-61.
• Topaloğlu, B. (1988). “Ahiret”, TDVİA, 1, 543-548.
• Topaloğlu, B. (2007). “Ölüm”, TDVİA, 34, 34-35.