Çalışanların Örgütsel Bağlılık İle Örgütsel Özdeşleşme Davranışının Yeşil Örgütsel Davranış Üzerindeki Etkisinde Çevre Tutkusunun Aracı Rolü

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 1, 304 - 326, 25.01.2024

Habibe Reşat Cica , Tuğba Karabulut

https://doi.org/10.21547/jss.1312993

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, çalışanların örgütsel bağlılık ile örgütsel özdeşleşme davranışının yeşil örgütsel davranış üzerindeki etkisinde çevre tutkusunun aracı rolünü araştırmaktır. Çalışmadaki araştırmanın örneklemi İstanbul’da Çevre Yönetim Belgesine (ISO 14001) sahip üç kamu kurumunda görev yapan 780 kişidir. Katılımcılardan demografik sorular, örgütsel bağlılık, örgütsel özdeşleşme, çevre tutkusu ve yeşil örgütsel davranış ölçeklerini içeren anket soruları ile veriler toplanmıştır. Verilerin analizleri SPSS 24, AMOS 24 ve PROCESS programları ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada yargısal örnekleme yöntemi uygulanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkileri ve aracılık rolünü incelemek için Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, örgütsel bağlılığın yeşil örgütsel davranış üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu, örgütsel bağlılığın çalışanların çevre tutkusu üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu, çalışanların çevre tutkusunun yeşil örgütsel davranış üzerindeki anlamlı etkisinin bulunduğu, örgütsel özdeşleşmenin yeşil örgütsel davranış üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu, örgütsel özdeşleşmenin çalışanların çevre tutkusu üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca örgütsel bağlılığın yeşil örgütsel davranış üzerindeki etkisinde çalışanların çevre tutkusunun kısmi aracı rolünün, örgütsel özdeşleşmenin yeşil örgütsel davranış üzerindeki etkisinde çalışanların çevre tutkusunun tam aracı etkisinin bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışma, örgütsel davranış literatüründe yeni olan yeşil örgütsel davranış kavramının ele alındığı az sayıdaki çalışmalardan birisi olduğu için bulgularının çevresel sürdürülebilirlik ve yeşil örgüt kavramlarını inceleyen literatüre özgün katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Özdeşleşme, Çevre Tutkusu, Yeşil Örgütsel Davranış.

The Mediating Role Of Environmental Passion In The Effect Of Employees' Organizational Commitment And Organizational Identification On Green Organizational Behavior

Öz

The aim of this study is to investigate the mediating role of environmental passion of employees in the effect of organizational commitment and organizational identification on green organizational behavior. The sample of the research consists of 780 employees in three public institutions with Environmental Management Certificate (ISO 14001) in Istanbul. The data was collected from the employees through the questionnaire including demographic questions and scales. The collected data was analyzed through the SPSS 24, AMOS 24 and PROCESS programs. Judgmental sampling method was used in the study. Structural Equation Modeling was used to examine the relationships and mediation role among variables. As a result of the research, it was determined that there was a positive and significant relationships among the organizational commitment, green organizational behavior, organizational identification and environmental passion of employees. In addition, it was concluded that there was a partial mediating role of environmental passion of employees in the effect of organizational commitment on green organizational behavior. It was also determined that environmental passion of employees has a full mediating role in the effect of organizational identification on green organizational behavior. This study is one of the few studies on green organizational behavior which is a new concept in the literature. The findings of the research will make a unique contribution to the organizational behavior literature examining the concepts of environmental sustainability and green organization.

Anahtar Kelimeler

Organizational Commitment, Organizational İdentification, Environmental Passion, Green Organizational Behaviour.

Kaynakça

• Afsar, B., Badir, Y. ve Kiani, U. S. (2016). Linking spiritual leadership and employee pro-environmental behavior: The influence of workplace spirituality, intrinsic motivation, and environmental passion. Journal of Environmental Psychology, 45, 79-88.
• Afsar, B., Cheema, S. ve Javed, F. (2018). Activating employee's pro‐environmental behaviors: The role of CSR, organizational identification, and environmentally specific servant leadership. Corporate Social Responsibility, 25(5), 904-911.
• Akandere, G. (2019). Çalışanların çevresel tutkusunun yeşil davranışları üzerindeki etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 387-404.
• Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• Arıkoğlu, E. (2019). Çalışanların iş tatmini örgütsel bağlılık, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı açısından değerlendirilmesi: Finans sektöründe bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp)
• Ashforth, B. E. ve Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. Academy of Management Review, 14(1), 20-39.
• Ashforth, B. E., Harrison, S. H. ve Corley, K. G. (2008). Identification in organizations: An examination of four fundamental questions. Journal of Management, 34(3), 325-374.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Bissing-Olson, M. J., Iyer, A., Fielding, K. S. ve Zacher, H. (2012). Relationships between daily affect and pro-environmental behavior at work: The moderating role of pro-environmental attitude. Journal of Organizational Behavior, 34(2), 156-175.
• Buchanan II, B. (1974). Building organizational commitment: The socialization of managers in work organizations. Administrative Science Quarterly, 19, 533-546.
• Cardon, M. S., Wincent, J., Singh, J. ve Drnovesk, M. (2009). The nature and experience of entrepreneurial passion. Academy of Management Review, 34, 511–532.
• Christ, O., Van Dick, R., Wagner, U. ve Stellmacher, J. (2003). When teachers go the extra mile: Foci of organisational identification as determinants of different forms of organizational citizenship behaviour among school teachers. British Journal of Educational Psychology, 73, 329-341.
• Ciocirlan, C. (2017). Environmental workplace behaviors: definition matters. Organization and Environment, 30(1), 51-70.
• Coşkun, Ö. F. (2022). Çevre tutkusunun, yeşil dönüştürücü liderliğin ve yeşil örgüt ikliminin çevreci çalışan davranışları üzerine etkisi. Journal of Politics, Economy and Management, 5(1), 1-16.
• Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, S. (2016) Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LİSREL Uygulamaları. 4.Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• De Roeck, K.ve Farooq, O. (2018). Corporate social responsibility and ethical leadership: ınvestigating their ınteractive effect on employees’ socially responsible behaviors. Journal of Business Ethics, 151(4), 923-939.
• Demirkol, A. Y. (2014). Eğitim kurumlarında örgütsel bağlılık: Meslek yüksekokulları üzerine bir araştırma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-15.
• Drummond, H. (2000). Introduction to Organizational Behavior. UK: Oxford University Press.
• Dukerich, J. M., Golden, B. R. ve Shortell, S. M. (2002). Beauty is in the eye of the beholder: The impact of organizational identification, identity, and image in the cooperative behaviors of physicians. Administrative Science Quarterly, 47, 507-533.
• Erbaşı, A. (2019). Yeşil örgütsel davranış ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Istanbul Management Journal, 86, 1-23.
• Erbaşı, A.ve Özalp, Ö. (2016). Çevre tutkusu ve yeşil örgütsel davranışın örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Eurasian Business and Economics Journal, 2, 297-306.
• Fornell, C. ve Larcker F. D. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18, 39-50.
• Gautam, T., Van Dick, R.ve Wagner, U. (2004). Organizational identification and organizational commitment: Distinct aspects of two related concepts. Asian Journal of Social Psychology, 7, 301-315.
• Gül, H. (2002). Örgütsel bağlılık yaklaşımlarının mukayesesi ve değerlendirmesi. Ege Akademik Bakış, 2(1), 37-55.
• Gürbüz, S. (2019). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Hair Jr. F. J., Black C. W., Babin J. B., Anderson E. R. ve Tatham L.R. (2006). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall Inc.
• Hall, D. T., Schneider, B. ve Nygren, H. T. (1970). Personal factors in organizational identification. Administrative Science Quarterly, 15(2), 176-190.
• İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü/etkileşimci liderlik algısı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde bireysel farklılıkların rolü. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 11, 160-177.
• İyigün, N. Ö., Reşat Cica, H., Güvendi, K. ve Şensoy Büyükaslan, B. Çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışının yeşil örgütsel davranış üzerindeki etkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracı rolü. 28. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi (s.784-799). Ankara: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi.
• Kaya, N. ve Selçuk, S. (2007). Bireysel başarı güdüsü organizasyonel bağlılığı nasıl etkiler? Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(2), 175-190.
• Kim, H.Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 37(44), 52-54.
• Koçel, T. (2018). İşletme yöneticiliği (17. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Li, J., Xin, K. ve Pillutla, M. (2002). Multi cultural leadership teams and organizational ıdentification in ınternational joint ventures. International Journal of Human Resource Management, 13 (2), 320-337.
• Mael, F. ve Ashforth, B. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123.
• Mageau, G. A., Vallerand, R. J., Charest, J., Salvy, S.-J., Lacaille, N., Bouffard, T. ve Koestner, R. (2009). On the development of harmonious and obsessive passion: The role of autonomy support, activity specialization, and identification with the activity. Journal of Personality, 77(3), 601-646.
• Manika, D., Wells, V., Smith, D. ve Gentry, M. (2015). The impact of individual attitudinal and organizational variables on workplace environmentally friendly behaviors. Journal of Business Ethics, 126(4), 663-684.
• May, A. Y. C., Hao, G. S. ve Steve, C. (2021). Intertwining corporate social responsibility, employee green behavior, and environmental sustainability: the mediation effect of organizational trust and organizational identity. Economics, Management & Financial Markets, 16(2), 32-61.
• McCounnaughy, J. C. (2014). Development of an employee green behavıor descriptive norms scale. (Master Thesis). California State University, San Bernardino.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Miller, V. D., Allen, M., Casey, M. K. ve Johnson, J. R. (2000). Reconsidering the organizational identification questionnaire. Management Communication Quarterly, 13(4), 626-658.
• Norton, T. A., Parker, S. L., Zacher, H. ve Ashkanasy, N. M. (2015). Employee green behavior: A theoretical framework, multilevel review and future research agenda. Organization and Environment, 28, 103-125.
• Norton, T. A., Zacher, H. ve Ashkanasy, N. M. (2014). Organisational sustainability policies and employee green behavior: The mediating role of work climate perceptions. Journal of Environmental Psychology, 38, 49-54.
• Obeng, K. ve Ugboro, I. (2003), organizational commitment among public transit employees: An assessment study. Journal of The Transportation Research Forum, 57 (2), 83-98.
• Ones, D. S. ve Dilchert, S. (2012a). Employee green behaviors. In S. E. Jackson, D. Ones & S. Dilchert (Eds.), Managing human resources for environmental sustainability ( 85-116). San Francisco: Jossy-Bass.
• Ones, D. S. ve Dilchert, S. (2012b). Environmental sustainability at work: A call to action. Industrial and Organizational Psychology: Perspectives on Science and Practice, 5, 447-469.
• Porter, L. W., Steers, R. M., Mowday, R. T. ve Boulian, P. V. (1974). Organizational commitment, job satisfaction and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.
• Ribeiro, N., Gomes, D., Ortega, E., Gomes, G. ve Semedo, A. (2022). The impact of green HRM on employees' eco-friendly behavior: The mediator role of organizational identification. Sustainability, 14(5), 1-13.
• Robertson, J. L. ve Barling, J. (2013). Greening organizations through leaders' influence on employees' pro‐environmental behaviors. Journal of Organizational Behavior, 34(2), 176-194.
• Sembiring, M., Eliyana, A. ve Ningrum, L. (2020). Effect of workplace spirituality on pro-environmental behaviour mediated by environmental passion. Systematic Reviews in Pharmacy, 11(11), 1282-1290.
• Sönmez, R. V. (2020). Okul yöneticilerinin yeşil örgütsel davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1107-1119.
• Steg, L. ve Vlek, C. (2009). Encouraging pro-environmental behaviour: An integrative review and research agenda. Journal of Environmental Psychology, 29, 309-317.
• Stern, P. C. (2000). Toward a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal of Social Issue, 56(3), 407-424.
• Şahin, T. (2017). Örgütsel değişimin çalışanların güven ve bağlılık düzeyleri üzerindeki etkisi ve bir uygulama. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vallerand, R. J., Blanchard, C. M., Mageau, G. A., Koestner, R., Ratelle, C., Leonard, M., Gagne, M., ve Marsolais, J. (2003). Les passions de l’âme: On obsessive and harmonious passion. Journal of Personality and Social Psychology, 85(4), 756-767.
• Vallerand, R. J., Salvy, S. J., Mageau, G. A., Elliot, A. J., Denis, P. I., Grouzet, F. M. ve Blanchard, C. (2007). On the role of passion in performance. Journal of Personality, 75(3), 505-533.
• Van Dick, R. (2001). Identification in organizational contexts: Linking theory and research from social and organizational psychology. International Journal of Management Reviews, 3(4), 265-283.
• Wasti, S. A. (2002), Affective and continuance commitment to the organization: Test of an integrated model in tthe Turkish context. International Journal of Intercultural Relations, 26, 525-550.
• Weerarathna, R. S., Jayarathna, D. Y. ve Pintoe, A. (2017). Employee green behavior: A case in manufacturing & service sector in Sri Lanka. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7(12), 1095-1106.
• Wiernick, B., Dilchert, S. ve Ones, D. (2016). Age and employee green behaviors: A meta-analysis. Frontiers in Psychology, 7(194), 1-15.
• Yağcı, K. (2007). Meyer-Allen örgütsel bağlılık modeli yaklaşımıyla otel işletmeleri işgörenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin ölçülmesine yönelik bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 114-129.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2007). SPSS uygulamali bilimsel arastirma yöntemleri. 2.Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yıldırım, F. (2002). Çalışma yaşamında örgüte bağlılık ve örgütsel adalet ilişkisi. (Doktora tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp)
• Yin, C., Ma, H., Gong, Y., Chen, Q. ve Zhang, Y. (2021). Environmental CSR and environmental citizenship behavior: The role of employees' environmental passion and empathy. Journal of Cleaner Production, 320, 1-13.