IMAGIC DISCOURSE IN FEHÎM-I KADİM'S GAZEL “Mİ OLDUN” REDİF

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 4, 2588 - 2599, 19.10.2022

Zeliha Açar

https://doi.org/10.21547/jss.1094686

Öz

In its most general definition, the image is the impression left in the mind by the objective reality of the outside world. In other words, it is the poet's way of expressing the mental stimulation he receives from the outside world as a new simile or metaphor. An image that evokes one or more meanings other than the first meaning that comes to mind of a word or group of words is called an image. It has an important role in the appreciation of poetry. Making use of the power of the image is a natural result of the richness of the poetic language. Imaginary discourse is to layer the meaning with the new language that was built by forcing the possibilities of the language that was created different from the everyday language. While simple mazmuns were used in the founding periods of classical poetry, dreams expanded with the refinements in poetry in the following periods. As a result of attempts to create striking new images, especially in Sebk-i Hindi poets who use chain phrases and original compositions with intricate dreams, imaginary expression has become more widespread. The subject of this study is the symbolic world of Fehîm-i Kadim's ghazal with "did you become" redif. Since the poet of the poem that is the subject of the study is one of the masters of Sebk-i Hindi, firstly, information will be given about this literary movement and the poet's biography, and then the poem will be examined and concluded.

Anahtar Kelimeler

Fehîm, imaginary discourse, symbol, Sebk-i Hindi.

FEHÎM-İ KADÎM’İN “Mİ OLDUN” REDİFLİ GAZELİNDE İMGESEL SÖYLEM

Öz

İmge, en genel tanımıyla dış dünyaya ait nesnel gerçekliğin zihinde bıraktığı intibadır. Başka bir deyişle şairin, dış dünyadan aldığı zihinsel uyarımları yeni bir teşbih yahut da metafor olarak ifade ediş şeklidir. Bir söz ya da söz grubunun akla ilk gelen manası dışında bir veya birden fazla manayı çağrıştırması olan imge, şiirin değer kazanmasında önemli bir role sahiptir. İmgenin gücünden istifade etmek de şiir dilinin zenginliğinin doğal bir sonucudur. İmgesel söylem, gündelik dilden farklı olarak yaratılmış olan dilin imkânlarını zorlayarak inşa edilmiş olan yeni dille manayı katmanlı hâle getirmektir. Klasik şiirin kuruluş dönemlerinde basit mazmunlar kullanılırken sonraki dönemlerde şiirdeki incelmelerle hayaller genişlemiştir. Bilhassa girift hayallerle zincirleme tamlama ve orijinal terkipleri kullanan Sebk-i Hindî şairlerinde çarpıcı yeni imajlar yaratma girişimleri neticesinde imgesel anlatım daha da yaygınlaşmıştır. Bu çalışmanın konusu Fehîm-i Kadîm’in “mi oldun” redifli gazelinin sembol dünyasıdır. Çalışmaya konu olan şiirin şairi Sebk-i Hindî’in ustalarından olduğundan öncelikle bu edebî akım ve şairin biyografisi hakkında bilgi verilecek, daha sonra da şiir incelenerek sonuca bağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fehîm, imgesel söylem, sembol, Sebk-i Hindî.

Kaynakça

• Babacan, İ. (2009). Sebk-i Hindî şiirinde yeni-orijinal yapı ve terkipler. Divan Edebîyatı Araştırmaları Dergisi. S.3 s. 29-46.
• Bachelard, G. (2007), Ateşin tinçözümlemesi, (N. Bezel, çev.). İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Bilkan, A. F. (2017). “Sebk-i Hindî çalışmaları”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 5, S. 9, s. 359-388.
• Cebecioğlu, E. (2014). Tasavvuf terimleri ve deyimleri sözlüğü. Ankara: Otto Yayın.
• Çetinkaya, Ü. (2015). “Şiirde anlam kapalılığı bağlamında Fehim-i Kadim’in bir gazeli üzerine değerlendirmeler”. Gazi Türkiyat. S.16, s. 71-96.
• Demirel, Ş. (2006). 17. yüzyıl Sebk-i Hindî şairlerinden Nâilî ve Fehîm’in şiirlerinde somutlaştırma veya alışılmamış bağdaştırmalar. İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• Demirel, Ş. (2007). “Mazmundan imgeye bir yolculuk”, Atatürk Üniversitesi Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, C.2, S.2, s. 138-151
• Izutsu, T. (2005). İbn Arabî’nin Fusûs’undaki Anahtar-Kavramlar (A. Y. Özemre, çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Korkmaz, R. (2014). İkaros’un yeni yüzü -Cahit Sıtkı Tarancı-. Ankara: Akçağ Yayınları
• Kuzu, F. (2014). “Klâsik şiirde şarap kavramı ve Fehîm-i Kadîm’in “şarâb” redifli gazeli üzerine bir tahlil denemesi” Gaziantep University Journal of Social Sciences. S.13 s. 961-972
• Kuzu, F. (2015). “Şeyh Gâlib’in Sakinâme’sinde imgesel söylem”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi C. 4, S. 12, s.133-144.
• Levend, A. S. (1984). Divan Edebiyatı –kelimeler ve remizler mazmunlar ve mefhumlar- İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Mengi, M. (2010). Eski Türk edebiyatı tarihi (edebiyat tarihi – metinler). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Onay, A. T. (2016). Açıklamalı Divan şiiri sözlüğü (C. Kurnaz, haz.). Ankara: Kurgan-Edebîyat Yayınları.
• Özkan, A. (2003). Başlangıçtan Cumhuriyete Türk şiiri antolojisi C. 3. İstanbul: Boyut Dosya Yayınları.
• Şentürk, A. A. (2016). Osmanlı şiiri kılavuzu I. İstanbul: OSEDAM.
• Şentürk, A. A. (2017). Osmanlı şiiri kılavuzu II. İstanbul: OSEDAM.
• Timurtaş, F. K. (2005). Tarih içinde Türk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Üzgör, T. (1991). Fehîm-i Kadîm, hayatı, sanatı, Dîvân’ı ve metnin bugünkü Türkçesi. Ankara: TDK Yay.
• Yıldırım, N. (2008). Fars mitolojisi sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Yılmaz, O. (2006). "Sebk-i Hindi mi, Sebk-i Türki mi". İstanbul: Türk Edebîyatı Dergisi, XXXIV/ 397, s. 22-25.