Erken Yaşta Evliliklerin Kadınlar Üzerindeki Bedensel, Duygusal ve Sosyal Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 4, 1094 - 1112, 20.10.2023

Fulya Doğruel

https://doi.org/10.21547/jss.1315796

Öz

Çocuk yaşta evlilik olarak da adlandırılan erken yaşta evlilik, dünyanın birçok ülkesinde hâlâ yaygın bir sosyal sorundur. Dünyadaki milyonlarca kız çocuğu henüz reşit olmadan evlendirilmiştir. Bu olgu, kız çocuklarının evlilik hakkında bilinçli kararlar vermek, evliliğin ve ailenin sorumluluğunu taşıyabilmek ve çocuk doğurmak için gereken fiziksel, duygusal ve psikolojik olgunluğa erişmeden, 18 yaşın altında evlendirilmeleridir. Sosyal krizlerle kendisini yeniden gösteren bu sorun bireyler üzerinde eğitimden mahrum kalma, sağlık riskleri, duygusal ve psikolojik zorluklar, özgüven ve temsiliyet sorunu ve aile içi şiddete karşı artan kırılganlık gibi potansiyel olumsuz etkiler bırakmaktadır. Dolayısıyla erken yaşta evlilik olgusu aynı zamanda bireylerin çocukluğundan ve geleceğinden mahrum bırakılmasını da içermektedir. 2015-2018 yılları arasında 18 yaşın altında evlilik yapmış olan 18- 60 yaş arası 25 kadın ile Gaziantep’te derinlemesine görüşmeler yapılarak gerçekleştirilen bu nitel araştırma, çocuk yaşta evlilik olgusunun nedenlerini ve bu uygulamaya maruz kalan kadınlar üzerinde yaşam boyu sürdüğü gözlemlenen ağır bedensel, duygusal ve sosyal etkileri ortaya koymaktadır. Çalışma birçok kız çocuğunun, ataerkil geleneklerden beslenen toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açan sosyal, kültürel ve ekonomik faktörler nedeniyle genç yaşta evliliğe itildiğini; yasaların uyumsuzluğu ve uygulamadaki aksaklıkların yanı sıra olumlayıcı kültürel bakış açısının çocuk yaşta evliliği çözülmesi zor bir sorun hâline getirdiğini tespit etmektedir. Çalışma, çocuk yaşta evliliğin kız çocuklarına yönelik bir “şiddet” biçimi, insan ve “çocuk hakları ihlali” olduğunu, dolayısıyla “normal” kabul edilemeyeceğini, kadınların eşitsiz konumunu pekiştiren bir uygulama olduğunu ortaya koyarak Türkiye’de ve dünyada bu olgunun bir sorun olarak anlaşılması ve çözümüne yönelik bir farkındalık yaratılması yönünde verilen çabalara ve yapılan çalışmalara bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Erken yaşta evlilik, Çocuk gelinler, Eril tahakküm, Kadın ve Çocuk sağlığı, Aile içi şiddet

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Bu makalenin araştırılması, yazımı ve yayını süreçlerinde desteklerini ve fikirlerini sunan tüm katılımcılara ve akademisyenlere teşekkürlerimi sunarım.

Physical, Emotional and Social Effects of Early Marriages on Women

Öz

Early marriage, commonly referred to as child marriage, is still a prevalent social issue in many countries throughout the world. Millions of girls around the world have been subjected to underage marriage. This phenomenon is the marriage of girls under the age of 18, before they have the physical, emotional, and psychological maturity to make informed decisions about marriage, to shoulder the responsibilities of marriage and family, and to bear children. This problem, which manifests itself repeatedly with social crises, has lifelong detrimental impacts on women, including a lack of education, health risks, emotional and psychological difficulties, low self-esteem, a lack of empowerment, and increased vulnerability to domestic violence. Therefore, the phenomenon of early marriage also involves depriving individuals of their childhood and future. This qualitative research, which was conducted between 2015 and 2018 in the Gaziantep province through in-depth interviews with 25 women between the ages of 18 and 60 who were married under the age of 18, explores the causes of child marriage and its destructive and lifelong physical, emotional and social effects on women who are subjected to this practice. The study finds that many girls are pushed into marriage at a young age due to social, cultural, and economic factors that lead to gender inequality fueled by patriarchal traditions, and that the inconsistency of laws and failures in implementation, as well as an affirmative cultural perspective, make child marriage a difficult problem to solve. The study, demonstrating that child marriage is a form of "violence" against girls, a violation of human and ‘children's rights’, and therefore cannot be accepted as ‘normal’ and is a practice that reinforces the unequal position of women, aims to contribute to the efforts and studies in Turkey and around the world to understand this phenomenon as a problem and to raise awareness for its solution.

Anahtar Kelimeler

Early marriage, Child brides, Masculine domination, Women and child health, Domestic violence

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ak, E. Y. ve Aslan, E. (2020). Göçmen kadınların erken yaşta evlilik konusundaki görüşleri: Kalitatif bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 1167-1174. Issn: 1307-9581
• Aktepe, E., ve Atay, İ. M. (2017). Çocuk evlilikleri ve psikososyal sonuçları. Current Approaches in Psychiatry/Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(4), 410-420. DOI:10.18863/pgy.310791
• Anık, M. ve Barlin, R. (2017). Türkiye’de çocuk gelinler sorunu: Balıkesir örneği. İnsan ve Toplumbilimleri Araştırmaları Dergisi. 6(3), 1827- 1841.
• Arslan, Y. (2018). Çocuk gelin evliliklerinde suçu gizleme yöntemleri üzerine bir araştırma. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 4-17.
• Ayata, A. (2012), Toplumsal cinsiyet sosyolojisine başlangıç, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2307, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1304
• Aydemir, E. (2011). Evlilik mi evcilik mi? Erken ve zorla evlilikler: Çocuk gelinler. International Strategic Research Organization (USAK).
• Bhan, N., Gautsch, L., McDougal, L., Lapsansky, C., Obregon, R., & Raj, A. (2019). Effects of parent–child relationships on child marriage of girls in Ethiopia, India, Peru, and Vietnam: Evidence from a prospective cohort. Journal of Adolescent Health, 65(4), 498-506. DOI: 10.1016/j.jadohealth.2019.05.002
• Boran, P., Gökçay, G., Devecioğlu, E., & Eren, T. (2013). Çocuk gelinler. Marmara Medical Journal, 26(2), 58-62. DOI:10.5472/MMJ.2013. 02751.1
• Bourdieu, P. (2014). Eril tahakküm. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Burcu, E., Yıldırım, F., Sırma, Ç. S., & Sanıyaman, S. (2015). Çiçeklerin kaderi: Türkiye’de kadınların erken evliliği üzerine nitel bir araştırma. Bilig, (73), 63-98.
• Cherlin, A., & Riley, N. E. (1986). Adolescent fertility: An emerging issue in sub-Saharan Africa.
• Chodorow, N. J. (2021). Women Mother Daughters: The Reproduction of Mothering After Forty Years. In: Bueskens, P. (eds) Nancy Chodorow and The Reproduction of Mothering: Forty Years On, Palgrave Macmillan, Cham, 49-80.
• Çakmak, D. (2009). Türkiye’de çocuk gelinler, birinci hukukun gençleri sempozyumu, hukuk devletinde kişisel güvenlik, bildiri tam metinler e-kitabı, 20-21 Mart. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
• Çöl, M., Çalışkan, R., & Akdur, R. (1994). Genç yaş evliliklerinin anne ve çocuk Sağlığı üzerine etkileri. Ankara Tıp Mecmuası, 47, 95-108.
• Ecevit, Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç, Yıldız, E. ve Karkıner, N. (ed.), Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, T.C. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2307: 2-30.
• Firestone, S. (1970). The Dialectic of Sex: The Case for Feminist Revolution. New York: Bantam.
• Gül, M. (2022). "Göç Sürecinde Erken Yaşta Evlilikleri Türkiye’de Yaşayan Suriyeli Çocuklar Özelinde Düşünmek", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 49, Denizli, ss. 573-588. DOI: 10.30794/pausbed.893915
• Güngör, S. (22 Kasım, 2011) “Küçük evlilik büyük sorun!”. Milliyet Gazetesi, Erişim Tarihi: 1 Haziran 2023, http://www.milliyet.com.tr/pembenar/kucuk-evlilik-buyuk-sorun-1466084
• Güven, U. Z. (2016). Türkiye'de aile kurumuna ilişkin güncel tartışmalar: Taya 2011 sonuçları üzerine bir değerlendirme. Journal of International Social Research, 9(43). DOI:10.17719/jisr.20164317693
• İlkkaracan, P., & Gülçür, L. (1996). Aile içinde kadına karşı şiddet. P. İlkkaracan, L. Gülçür ve C. Arın (ed.), Sıcak yuva masalı: Kadının İnsan Hakları Projesi. İstanbul: Metis, 21-78.
• Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM), (2014). Erken Yaşta ve Zorla Evliliklere Karşı Mücadele Çalıştay Raporu, Erişim Tarihi: 5 Nisan 2022, https://kadem.org.tr/erken-yasta-ve-zorla-evliliklere-karsi-mucadele-calistay-raporu/
• Kamal, S. M. (2012). Decline in child marriage and changes in its effect on reproductive outcomes in Bangladesh. Journal of health, population, and nutrition, 30(3), 317-330
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaya, Ş. S. (2019). Erken yaş evliliklerinin “istismar” bağlamında değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=rIImnTMEGx_v0fJRaluCw&no=ilG3VNkLoL3spBu_8McKZQ)
• Köseli, A., & Çelik, K. (2020). Çocuk yaşta erken ve zorla evliliklerin sağlık riskleri ve sonuçlarına çok sektörlü yaklaşım. Erişim tarihi:15 Ocak 2022, https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pubpdf/unfpa_cyeze_sagliksonuclariraporu_turkce.pdf
• Leyla Kuzu, Ş. (2013). Toplumsal cinsiyet bağlamında aile ve aile içi şiddet. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 1-15.
• Lane, S. (2011). Stealing innocence: Child marriage and gender inequality in Pakistan. Plan Finland & Abo Akademi University, Finland, 1, 44.
• LeGrand, T. K., ve Mbacké, C. S. (1993). Teenage pregnancy and child health in the urban Sahel. Studies in family planning, 24(3) 137-149. DOI: 10.2307/2939229
• Malatyalı, M. K. (2014). Türkiye’de ‘çocuk gelin’ sorunu. Nesne-Psikoloji Dergisi, 2(3), 27-38. DOI: 10.7816/nesne-02-03-03
• Malhotra, A, Warner, A, McGonagle, A, Lee-Rife S. (2011). Solutions to end child marriage, what the evidence shows. International Center for Research on Women (ICRW). Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2023, https://www.icrw.org/wp-content/uploads/2016/10/Solutions-to-End-Child-Marriage.pdf
• Merriam, S. B. (2009).Qualitative Research and Case Study Applications in Education. Revised and Expanded from Case Study Research in Education. Jossey-Bass Publishers.
• Millett, K. (1971). Sexual Politics (1970). New York: Avon.
• Mitchell, J. (1971). Women’s Estate. Penguin Boks, Ltd.
• Neuman, L. (2006). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar. (Ö. Akkaya, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Oakley, A. (1981). Interviewing women: A contradiction in terms. In H. Roberts (Ed.), Doing feminist research (pp. 30-61). London: Routledge.
• Özcebe, H., ve Biçer, B. K. (2013). Önemli bir kız çocuk ve kadın sorunu: Çocuk evlilikler. Türk Pediatri Arşivi, 48(2), 86-93. DOI: 10.4274/tpa.1907
• Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkânsız iktidar: Ailede, piyasada ve sokakta erkekler. Metis Yayınları.
• Shabbar, S. Z., & Manzoor, A. (2022). An analytical study on early marriage in Pakistan: Impact on education and health. Pakistan Journal of Educational Research, 5(2). DOI: 10.52337/pjer.v5i2.515
• Singh, S., & Samara, R. (1996). Early marriage among women in developing countries. International family planning perspectives, 148-175. https://doi.org/10.2307/2950812
• Soykan, C., Biehl, K., & Hazan, C. (2021). Kadın Mülteciler ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması, CEİD yayınları. ISBN: 978-625-7666-13-8
• Soylu, N., & Ayaz, M. (2013). Adli değerlendirme için yönlendirilen küçük yaşta evlendirilmiş kız çocuklarının sosyodemografik özellikleri ve ruhsal değerlendirmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2), 136-144. DOI: 10.5455/apd.36694
• Soysal, D. (2012). Wollstonecraft ve kadın güzelliği üzerine. Doğu Batı Düşünce Dergisi, (63), 261-272.
• Sözer, H. (2020). Bir çocuk istismarı formu olarak çocuk evlilikleri: kültüre sığınmanın sınırları. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 23(1), 157-191. DOI: 10.18490/sosars.728332
• Sungurtekin Özkan, M. (2013). Erken yaşta evliliklerin önlenmesi konusunda yargının üstlenebileceği rol. Journal of Yaşar University, 8, 2177-2189.
• Toksöz G. (2012). “Neoliberal piyasa, özel ve kamusal patriarka çıkmazında kadın emeği”. Dedoğlu, S. Elveren, A.Y. (Ed.). Türkiye’de refah devleti ve kadın. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2010). Erken yaşta evlilikler hakkında komisyon raporu, Erişim Tarihi: 1 Haziran 2022, http://ceidizleme.org/ekutuphaneresim/dosya/750_1.pdf
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Erişim Tarihi: 3 Haziran 2023, https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• Türkiye İstatistik Kurumu (2018a) İstatistiklerle Çocuk, Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2023, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2018-30708
• Türkiye İstatistik Kurumu (2018b) Doğum İstatistikleri, Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2023, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2018-30696
• UNFPA. United Nations Population Fund (2022, 2 Şubat). Child Marriage. Erişim Tarihi:9 Mayıs 2023, https://www.unfpa.org/child-marriage/
• UNICEF (2022) UNFPA-UNICEF Global Programme to End Child Marriage: Driving action to reach the girls at greatest risk. Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2023, https://www.unicef.org/protection/unfpa-unicef-global-programme-accelerate-action-end-child-marriage
• UNICEF (2023a) Child-marriage. Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2023 https://www.unicef.org/protection/child-marriage
• UNICEF (2023b) Child marriage. Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2023, UNICEF global databases, https://data.unicef.org/topic/child-protection/child-marriage/
• UNICEF (2017). Birleşmiş milletler çocuk haklarına dair sözleşme, Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2023, https://www.unicef.org/turkiye/media/7941/file
• Walby, S. (1991). Theorizing Patriarchy, Wiley-Blackwell.
• Yağbasan, M., ve Tekdemir, N. (2017). Sosyolojik perspektiften çocuk gelinlerin yaşadıkları travmalar. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(16), 18-32. DOI: 10.16990/SOBIDER.3859
• Yavaş Çelik, M. ve Karasu, F. (2022). Türk ve Suriyeli kadınlarda erken evlilikler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(3), 799-810. DOI: 10.33417/tsh.942915
• Yüksel-Kaptanoğlu, İ. ve Ergöçmen, B. (2012). Çocuk gelin olmaya giden yol. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(2), 129-161.