Avrupa Birliği (AB) Ülkelerinde Engellilere Yönelik Yasal Düzenlemeler: Fransa, İspanya ve Almanya Örneği

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 121 - 136, 30.07.2023

Hilmi Sözen

https://doi.org/10.57114/jswrpub.1296900

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amacı, AB ve örnek üye ülkeler bağlamında engelli bireylerin korunması ve entegrasyonunun yasal çerçevede nasıl sağlandığı konusunda derinlemesine bir bakış açısı sağlamaktır. Çalışmanın kapsamı, farklı refah rejimlerine sahip üç AB ülkesini kapsamaktadır: Fransa, İspanya ve Almanya. AB ve örnek üye devletlerin engellilere yönelik yasal düzenlemelerini içermektedir. Bu üç ülke, diğer ülkelere örnek teşkil eden refah sistemlerine ve engelli kişiler için farklı yasal yaklaşımlara sahip oldukları için seçilmiştir. Araştırmanın yöntemi, nitel araştırma kapsamında literatür taraması yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Veriler ilgili ülkelerin resmi kaynaklarından, akademik makalelerden ve raporlardan derlenmiştir. Çalışmanın bulguları, incelenen AB üyesi üç ülkenin engellilere yönelik yasal düzenlemelerinin AB mevzuatına uygun olduğunu göstermektedir. Bu ülkelerin engelliliğe ilişkin benzer anlayışlara sahip olmalarına rağmen uygulamalarında farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. Çalışmanın sonucu, AB'nin engelli bireylere yönelik yasal mevzuat sağlamadaki rolünün önemli olduğunu, ancak ulusal düzeydeki sosyal politika mekanizmalarının da etkili olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Avrupa Birliği, Fransa, İspanya, Almanya

Legal Regulations For The Disabled In Countrıes Of The European Union (EU): Sample Of France, Spain and Germany

Öz

The aim of the study is to provide an in-depth perspective on how the protection and integration of persons with disabilities is provided in the legal framework in the context of the EU and exemplary member states. The scope of the study covers three EU countries with different welfare regimes: France, Spain and Germany. It includes the legal regulations of the EU and exemplary member states for the disabled. These three countries were chosen because they have exemplary welfare systems and different legal approaches for people with disabilities. The method of the research was carried out with the literature review method within the scope of qualitative research. The data were compiled from official sources of the relevant countries, academic articles and reports. The findings of the study show that the legal regulations of the three EU member countries examined are in compliance with the EU legislation. It reveals that although these countries have similar understandings of disability, they differ in their practices. The result of the study shows that the EU's role in providing legislation for people with disabilities is important, but social policy mechanisms at the national level are also effective.

Anahtar Kelimeler

Disability, European Union, France, Spain, Germany

Kaynakça

• AGG, (2006). Allgemeines Gleichbehandlungs Gesetz (AGG). Ein Service des Bundesministeriums der Justiz sowie des Bundesamts für Justiz, 23 Şubat 2023 tarihinde https://www.gesetze-im-internet.de/agg/AGG.pdf adresinden erişildi.
• Akdu, U., Akdu, S. (2018). Engelli Turizmi: Yasal Düzenlemeler ve Uygulamalar. GÜSBEED, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9 (23), 99-123.
• Akyıldız, N.A. (2017). Avrupa Birliği’nde Engelli Politikası. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (13), 48-59
• Akyıldız, N.A. (2019). Türkiye’de Engellilere Yönelik Yasal Düzenlemeler. Mehmetoğlu, T, SAKHI, Z. (Ed.) Zeugma II. Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi 18-20 Ocak 2019 (181-190). Gaziantep: İKSAD Yayınevi.
• Almanya Federal İstatistik Dairesi Basın bültenleri. (Haziran 2022). 3 Şubat 2023 tarihinde https://www.destatis.de/EN/Themes/Society-Environment/Health/Disabled-People/_node.html#sprg241418 adresinden erişildi.
• Anwalt.org (Mart 2023). Wann Eine Schwerbehinderung Vorliegt Und Wie Dies Ermittelt Wird. Erişim Tarihi: 5 Mart 2023. https://www.anwalt.org/schwerbehinderung/
• Avrupa Komisyonu. (2000). Charter Of Fundamental Rıghts Of The European Unıon. 18.12.2000 tarihli ve C 364/1 Official Journal of the European Communities.
• Avrupa Birliği. (2019). Dırectıve (Eu) 2019/882 Of The European Parlıament And Of The Councıl. on the accessibility requirements for products and services (Text with EEA relevance). 25 Nisan 2023 tarihinde https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L0882 adresinden erişildi.
• Avrupa Komisyonu. (2002). Dırectıve 2001/85/Ec Of The European Parlıament And Of The Councıl. 28 Nisan 2023 tarihinde https://www.accessibletourism.org/resources/eu-directive-2001_85---buses-and-coaches.pdf adresinden erişildi.
• Avrupa Komisyonu, 2008). The Employment Equality Directive. Brussels. 25 Nisan 2023 tarihinde https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_08_69 adresinden erişildi.
• Avrupa Komisyonu. (2010). Communıcatıon From The Commıssıon To The European Parlıament, The Councıl, The European Economıc And Socıal Commıttee And The Commıttee Of The Regıons European Disability Strategy 2010-2020: A Renewed Commitment To A Barrier-Free Europe. Brussels, 15.11.2010 COM(2010) 636 final. 25 Nisan 2023 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/42410/eu-disability-strategy-2010-2020.pdf adresinden erişildi.
• Avrupa Komisyonu. (2020). AB'nin Engellilik ile İlgili Politikaları ve Mekanizmaları Raporu. 25 Nisan 2023 tarihinde https://avrupaveengellilik.org adresinden erişildi.
• Avrupa Komisyonu. (2021). EU Disability Rights Strategy 2021-2030. 25 Nisan 2023 tarihinde https://www.inclusion-europe.eu/wp-content/uploads/2021/04/Disability-Strategy-briefing-2.pdf adresinden erişildi.
• Avrupa Konseyi. (1996). European Social Charter. Strasbourg, 29 Nisan 2023 tarihinde https://www.universityofgalway.ie/media/housinglawrightsandpolicy/files/councilofeurope/European-Social-Charter-and-Revised-Charter.pdf adresinden erişildi.
• Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi. (2006). Regulatıon (Ec) No 1107/2006 Of The European Parlıament And Of The Councıl, Concerning The Rights Of Disabled Persons And Persons With Reduced Mobility When Travelling By Air (Text With Eea Relevance). 29 Nisan 2023 tarihinde https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2006/1107/oj adresinden erişildi.
• Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi. (2016). Dırectıve (Eu) 2016/2102 Of The European Parlıament And Of The Councıl. on the accessibility of the websites and mobile applications of public sector bodies (Text with EEA relevance). 2.12.2016 tarihli ve L 327/1 EN Official Journal of the European Union
• Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi. (2018). Dırectıve (Eu) 2018/1808 Of The European Parlıament And Of The Councıl. amending Directive 2010/13/EU on the coordination of certain provisions laid down by law, regulation or administrative action in Member States concerning the provision of audiovisual media services (Audiovisual Media Services Directive) in view of changing market realities. 6 Mayıs 2023 tarihinde https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32018L1808 adresinden erişildi.
• Benzer, E. (2017). Türkiye ve Almanya’da Engelli Haklarına İlişkin Yasal Düzenlemeler ve Uluslararası Hukuk. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• BGG, (2002). Gesetz Zur Gleichstellung Von Menschen Mit Behinderungen (Behindertengleichstellungsgesetz - BGG). Ein Service des Bundesministeriums der Justiz sowie des Bundesamts für Justiz ‒ Erişim Tarihi: 5 Mart 2023. https://www.gesetze-im-internet.de/bgg/BGG.pdf
• BOE, (2 Mart 2023). Ley 51/2003, de 2 de diciembre, de igualdad de oportunidades, no discriminación y accesibilidad universal de las personas con discapacidad. 2 Mart 2023 tarihinde https://www.un.org/development/desa/disabilities/wp-content/uploads/sites/15/2019/11/Spain_act-on-equality-of-opportunity-nondiscrimination-and-universal-accessibility-for-persons-with-disabilities.pdf adresinden erişildi.
• BOE, (3 Mart 2023). Boletín Official Del Estado, Núm. 289 Martes 3 de diciembre de 2013 Sec. I. Pág. 95635, (3 Mart 2023) tarihinde https://www.boe.es/boe/dias/2013/12/03/pdfs/BOE-A-2013-12632.pdf adresinden erişildi.
• Bulgan, G., Göktaş, P. (2016). X, Y ve Z Kuşağı Engellilerinin Turizme Erişebilirliğinin Karşılaştırılması. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5 1), 24-49
• Bulgan, G., Kaygısız, Ü. (2015). Sosyal Avrupa Modeli Çerçevesinde Avrupa Birliği’ndeki Engelli Turizmine İlişkin Yasal Düzenlemelerin Türkiye’deki Yasal Düzenlemelerle Karşılaştırılması. International Journal of Human Sciences, 12 (2), 360-384. DOI: 10.14687/ijhs.v12i1.331
• Calvez, M. (2010). The 2005 Dısabılıtıes Polıcy In France. An Opportunıty For The Development Of Dısabılıtıes Studıes. Third European meeting of EHESP School of PubliHealth “Limitations disability and dependency : how to measure how to train? European developments in public health. Disabilities health, society” Round table 2 : “Research and training : the future of research in disability.”, Nov 2010, Amsterdam, Netherlands. Ffhalshs
• CERMİ, (3 Şubat 2023). 3 Şubat 2023 tarihinde https://cermi.es/?httpstatus=301 adresinden erişildi. Citarella, A. Sánchez Iglesias, A.İ., González Ballester, S., Gutiérrez, A.A.G., Maldonado Briegas, J.J., Castro, F.C., González Bernal, J. (2020). Beıng Dısabled Persons In Spaın: Polıcıes, Stakeholders And Servıces. International Journal of Developmental and Educational Psychology INFAD Revista de Psicología, (1), 507-516. ISSN: 0214-9877
• Courbin, P.D., Gilbert, P. (2005). Éléments d’information sur la législation en faveur des personnes handicapées en France : de la loi de 1975 à celle de 2005. Dans Revue française des affaires sociales, (2), 207-227. DOI:10.3917/rfas.052.0207
• Çizel, B., Sönmez, N., Akıncı, Z. (2012). Antalya’da Engelli Turizminin Gelişimi için Arz ve Talep Üzerine Bir Araştırma. APGEM, Ankara: Yiğitler Grup Reklam, Matbaa
• Defi-Metiers, (3 Mart 2023). Lois (2005). “LOI no 2005-102du 11 février 2005 pour l’égalité des droits et des chances, la participation et la citoyenneté des personnes handicapées”, Journal Offıcıel De La Républıque Françaıse Texte 1 Sur 135, 3 Mart 2023 tarihinde https://www.defimetiers.fr/sites/default/files/users/379/loi_du_11_fevrier_2005_pour_legalite_des_droits_et_des_chances.pdf adresinden erişildi.
• EDF. (Mayıs 2023). Accessible products and services. Erişim Tarihi: 23 Şubat 2023. https://www.edf-feph.org/access-to-public-and-private-services/
• EDUDİER, (23 Şubat 2023). 23 Şubat 2023 tarihinde https://www.etudier.com/dissertations/Loi-Du-2002-2/342229.html adresinden erişildi.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (Mayıs 2023). Uluslararası Mevzuat. 22 Mart 2023 tarihinde https://www.aile.gov.tr/eyhgm/mevzuat/uluslararasi-mevzuat/ adresinden erişildi.
• Eryılmaz, B. (2010). Turizmde Engelli Pazarının Değerlendirilmesi ve Bodrum Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi SBÜ, Sakarya.
• European Commission, (28 Şubat 2023). Legislation İn The Member States-Compendium — Good Practice İn Employment Of People With Disabilities. 28 Şubat 2023 tarihinde https://ec.europa.eu/employment_social/soc-prot/disable/socpart/comp05_en.pdf adresinden erişildi.
• Eurostat ve Avrupa Komisyonu. (2022). Infographic - Disability İn The Eu: Facts And Figures. 28 Şubat 2023 tarihinde https://www.consilium.europa.eu/ adresinden erişildi.
• EStG (1934). Einkommensteuergesetz (EStG). Ein Service des Bundesministeriums der Justiz sowie des Bundesamts für Justiz ‒ www.gesetze-im-internet.de
• Federal Almanya Cumhuriyeti Temel Kanunu, 1949 (3 Mart 2023). Grundgesetz Für Die Bundesrepublik Deutschland. Ein Service des Bundesministeriums der Justiz sowie des Bundesamts für Justiz ‒ 3 Mart 2023 tarihinde https://www.gesetze-im-internet.de/gg/GG.pdf adresinden erişildi.
• FrenchEntrée. (5 Nisan 2022). Fransa'nın Sosyal Güvenlik Sistemi: Temel Bilgiler. 1 Şubat 2023 tarihinde https://www.frenchentree.com/living-in-france/family-life/frances-social-security-system/ adresinden erişildi.
• Genç, Y., Çat, G. (2013). Engellilerin İstihdamı ve Sosyal İçerme İlişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries), 8 (1), 363-393
• Handicap.fr, (12 Kasım 2009). Loi handicap du 11 février 2005 - Handicap.fr. 1 Şubat 2023 tarihinde https://fibromyalgiesos.fr/rdv2/wp-content/uploads/2012/03/LOI-HANDICAP-11-FEVRIER-2005.pdf adresinden erişildi.
• ILO. (2003). The Rıght To Decent Work Of Persons Wıth Dısabılıtıes. IFP/SKILLS Workıng Paper No. 14 ISBN 92-2-1-113594-2. 12 Mart 2023 tarihinde https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---asia/---ro-bangkok/documents/publication/wcms_bk_pb_93_en.pdf adresinden erişildi.
• INE, (2022). Encuesta de Discapacidad, Autonomía personal y Situaciones de Dependencia (EDAD) Principales resultados. Año 2020. 23 Şubat 2023 tarihinde https://ine.es/prensa/edad_2020_p.pdf adresinden erişildi.
• Jamet, F. (2016). Loi du 11 février 2005 « Pour l’égalité des droits et des chances, la participation à la citoyenneté des personnes handicapées ». Conférence académique : Lois du 11 février 2005. 31 janvier 2006, Canteleux : France
• Kanca, B., Ertaş, Ç. (2014). Engelli Turizmine İlişkin Yasal Düzenlemeler: Türkiye ile Avrupa Birliği Mevzuatlarının Karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi 15. Ulusal Turizm Kongresi Engelsiz Turizm. 1359-1372.
• Kock, M. (2004). Disability Law in Germany: An Overview of Employment, Education and Access Rights. Alman Hukuk Dergisi, 5 (11), 1374-1392. DOI: 10,1017/S2071832200013286
• Konrad, T. (2018). Fachstellen Barrierefreiheit in Deutschland, Österreich und der Schweiz. 11 Mart 2023 tarihinde https://www.der-querschnitt.de/archive/32878 adresinden erişildi.
• KraftSt (1927). Kraftfahrzeugsteuergesetz. Ein Service des Bundesministeriums der Justiz und für Verbraucherschutz in Zusammenarbeit mit der juris GmbH - www.juris.de
• La Constitución Española, 1978 Constitución Española (1978). Agencia Estatal Boletín Oficial del Estado, Madrid, 11 Mart 2023 tarihinde https://www.boe.es/legislacion/documentos/ConstitucionCASTELLANO.pdf adresinden erişildi.
• Lecerf, M. (2020). Employment and disability in the European Union. EPRS | European Parliamentary Research Service, PE 651.932
• Loi du 30 juin 1975. (11 Mart 2023). La Loi D'orientation En Faveur Des Personnes Handicapées. 11 Mart 2023 tarihinde http://scolaritepartenariat.chez-alice.fr/page121.htm adresinden erişildi.
• LOTİ, 1982, (11 Mart 2023). 11 Mart 2023 tarihinde https://www.idit.fr/legislation/documents/LOTI.pdf adresinden erişildi.
• Makdessı, Y. (2012). Maisons d’accueil spécialisé et foyers d’accueil médicalisé, similitudes et particularités. Sérıe Études Et Recherchen° 123 • octobre 2012, ISSN : 1621-4358 (électronique) Internet : http://www.drees.sante.gouv.fr
• Michas, F. (25 Ağustos 2021). 15 yılında Fransa'da 64-2019 yaş arası engelli kişi sayısı, cinsiyete göre. 12 Mart 2023 tarihinde https://www.statista.com/statistics/1198560/number-people-age-disabilities-france-gender/ adresinden erişildi.
• MSBCS, (18 Şubat 2023). 18 Şubat 2023 tarihinde https://www.sanidad.gob.es/ssi/discapacidad/informacion/consejoNacionalDisc.htm adresinden erişildi.
• Rıvaud, R. (2016). Fontenay le Handicap Guide du Handicap. Place du 8 Mai 1945, 78330 Fontenay-le-Fleury
• Schäf, A. (16 Şubat 2023). Fakten und Hintergründe zum Schwerbehindertengesetz. 16 Şubat 2023 tarihinde https://compleet.com/wissen/schwerbehindertengesetz adresinden erişildi.
• SchwbG, 1986. (4 Mart 2023). 4 Mart 2023 tarihinde https://www.bgbl.de/xaver/bgbl/media/1A5434EB669E9BAAB808046A7F7C5157/bgbl186s1421b_9780.pdf adresinden erişildi.
• SGB IX, (2001). Sozialgesetzbuch Neuntes Buch – Rehabilitation und Teilhabe von Menschen mit Behinderungen – (Artikel 1 des Gesetzes v. 23. Dezember 2016, BGBl. I S. 3234) (Neuntes Buch Sozialgesetzbuch - SGB IX). Ein Service des Bundesministeriums der Justiz sowie des Bundesamts für Justiz ‒ Erişim Tarihi: 4 Mart 2023. www.gesetze-im-internet.de
• Spardel L. (2021). Was ist das Allgemeine Gleichbehandlungsgesetz? 26 Şubat 2023 tarihinde https://recruitee.com/de-artikel/allgemeines-gleichbehandlungsgesetz adresinden erişildi.
• Tellioğlu, S. (2019). Avrupa Birliği(AB)’nin ve Bazı Gelişmiş Ülkelerin Engellilere Yönelik Sosyal Politikaları ve Sosyal Hizmetleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (34), 166-182. DOI: 10.16990/SOBIDER.4843 Tınar, Y. (2018). Engellilere Yönelik Kamu Hizmetlerinin Yönetimi ve Sunumu: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. İstanbul: Hiperyayın.
• Velche, D. (2004). L’emploi des Personnes Handicapées. La Situation Des Personnes Handicapées : Un Enjeu De Société, adsp n° 49 décembre 2004, 48-54
• Verdugo, M.A.,Jımenez, A., Jordan De Urries, B. (2000). Social and Employment Policies for People with Disabilities in Spain. European Journal of Social Security, 2 (4), 323-341
• Wikiwand, (14 Şubat 2023). 1978 İspanya Anayasası. 14 Mart 2023 tarihinde https://www.wikiwand.com/es/Constituci%C3%B3n_espa%C3%B1ola_de_1978 adresinden erişildi.
• Yıldırımalp, S. (2021). Ayrımcılık Temelli Dışlanma: Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadınlar. Sosyal Güvenlik Dergisi, 11 (2). 321-346
• 30-1975 Sayılı Kanun. (30 Aralık 2015). Loi n° 75-535 du 30 juin 1975 relative aux institutions sociales et médico-sociales. 23 Mart 2023 tarihinde https://www.legifrance.gouv.fr/loda/id/LEGIARTI000006681752/1975-07-01/ adresinden erişildi.
• 12-1990 Sayılı Kanun, (13 Temmuz 1990). Loi n° 90-602 du 12 juillet 1990 relative à la protection des personnes contre les discriminations en raison de leur état de santé ou de leur handicap. 15 Mart 2023 tarihinde https://www.legifrance.gouv.fr/loda/id/JORFTEXT000000350518 adresinden erişildi.