The Effectiveness of the Non-Alignment Movement in Cold War Politics: Possıbilities and Constraints for Non-Alignment 2.0

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 3, 1130 - 1148, 30.07.2024

Hakan Morçiçek , Yasin Avcı

https://doi.org/10.21547/jss.1411929

Öz

The Non-Alignment Movement (NAM) contributed to the easing of Cold War tensions, the democratization of the United Nations (UN) and international relations, the integration of Third World countries into the international system and a positive change in the international agenda by advocating values such as independence, self-determination, equality and cooperation against strict commitment to bloc politics, polarization, and spheres of influence which characterized Cold War Politics. NAM also made contributions to the establishment of disarmament agendas, disarmament agreements, and the détente of conflicts through mediation activities by advocating values such as disarmament, peaceful coexistence and non-violent international relations against the arms race, nuclear weapons, military pacts, foreign bases and proxy wars which characterized the military structure of the Cold War era. Thanks to the NAM, which increased its membership by instilling its values into other states, the Cold War was prevented from spreading to a wider area. However, the leadership changes in the NAM member states, the differentiation in national interests and regional transformations led to a decrease in the effectiveness of NAM in Cold War politics, and the end of the Cold War led to discussions about the existence of NAM. Even though it is argued that with the end of the Cold War, the raison d’être of the NAM vanished, current developments, such as the US-China rivalry and the inter-bloc tensions that emerged in the international system after Russia’s invasion of Ukraine, could revitalize the NAM. Based on all these points, the possibilities and constraints for Non-Alignment 2.0 in the 21st century based on the effectiveness of NAM during the Cold War was studied in this work.

Anahtar Kelimeler

Non-Alignment Movement, Non-Alignment 2.0, Cold War, Cold War 2.0, Active Non-Alignment.

Bağlantısızlık Hareketinin Soğuk Savaş Siyasetindeki Etkinliği: Bağlantısızlık 2.0 için İmkân ve Kısıtlar

Öz

Bağlantısızlık Hareketi (BH) Soğuk Savaş siyasetini karakterize eden kutuplaşma, nüfuz alanları oluşturma ve blok politikalarına sıkı sıkıya bağlı kalmaya karşı; bağımsızlık, self determinasyon, eşitlik ve iş birliği gibi değerleri savunarak Soğuk Savaş döneminin gerilimlerinin yumuşamasını, Birleşmiş Milletler’in (BM) ve uluslararası ilişkilerin demokratikleşmesini, Üçüncü Dünya ülkelerinin uluslararası sisteme entegre edilmesini ve uluslararası gündemin pozitif yönlü değişmesini sağlamıştır. BH ayrıca Soğuk Savaş döneminin askerî yapısını nitelendiren silahlanma yarışı, nükleer silahlar, askerî paktlar, yabancı üsler ve vekalet savaşlarına karşı; silahsızlanma, barış içinde bir arada yaşama ve şiddet içermeyen uluslararası ilişkiler gibi değerleri savunarak silahsızlanmaya ilişkin gündemlerin oluşmasına, silahsızlanma anlaşmalarının yapılmasına ve arabuluculuk faaliyetleri ile ihtilafların yumuşamasına katkı sağlamıştır. Savunduğu değerleri diğer devletlere aşılayarak üye sayısını artıran BH sayesinde Soğuk Savaş’ın daha geniş bir alana yayılması engellenmiştir. Ancak BH üyesi devletlerde yaşanan lider değişimleri, ulusal hedeflerinde yaşanan farklılaşmalar ve bölgesel dönüşümler BH’nin Soğuk Savaş siyasetindeki etkinliğinin azalmasına; Soğuk Savaş’ın sona ermesi ise BH’nin varlığına dair tartışmalara sebebiyet vermiştir. Her ne kadar Soğuk Savaş’ın sona ermesi ile birlikte BH’nin de varlık sebebinin ortadan kalktığı iddia edilse de günümüzde yaşanan ABD-Çin rekabeti ve Rusya’nın Ukrayna işgali sonrası uluslararası sistemde ortaya çıkan bloklar arası gerilimler gibi gelişmeler BH’yi canlandırabilecek niteliktedir. Tüm bu noktalardan hareketle bu çalışmada BH’nin Soğuk Savaş dönemindeki etkinliği üzerinden 21. yüzyılda Bağlantısızlık 2.0 için imkân ve kısıtlar irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağlantısızlık Hareketi, Bağlantısızlık 2.0, Soğuk Savaş, Soğuk Savaş 2.0, Aktif Bağlantısızlık.

Kaynakça

• The Non-Aligned Movement. (1961). 1st Summit Conference of Heads of State or Government of the Non-Aligned Movement. Erişim Tarihi: 17.07.2023, http://cns.miis.edu/nam/documents/Official_Document/1st_Summit_FD_Belgrade_Declaration_1961.pdf
• The Non-Aligned Movement. (1964). 2nd Summit Conference of Heads of State or Government of the Non-Aligned Movement. Erişim Tarihi: 17.07.2023, http://cns.miis.edu/nam/documents/Official_Document/2nd_Summit_FD_Cairo_Declaration_1964.pdf
• The Non-Aligned Movement. (1970). 3rd Summit Conference of Heads of State or Government of the Non-Aligned Movement. Erişim Tarihi: 17.07.2023, http://cns.miis.edu/nam/documents/Official_Document/3rd_Summit_FD_Lusaka_Declaration_1970.pdf
• The Non-Aligned Movement. (1976). 5th Summit Conference of Heads of State or Government of the Non-Aligned Movement. Erişim Tarihi: 17.07.2023, http://cns.miis.edu/nam/documents/Official_Document/5th_Summit_FD_Sri_Lanka_Declaration_1976_Whole.pdf
• The Non-Aligned Movement. (1979). 6th Summit Conference of Heads of State or Government of the Non-Aligned Movement. Erişim Tarihi: 17.07.2023, http://cns.miis.edu/nam/documents/Official_Document/6th_Summit_FD_Havana_Declaration_1979_Whole.pdf
• Actis, E. (2022). Argentina’s “Third Way” and Russia’s invasion of Ukraine. TI Observer, 21, 18-22.
• Aksoy, M., Morçiçek, H. (2024). Latin Amerika’daki Çin Varlığı ve Amerikan Hegemonyasına Etkileri. İzmir İktisat Dergisi, 39(2), 318-336. Doi: 10.24988/ije.1345024.
• Aksoy, M. (2024). Türkiye yüzyılı ve dünya siyaseti. Ankara: Orient Yayınları.
• Alain, M. (1994). Le nouveau moyen age. Paris: Le Grand Livre Du Mois.
• Anabtawi, S. N. (1965). Neutralists and neutralism. The Journal of Politics, 27(2), 351-361.
• Arı, T. (2017). Uluslararası ilişkiler ve dış politika. İstanbul: Alfa Akademi.
• Armaoğlu, F. (1983). 20. yüzyıl siyasi tarihi: 1914-1980. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Arnold, G. (2006). The a to z of the Non-Aligned Movement and Third World. Maryland: Scarecrow Press.
• Arora, R. (2017). Relevance of non-alignment movement in today’s scenario. International Journal of Creative Research Thoughts, 5(4), 3436-3439.
• Aydınlı, E. ve Mathews, J. (2008). Türkiye uluslararası ilişkiler disiplininde özgün kuram potansiyeli: Anadolu ekolünü oluşturmak mümkün mü?. Uluslararası İlişkiler, 5(17), 161-187.
• Aytaç, G. B. (2011). Türkiye'nin ulusal çıkar söylemi içinde batı merkezciliğinin yeniden inşası: Bandung Konferansı örneği. Türkoloji Kültürü, 4(7), 65-80.
• Best, A., Hanhimaki, J. M., Maiolo, J. A. ve Schulze, K. E. (2020). 20. yüzyılın uluslararası tarihi. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Bugos, S. (2023, Mart). Russia suspends New START. Erişim Tarihi: 30.08.2023, https://www.armscontrol.org/act/2023-03/news/russia-suspends-new-start
• Çıngır, Ö. F. (2022). Soğuk Savaş dönemindeki Çift Kutuplu Dünya’ya bir alternatif arayışı: Bağlantısızlar Hareketi, Bandung Konferansı ve Türk dış politikası. Strata Dergi, (11), 93-116.
• Davis, P. E. (2011). The Non-Aligned Movement: A struggle for global relevance. Stanford: Stanford University Center for International Security and Cooperation.
• DeYoung, K. (2023). An intellectual battle rages: Is the U.S. in a proxy war with Russia?. Erişim Tarihi: 30.08.2023, https://www.washingtonpost.com/national-security/2023/04/18/russia-ukraine-war-us-involvement-leaked-documents/
• Dimitrijević, D. (2021). The non aligned movement and reform tendencies in the United Nations. (Dimitrijević, D. ve J. Čavoški Ed). The 60th Anniversary of the Non-Aligned Movement (429-462). Belgrad: Donatgraf doo. https://doi.org/10.18485/iipe_60nam.2021.ch25.
• Dinkel, J. (2018). The Non-Aligned Movement: Genesis, organization and politics (1927-1992). (Skinner, A. Çev.). Leiden: Brill.
• Economist, T. (2023). A new nuclear arms race looms. Erişim Tarihi: 30.08.2023, https://www.economist.com/international/2023/08/29/a-new-nuclear-arms-race-looms
• Emek, D. (2021). Bağlantısızlar Hareketi ve silahsızlanma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Erhan, Ç., Özkoç, Ö. (2020). Yirminci yüzyılda uluslararası siyaset (1914-1990 arası dönem). (Kardaş, Ş. ve Balcı, A. Ed). Uluslararası ilişkilere giriş: tarih, teori, kavram ve konular (s. 33-56). İstanbul: Küre Yayınları.
• Erken, A. (2018). Soğuk Savaş Dönemi Tito-Nasır yakınlaşması ve Yugoslavya Müslüman toplumu: 1955-1967. International Journal of History, 10(3), 53-64. doi: 10.9737/hist.2018.594
• Fofack, H. (2022). Dawn of a Second Cold War and the ‘scramble for Africa’. Erişim Tarihi: 01.09.2023, https://www.brookings.edu/articles/dawn-of-a-second-cold-war-and-the-scramble-for-africa/
• Ford, S. (2023). The New Cold War with China and Russia: Same as the Old Cold War?. Case Western Reserve Journal of International Law, 55(1), 423-478.
• Fortín, C., Heine, J., Ominami, C. (2020). Latin America between a rock and a hard place: A second Cold War and the Active Non-Alignment option. Erişim Tarihi: 31.08.2023, https://www.globalpolicyjournal.com/blog/02/10/2020/latin-america-between-rock-and-hard-place-second-cold-war-and-active-non-alignment
• Fukuyama, F. (2006). The End of History and the Last Man. New York: Free Press.
• Friedberg, A. L. (2013). The United States and the Cold War Arms Race. (Westad, O. A. Ed.). Reviewing the Cold War: Approaches, interpretatipns, theory (s. 207-231). New York: Routledge.
• Guitard, O. (1966). Üçüncü Dünya sömürgelerinin uyanışı. (Angın, A. Çev.). İstanbul: Kitapçılık Ticaret Ltd. Şirketi Yayınları.
• Güler, E. Z. (2002). Arap Ortadoğusu'nda Üçüncü Dünyacılık: Mısır ve Nasırcılık. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Harasymiw, B. (2010). Russia, the United States, and the New Cold War. Journal of Military and Strategic Studies, 12(2), 1-31.
• Heine, J. (2022). The War in Ukraine and the Active Non-Alignment option. TI Observer, 21, 1-5.
• Hobsbawm, E. (1995). The age of extremes: The short twentieth century 1914-1994. London: Abacus.
• Huntington, S. P. (2002). The Clash Of Civilizations: And The Remaking Of World. New York: Simon & Schuster.
• Karakır, İ. A. (2012). Rethinking The Third World: A conceptual framework to understand change and continuity in The Third World. International Journal Of Social Sciences and Humanity Studies, 4(1), 195-203.
• Kar, B. (1983). Bağlantısızlık: bir dış politika seçeneği mi?. Uludağ Üniversitesi İktisat ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 223-238.
• Keethaponcalan, S. I. (2016). Reshaping the Non-Aligned Movement: Challanges and vision. Journal of the Global South, 3(4), 1-14. doi: 10.1186/s40728-016-0032-3.
• Kharel, A. B. (2020). Non-Aligned Movement: Challenges and way forward. Molung Educational Frontier, 10, 1-12. https://doi.org/10.3126/mef.v10i0.34053.
• Kliem, F. (2022). Russia, NATO, and Ukraine: The return of spheres of influence. Erişim Tarihi: 30.08.2023,https://web.archive.org/web/20230606103517/https://www.rsis.edu.sg/rsis-publication/cms/russia-nato-and-ukraine-the-return-of-spheres-of-influence/
• Kuik, C. C., Evans, P. (2022). ASEAN and Ukraine: non-alignment via multi-alignment?. TI Observer, 21, 23-29. Kumar, U. A. (1987). Role of the Nonaligned Movement in world peace. India Quarterly, 43(3/4), 267-278. doi: 10.1177/0974928487043003
• Love, J. L. (1980). Paul Prebisch and the Origins of the Doctrine of Unequal Exchange. Latin American Research Review, 15(3), 45-72. doi: 10.1017/S0023879100033100
• Lüthi, L. M. (2016). The Non-Aligned Movement and the Cold War. Journal of Cold War Studies, 18(4), 98-147.
• Mahmood, F. (2013). Power Versus the Sovereign Equality of States: The Veto, the P-5 and United Nations Security Council Reforms. Perceptions, 18(4), 117-138.
• Myers, R. (1997). Hans Morgenthau’s Realism and American Foreign Policy. Ethics & International Affairs, 11, 253-270. doi: 10.1111/j.1747-7093.1997.tb00031.x
• Menon, S. (2022). A new Cold War may call for a return to Nonalignment. Erişim Tarihi: 28.08.2023, https://foreignpolicy.com/2022/07/01/nonalignment-international-system-alliance-bloc/
• Miholjcic, N. (2020). The Non-Aligned Movement: In Pursuit of Validity and Relevance in the Contemporary Global Order. Caucasus Strategic Perspectives, 1(1), 45-58.
• Mital, A. R. (2016). Non-aligned movement and its relevance today. International Journal of Humanities and Social Science Research, 2(7), 22-27.
• Muni, S. D. (1988). Third World Arms Control: Role of the Non-aligned Movement. (Ohlson T. Ed). Arms transfer limitations and Third World security (s. 157-171). Oxford: Oxford University Press.
• Norman, L. (2023). Russia-Ukraine war threatens to trigger new nuclear arms race. Erişim Tarihi: 30.08.2023, https://www.wsj.com/articles/ukraine-war-threatens-to-trigger-new-nuclear-arms-race-8e630514?mod=hp_lead_pos7
• Ojewska, N., Champion, M., Drozdiak, N., Sen, S. R. (2023). The post-Cold War era is gone. A new arms race has arrived. Erişim Tarihi: 30.08.2023, https://www.japantimes.co.jp/news/2023/02/18/world/post-cold-war-arms-race/
• Opening address given by Sukarno (Bandung, 18 April 1955). (2017). Erişim Tarihi: 19.07.2023, https://www.cvce.eu/content/publication/2001/9/5/88d3f71c-c9f9-415a-b397-b27b8581a4f5/publishable_en.pdf
• Özdemir, M., Çalışkan, S., Öztürk, F. (2017). Yalta Konferansı: Soğuk Savaşa giden yol. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 5(2), 62-79. doi: 10.16954/yalovabaccd.374425
• Özyaşar, E. (2018). Bandung Konferansı (Bağlantısızlar Bloğu)'nın, ABD-Sovyet Rusya'nın bölge politikalarına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Palabıyık, M. S. (2020). Uluslararası Sistemde Türkiye. (Kardaş, Ş. ve A. Balcı Ed). Uluslararası ilişkilere giriş: Tarih, teori, kavram ve konular (s. 79-99). İstanbul: Küre Yayınları.
• Pant, H. V. (2017). The End of Non-Alignment?. Orbis, 61(4), 527-540. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2017.08.004. Pennington, J., Stambaugh, A., Lendon, B. (2023). Medvedev says Russia could use nuclear weapon if Ukraine’s fightback succeeds in latest threat. Erişim Tarihi: 30.08.2023, https://edition.cnn.com/2023/07/31/europe/medvedev-russia-nuclear-weapons-intl-hnk/index.html
• Prashad, V. (2019). Esmer milletler: Halkların Üçüncü Dünya tarihi. İstanbul: Yordam Kitap.
• Robinson, W. I. (2002). Küresel kapitalizm ve ulusötesi kapitalist hegemonya: Kuramsal notlar ve görgül deliller. (Türközü, E. Çev.). Praksis, 8, 125-168.
• Sadri, H. A. (1999). Nonalignment as a foreign policy strategy: dead or alive. Mediterranean Quarterly, 10(2), 113-135.
• Sander, O. (2020). Siyasi tarih 1918-1994. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sapolsky, H. M. (2019). Continuity and change in a second Cold War. China International Strategy Review, 1(1), 213–222. doi: 10.1007/s42533-019-00021-y.
• Seshasayee, H. (2022). Back to the future? India’s stance on the war in Ukraine. TI Observer, 21, 30-34.
• Seyaz, A. (2024). Change and continuity in North European Security: Finland and Sweden’s membership in NATO. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 12(1), 129-141. DOI: 10.14782/marmarasbd.1431218.
• Sidiropoulos, E., Gruzd, S. (2022). If you’re not against them, are you with them? South Africa, Active Non-Alignment and the war in Ukraine. TI Observer, 21, 12-17.
• Singham, A. W., Hune, S. (1986). Non-alignment in an age of alingments. Harare: The College Press.
• Singham, A. W., Hune, S. (1987). The Non-Aligned Movement and world hegemony. The Black Scholar, 18(2), 48-57. doi: 10.1080/00064246.1987.11412752
• Sönmezoğlu, F. (2009). “Bağlantısız Üçüncü Dünya”dan “çevre ülkeleri”ne. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (41), 1-8.
• Srivastava, N. (2023, Nisan 29). Leaked papers reveal proxy war in Ukraine. Erişim Tarihi: 30.08.2023, https://www.tribuneindia.com/news/comment/leaked-papers-reveal-proxy-war-in-ukraine-502932
• Strydom, H. (2007). The Non-Aligned Movement and the Reform of International Relations. A. V. Bogdandy ve R. Wolfrum (Ed). Max Planck Yearbook of United Nations Law Volume 11 (s. 1-46). Brill: Netherlands.
• Şöhret, M. (2023). Afrika’nın kolonyal geçmişinin günümüz devlet yapıları üzerine etkileri. (Çomak, H., Şeker, B. Ş. ve M. Şahin Ed.), Afrika Jeopolitiği, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tekin, S., Dolu, M. T. (2020). Güney-Güney işbirliğinin ideolojik temelleri: Bağlantısızlar Hareketi ve küresel güney. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 65-81.
• Traub, J. (2022). Cold War 2.0 is ushering in Nonalignment 2.0. Erişim Tarihi: 28.08.2023, https://foreignpolicy.com/2022/07/09/nonalignment-us-china-cold-war-ukraine-india-global-south/
• Uçarol, R. (2010). Siyasi tarih 1789-2010. İstanbul: Der Yayınları.
• Voeten, E. (2000). Clashes in the assembly. International Organization, 54(2), 185–215.
• Yunsong, H. (2022). The contemporary relevance of Non-Alignment in the context of the Russia-Ukraine war. TI Observer, 21, 35-39.