Kadın Konulu Karikatürlerde Beden Estetiği: Mizahın Modernizm Eleştirisi Mi?

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 4, 1188 - 1202, 20.10.2023

Cevdet Avcı

https://doi.org/10.21547/jss.1348799

Cited By: 1

Öz

İnsanın duygu ve düşüncelerini en keskin ifade biçimlerinden birisi mizahtır. Toplumların sözlü ve yazılı edebiyatlarının yanı sıra oyun ve eğlence biçimlerine varıncaya kadar mizahın bütün kültür-sanat yaratmalarında çeşitli biçimlerini görmek mümkündür. Bu durum mizahın farklı duygusal ve düşünsel ihtiyaçlara cevap veren yapısı ve işlevleriyle ilgilidir. Mizah eğlenme ve eğlendirme işleviyle birlikte gülme eyleminin geri planında insanın kendisini eleştirel boyutta da ifade edebilme aracı olmuştur. Mizahın eleştirel boyutu ise politik bağlamdan estetik tavır ve düşünceye uzanan geniş bir yelpazeye sahiptir. Batı kültür endüstrisinin dayattığı bir kadın imajı olarak kusursuzluk hem toplumun kadından beklediği hem de kadının kendine bakışı açısından önemli bir ölçüte dönüşmüştür. Her ne kadar göreceli olsa da güzellik kavramı konusunda toplumsal beklentiler modernizm ile yeniden şekillenmiş ve standart-tek tip kadın bedeni tasavvuru gelişmiştir. Bu tasavvura uyma çabası, görece hasarlı, bedenlerin onarılmasına ve tıbbi alanda estetik cerrahiye zemin hazırlamıştır. Bu çalışmada dijital kültür ortamında görsel mizah unsuru olarak kullanılan karikatürlerden hareketle mizahın eleştirel yanı üzerinde durulmuştur. Karikatürler kadın bedenini konu alan on örnekle sınırlandırılmıştır. Karikatürler içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Kadın bedenine yapılan estetik uygulamaları konu alan mizah içerikli karikatürlerin geri planında çarpık modernizm eleştirisi olduğu savından hareket edilmiştir. Çalışmada, başta felsefe olmak üzere pek çok bilgi alanında tartışılan estetik kavramı ele alınarak 20 ve 21. yüzyılda kadın bedeni estetiği algısının değişimi değerlendirilmiştir. Ayrıca kadın konulu karikatürlerden hareketle mizah üzerinden yapılan modernizm eleştirisi irdelenmiştir. Çalışmada, modernizmin ideolojik tektipleştirmeciliğinin insanın bedensel estetik normlarına da yansıdığı ve bunun kadın konulu karikatürlerde örtük bir şekilde eleştirildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mizah, karikatür, kadın, Estetik, Modernizm.

Body Aesthetics in Caricature With a Female Theme: Is İt a Critique of Modernism by Humor?

Öz

Humor is one of the sharpest forms of expression for human emotions and thoughts. It is possible to see various forms of humor in all cultural and artistic creations, ranging from oral and written literature to games and entertainment. This is due to the structure and functions of humor, which respond to different emotional and intellectual needs. Alongside its function of amusement and entertainment, humor has become a means for individuals to express themselves in a critical dimension, underlying the act of laughter. The critical aspect of humor extends from political contexts to aesthetic attitudes and thoughts. Perfection, as a woman's image imposed by the Western culture industry, has become an important criterion both in terms of what society expects from women and women's self-view. Although it is relative, societal expectations about the concept of beauty have been reshaped by modernism and the concept of a standard-uniform female body has developed. The effort to conform to this vision paved the way for the restoration of relatively damaged bodies and aesthetic surgery in the medical field. This study focuses on the critical aspect of humor, based on caricatures used as visual humor elements in the digital culture environment. The caricatures are limited to ten examples that revolve around the theme of the female body. Content analysis technique is employed to examine the caricatures. The study argues that behind the humor-themed caricatures focusing on aesthetic practices on the female body, there is a criticism of distorted modernism. The concept of aesthetics, widely discussed in various fields of knowledge, particularly philosophy, is addressed, and the changes in the perception of female body aesthetics in the 20th and 21st centuries are evaluated. Furthermore, the study examines the criticism of modernism through humor, based on caricatures with a female theme. It concludes that the ideological homogenization of modernism is reflected in the norms of human physical aesthetics, which is implicitly criticized in caricatures with a female theme.

Anahtar Kelimeler

Humor, caricature, woman, Aesthetics, Modernism.

Kaynakça

• Aktaş, S. (2014). Medyanın kadın estetiği üzerine etkileri ve ebenin rolü. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 187-195.
• Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film. İstanbul: İletişim.
• Avcı, C. (2020). Bir mizah virüsü olarak Kovid-19: Ağ toplumunda siber mizah yaratmak. Turkish Studies, 15(3), 1657-1684. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.42868
• Bilgin, R. (2016). Geleneksel ve modern toplumda kadın bedeni ve cinselliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1), 219-244. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/firatsbed/issue/22124/237647
• Bilgin, R. (2016). Geleneksel ve modern toplumda kadın bedeni ve cinselliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 1, 219-243.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Çobanoğlu, S. (2022). Halkbilimsel metaetik kuram ile “cinselliğin anlatımında estetik söyleme önem vermek etik değeri”nin Dede Korkut örneklemi. ZfWT, Vol 14 (2), 203‐228.
• Feinberg, L. (2004). Mizahın sırrı. (Çelik, A. Çev.). Millî Folklor, Yıl 16, Sayı 62, 105-113.
• Fidan, G. G. (2022) Keçecizâde İzzet Molla’nın mihnet-keşân’ında kadın. ZfWT, Vol 14 (2), 189‐201.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin sonuçları. (Kuşdil, E. Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Gürler, G. (2018). Estetik cerrahi müdahale görmüş bireyler üzerine bir alan araştırması. Sosyoloji Dergisi, Sayı 38, 141-172.
• Kuran, E. (1997). Türk çağdaşlaşması çileli bir yolda ilerleyiş. Ankara: Akçağ.
• Mardin, Ş. (1991). Türk modernleşmesi makaleler IV. İstanbul: İletişim.
• Morreall, J. (1997). Gülmeyi ciddiye almak. (Soyer, Ş. Çev.). İris yayınları.
• Ong., W. J. (2013). Sözlü ve yazılı kültür. İstanbul: Metis.
• Özdemir, N. (2001). Türkiye’de halkbilimi/kültürbilimi-medya ilişkisi. Türkbilig, 2, 110-117.
• Shayegan, D. (1991). Yaralı bilinç. İstanbul: Metis.
• Solmaz, E. (2019) Mizah ve eleştiri ilişkisi bağlamında Özbek sahası afandi latifelerinin değerlendirilmesi. Türklük biliminde gür bir ses Prof. Dr. İsa Özkan’a armağan. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Şimşek, F. (2017). Modernizm ve gelenek arasında bir ütopya: maske ve ruh. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (38), 161-178. DOI: 10.21497/sefad.376989
• Tarhan, E. (2022). Covid-19 salgını nedeniyle geleneklerin sanal ortama taşınması: evlenme örneği. Folklor Akademi Dergisi, Cilt:5, Sayı:3, 603 – 615.
• Tarhan, E. (2023). Geleneğin sosyal medya yolculuğuna bir örnek: diş hediği. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, 355-366.
• Timuçin, A. (1998). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Bulut Yayıncılık.
• Touraine, A. (2002). Modernliğin eleştirisi. (Tufan, H. Çev.). İstanbul: YKY.
• Türkçe Sözlük. (2011). 11. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uğurlu, Ö. (2015). Kadının benlik sunumunun güncel bir aracı olarak sosyal ağlar bir tasarım unsuru: “Kusursuzlaştırma”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 8 (1) , 231-248
• Yıldırım, D. (1999). Türk edebiyatında Bektaşi fıkraları. Ankara: Akçağ.
• URL 1: https://www.facebook.com/1527090380843127/photos/a.1527093230842842/1838822466336582/?type=3 (E. T. 21.08.2023)
• URL 2: https://tr.pinterest.com/pin/533254412107305331 /(E. T. 21.08.2023)
• URL 3: http://karikaturborsasi.blogspot.com/2014/05/estetik-karikaturleri-insaf.html (E. T. 21.08.2023)
• URL 4: https://purcaholic.tumblr.com/post/619481824481214464/b%C3%BCy%C3%BCy%C3%BCnce-estetik-cerrah-olup-seni (E. T. 21.08.2023)
• URL 5: https://www.instagram.com/p/Chckhz_juxf/?igshid=NTc4MTIwNjQ2YQ== (E. T. 21.08.2023)
• URL6:https://tr.pinterhttps://cdn.suslusozluk.com/content/images/original/6987_1572554891.jpeg (E. T. 21.08.2023)
• URL 7: https://yunus.hacettepe.edu.tr/~kaymak09/karikatur.htm (E. T. 21.08.2023)
• URL 8: https://twitter.com/karikARTur/status/1289595761450053633 (E. T. 21.08.2023)
• URL 9: https://tr.pinterest.com/pin/565483296959418699 (E. T. 21.08.2023)/
• URL 10: https://m.facebook.com/enkomikkapaksozler/photos/a.980167778704400/2881052885282537/ (E. T. 21.08.2023)
• URL 11: https://purcaholic.tumblr.com/post/144498982060/asl%C4%B1nda-estetik-cerrah-olmay%C4%B1-planlam%C4%B1yordum-ama (E. T. 21.08.2023)
• URL 12: https://twitter.com/CademPsikoloji/status/945946310884118528?s=08 (E. T. 21.08.2023)
• URL 13: https://twitter.com/emirhan_perker/status/1437771376090390543?s=08 (E. T. 21.08.2023)
• URL 14: est.com/pin/429460514456170111/ (E. T. 21.08.2023)